कोरोनाभाइरस रोकथाम र नियन्त्रणका लागि नेपाल सरकारद्वारा चैत ११ गतेदेखि जारी लकडाउनले राष्ट्रपतिदेखि सर्वसाधारणसम्मको दैनिक जीवनमा प्रभाव पारेको छ । प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली काँग्रेसका नेता गगन थापा सदन र सार्वजनिक मञ्चमा सरकारका गलत कदमविरुद्ध गर्जिरहने नेताका रुपमा चिनिन्छन् । यतिबेला कोरोनाभाइरस विरुद्धको लडाइमा रहेको सरकारप्रति भने पूर्व स्वास्थ्यमन्त्रीका हैसियतले थापाबाट बढी सुझाव र कम प्रश्न तेर्सिएको पाइन्छ । जनतालाई सुसूचित र सरकारलाई उत्तरदायी बनाउन लागि परेको बताउने थापाले रातोपाटीसँग यसरी सुनाए आफ्नो लकडाउन डायरी :

लकडाउनको पहिलो दिन परिवार नै अत्तालिएको जस्तो थियो । के गर्ने, कसो गर्ने भन्ने एक खालको अन्यौल थियो । दोस्रो दिनबाट घरबाट काम गर्न थालियो । बिहानदेखि साँझसम्म पहिलो दुई–चार दिन मैले साथीहरुलाई फोन गर्ने, कुरा बुझ्ने काम गरेँ । तर मैले जब मेरो निर्वाचन क्षेत्र (काठमाडांै–४) का मतदाताका लागि केही प¥यो भने समन्वय गर्छु भनेर टेलिफोन नम्बरमा सार्वजनिक गरेँ । त्यो मेरो जिम्मेवारी पनि थियो ।

त्यो क्षेत्रभित्र मात्र सीमित रहेन । नेपाल बाहिरसम्म पुग्यो । अहिले दिनमा मैले मात्र डेढ, दुई सयबढी फोन उठाउँछु । सचिवालयका साथीहरुलाई आउने फोनको हिसाब गर्ने हो भने त त्योभन्दा धेरै हुन्छ । सबैभन्दा बढी भारतबाट फोन आइरहेको छ ।

भर्खरै माहुरीपालक कृषकहरुले आफ्नो समस्या सुनाउनु भएको थियो । त्यसबारे मैले वाणिज्य मन्त्रालयका साथीहरुसँग कुरा गरेपछि तपाईँसँग कुरा गर्दैछु । अब (शुक्रबार) म आफ्नो वडा कार्यालयमा जान्छु । त्यहाँ राहत वितरण सुरु गर्न लागिएको छ । केही दिन म लकडाउनले म पनि घरभित्रै थिएँ । अहिले काम विशेषमा कहिलेकाहीँ बाहिर पनि निस्कन्छु । त्यति बाहिरफेर हिँडडुल गर्न नपाए पनि मेरो दिनचर्यामा व्यस्तता भने घटेको छैन ।

अहिलकति फुर्सद निस्किए संसारमा नयाँ कुरा के भइरहेको छ, कोरोनाभाइरसबाट जोगिन संसारले कस्तो उपाय अपनाउँदैछ भन्ने बारेमा विभिन्न न्यूज पोर्टल, अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यम र खोज–अनुसन्धानलाई अध्ययन गरिरहेको छु । आफूलाई अपडेट गर्ने कोशिस गरिरहेको हुन्छु । आफ्ना कुराहरु सामाजिक सञ्जालबाट बाहिर ल्याइरहेको हुन्छु । त्यसका लागि तयारी पनि हुनुपर्छ । मेरो अधिकांश समय टेलिफोन, टेलिफोनबाट आउने काम र त्यो कामलाई हल गर्ने कोशिसमा बितिरहेको छ । 

आज (शुक्रबार) बिहान सामाजिक सञ्जाल ट्वीटरबाट पाल्पा अस्पतालले त्यहाँको बिरामीलाई लिन नमानेको खबर आयो । मैले साढे ५ बजे त्यहाँ फोन गरेँ । सबै कुरा बुझेँ । बाहिर आएजस्तो रहेन छ । त्यसबाट मेरो दैनिकी सुरु भएको हो । अनि त्यसको केही समयपछि भारतबाट फोन गरेका दुई जनासँग कुरा गरेँ । यस्तै काठमाडौंको घट्टेकुलो बस्ने बाजुराका एक जना भाइले आफ्नो भाइ लकडाउनका कारण भारतमै रोकिएको भन्दै नेपाली दूतावासलाई भनिदिनुप-यो भनेर फोन गर्नुभयो ।

एउटा जना मिर्गौला प्रत्यारोपण गरेका मान्छेले औषधि नपाएकोबारे फोन आएको थियो । यस्ता कति फोन आए–आए, यी त मैले केही मात्र सुनाएको हुँ । यस्ता खालका समस्या आउँछन् । यिनलाई कति सकिन्छ, हल गर्ने कोशिस गरिहेको हुन्छु ।

लकडाउन अघि प्रत्यक्ष भेटघाटमा गरिने कुराकानी अहिले फोनबाट गरिरहेको छु । खाली घरबाहिर निस्किएको छैन भन्नेमात्र हो, कामचाहिँ घरबाट उत्तिकै गरिरहेको छु । यस्तै, घरमा बस्दाको अनुभव पनि खास त्यस्तो केही छैन । काठमाडौं मै घर भएकाले पहिले दौडधुपका बाबजुद पनि अधिकांश समय घरमै हुन्थेँ ।

त्यहाँ बुबा–आमा, दुई छोरी र श्रीमतीसँग बस्ने भएकाले मलाई घरमा बस्दा त्यस्तो कुनै नौलो अनुभूति भएको छैन । परिवारका लागि गाह्रै भए पनि समय निकाल्थेँ ।

सार्वजनिक जीवनमा आइसकेपछि यति लामो समय लगातार घर–परिवारसँग बसेको पहिलो पटक हो । लकडाउन नभएको भए १०÷११ दिन सम्ममा कुनै न कुनै ठाउँमा यात्रा गरिसकेको हुन्थेँ अथवा मैले रात बाहिर बिताइसकेको हुन्थेँ । यति घण्टा घरभित्र परिवारसँग हुँदै हुँदैन थिएँ । काठमाडौंमै भए पनि यति दिनसम्म ५० पटक बाहिर गइसकेको हुन्थें। घरमा खानाखाने मौका थोरैमात्र मिल्थ