सुचित्रा सेन । बांग्ला फिल्मकी ती नायिका जसको नाम बलिउडमा पनि लिइने गर्दथ्यो । सुचित्रा सेनाको फिल्मी इन्डष्ट्रिमा त्यो चार्म रह्यो कि उनले सत्यजित रे र राज कपुरको फिल्मलाई पनि सानो कुरामा नै छोडिदिन्थिन् । सत्यजित रे र राज कपुरको फिल्ममा अभिनय गर्नका लागि अन्य नायिका अत्यन्त लालायित हुन्थे । कुल ६१ फिल्ममध्ये हिन्दीमा कुल ६ वटा फिल्ममा अभिनय गरिन्, अरु बांग्ला फिल्म मात्रै गरिन् । सुचित्राको स्टार पावरको अन्दाज यसले पनि लगाउन सकिन्छ कि उनले आफ्ना हिरोभन्दा बढी पारिश्रमिक लिन्थिन् ।

श्रीमान् र ससुराको मद्दतले उनी फिल्ममा आइन् तर यिनै फिल्मले उनलाई श्रीमानबाट टाढा राख्यो । उनी सफलताको घोडामा यसरी सवार थिइन् कि श्रीमानदे उनलाई छोडेर अमेरिका गए, रक्सीको नशामा डुबे । सन् १९७८ मा सुचित्राको फिल्म प्रनोय पाशा फ्लप भयो । एउटा फ्लपले उनलाई भित्रैदेखि तोड्यो र उनले फिल्मी दुनियाँ छोडिन् । आफूलाई एउटा कोठामा कैद गरिन् । सन् १९७८ देखि २०१४ का बीच उनी एकपटक मात्रै सार्वजनिक रुपमा देखिइन्, ३६ वर्ष उनले आफूलाई कैद नै गरेर राखिन् ।

आफ्नो घरमा पनि कोठाबाट बाहिर निस्कँदा उनको अनुहार ढाकिएको हुन्थ्यो । सन् २००५ मा दादा साहेब फाल्के अवार्ड पनि यसकारण अस्वीकार गरिन् किनभने उनी घरबाट निस्किएर कुनै कार्यक्रममा जान चाहन्न थिइन् । सन् १९७८ देखि २०१२ को बीचमा उनी बेलुरको रामकृष्ण मिशन आश्रममा जान्थिन् तर अनुहारलाई कालो वा सेतो कपडाले ढाकेर । सन् २०१४ मा उनको मृत्यु पछि पनि कसैलाई पनि उनको अनुहार देखाइएन ।

आज उनको ९१ औँ जन्म जयन्तीको विशेष मौकामा उनको जीवनसँग जोडिएका केही तथ्यबारे जानकारी लिऔँः

१५ वर्षको उमेरमा गरिन् विवाहः

६ अप्रिल सन् १९३१ मा ब्राह्मण परिवारमा जन्मिएकी सुचित्राका पिता स्कूलका प्रधानाध्यापक थिए भने आमा गृहिणी । स्वतन्त्रताको लडाईंका बेला सुचित्राको परिवार बंगलादेशको सिराजगञ्जबाट पश्चिम बंगाल पुग्यो । यहाँ सुचित्राको १५ वर्षको उमेरमा सन् १९४७ मा दिबानाथ सेनासँग विवाह गराइयो जो एक सफल व्यापारी थिए । १६ वर्षको उमेरमा सुचित्राले छोरी मुनमुन सेनालाई जन्म दिइन् जो एक सफल नायिका छिन् ।

फिल्ममा कसरी आइन् सुचित्रा ?

सुचित्रा सधैँ अभिनय गर्न चाहन्थिन् । श्रीमान् र ससुराको मद्दतले सुचित्रा फिल्ममा आइन् तर जब सफल भइन् तब उनको करियर विवाहको बीचमा आयो । विवाहको ४ वर्षपछि सुचित्राले ‘शेष कोथाए’ मा काम गरिन् तर यो फिल्म रिलिज भएन । त्यसको अर्को वर्ष सुचित्राले उत्तम कुमारसँग ‘शारे चौत्तोर’ मार्फत् डेब्यू गरिन् । यो फिल्म र दुईको अनस्क्रिन जोडी निकै हिट भयो । यो एउटा आइकोनिक जोडी बन्यो जसलाई २० वर्षसम्म असाध्यै रुचाइयो ।

सुचित्राले ६१ मध्ये ३० फिल्म उत्तमसँग गरेकी थिइन् । सुचित्रा बांग्ला सिनेमाकी सबैभन्दा सफल नायिका बनिसकेकी थिइन् ।

सन् १९५५ को फिल्म देवदासबाट हिन्दी सिनेमामा आइन् । सुचित्राले इन्दिरा गान्धीमाथि बनेको फिल्म ‘आँधी’ मा सञ्जिव कुमारसँग काम गरिन् । फिल्म विवादमा थियो तर सुचित्रालाई असाध्यै रुचाइयो । सुचित्राले जम्मा ६१ फिल्ममा काम गरिन् जसमध्ये ६ वटा हिन्दी फिल्म थिए – देवदास, आँधी, बंबई का बाबू, ममता, सरहद र चम्पाकला । यीबाहेक सबै फिल्म बांग्ला रह्यो ।

थुप्रै ठूला फिल्म निर्माताको अफर अस्वीकार गरिन्ः

सुचित्रा सेना असाध्यै स्वाभिमानी भएको बताइन्थ्यो र साधारण कारणले ठूला अफर अस्वीकार गर्ने गर्थिन् । ७० को दशकमा जहाँ हरेक नायिका राज कपुरसँग काम गर्न चाहन्थे, त्यतिबेला सुचित्राले उनीहरुको फिल्म अस्वीकार गरिन् । आफ्नो एउटा फिल्मका लागि राज कपुर सुचित्रालाई फुल लिएर भेट्न गएका थिए । सुचित्रालाई राज कपुरको फुल दिएको शैली मन परेन त्यसैले उनले फिल्ममा अभिनय गर्न मानिनन् । सत्यजित रे पनि सुचित्रालाई लिएर देवी चौधरानी बनाउन चाहन्थे तर नायिकाले फिल्म अस्वीकार गर्दा सत्यजित रे ले फिल्म नै बनाएनन् ।

सफलताको सिँढी चढ्दा विवाहमा बाधाः

सुचित्रा सेना फिल्ममा यति व्यस्त हुन थालिन् कि यसले उनको वैवाहिक जीवनमा समस्या आउन थाल्यो । उनले श्रीमान र घरको काममा समय दिन सक्दिनथिन् । उनका श्रीमान् दिबानाथ रक्सी पिउन थाले, दुईबीच झगडा बढ्न थाल्यो । अन्ततः दिबानाथले उनलाई छोडेर अमेरिका गए जहाँ सन् १९७० मा उनको निधन भयो । जब १९७८ मा सुचित्राको फिल्म प्रनोय पाशा फिल्म फ्लप भयो तब उनले अचानक फिल्मी दुनियाँ छोडिन् । यतिबेला सुचित्रा राजेश खन्नासँग ‘नाती बिनोदिनी’ मा काम गरिरहेकी थिइन् तर उनको अचानक मृत्यु भएपछि फिल्म बीचमा नै रोकियो ।

संसारको नजरबाट टाढा भइन् सुचित्राः

फिल्म छोड्ने बित्तिकै सुचित्रा गायब भइन् । उनले आफूलाई एउटा सानो कोठामा बन्द गरिन् जहाँ उनी एउटा सानो बेडमा सुत्थिन् । सुचित्राको परिवारलाई पनि उनीसँग भेट्न अनुमति थिएन । उनी कोठाबाटै निस्किन छोडिन् । सुचित्राले रामकृष्ण आश्रमको भरत महाराजसँग सम्पर्क गरेर अध्यात्मको बाटो अपनाएकी थिइन् ।

यो पनिः

दिव्या भारतीको दर्दनाक अन्त्य : १८ वर्षमा धर्म फेरेर साजिदसँग गरेकी थिइन् विवाह, ११ महिनापछि मृत्यु

परवीन बाबी : पागलखानामा हाँसेरै बिताइन् दिन, थुप्रै अफेयर तर अन्तिममा कोही रहेन, ३ दिनपछि भेटियो शव

एक यस्ता अभिनेता जसले असाध्यै सुन्दर हुनुको घाटा व्यवहोर्नुपर्‍यो

मिना कुमारीको मृत्युमा नरगिसले भनेकी थिइन्, ‘तिमीलाई मृत्युको शुभकामना, यो धर्तीमा फेरि नआउ’

मात्रै एकपटक देखिइन् सुचित्राः

सुचित्रालाई एकपटक मात्रै घर बाहिर देखियो । त्यतिबेला उनी भरत महाराजको निधनमा खाली खुट्टा बेलुर मठमा पुगेकी थिइन् । सुचित्राकी नातिनी राइमा सेनका अनुसार उनकी हजुरआमा कहिलेकाँही कोठाबाट निस्किन्थिन् तर यतिबेला उनको तीन चौथाई अनुहार कपडाले ढोकेको हुन्थ्यो ।

दादा साहेब फाल्के अवार्ड लिन अस्वीकारः

सन् २००५ मा सुचित्रालाई दादा साहेब फाल्के अवार्ड प्रदान गरिएको थियो तर सुचित्रा घरबाट बाहिर निस्कन छोडेकी थिइन् । सुचित्राले अवार्ड दिन चाहेको खण्डमा घरमा नै आएर दिनुपर्ने बताइन् । उनी कार्यक्रममा गइनन् र उनले अवार्ड पनि पाइनन् । सुचित्रालाई फिल्म सात पाके बधाका लागि मस्को इन्टरनेशनल फिल्म फेस्टिबलमा अवार्ड दिइयो । यो अन्तर्राष्ट्रिय अवार्ड जित्ने उनी पहिलो नायिका थिइन् ।

मृत्युपछि पनि देखिएन सुचित्राको अनुहारः

फोक्सोमा संक्रमणका कारण सन् २०१३ जनवरी २४ तारिखमा सुचित्रालाई अस्पताल भर्ना गरियो । उनलाई अस्पतालमा पनि लुकाएर राखिएको थियो । थुप्रै महिनाको उपचारपछि १७ जनवरी सन् २०१४ बिहान ८ः२५ मा हृदयघातका कारण उनको निधन भयो । उनको गोपनियताको सम्मान गर्दै अन्तिम संस्कारमा पनि उनको अनुहार ढाकेर राखियो । निधनपछि त्यसै वर्ष सुचित्रालाई लाइफटाइम अचिभमेन्ट अवार्डबाट सम्मानित गरिएको थियो ।

स्रोतः दैनिक भास्कर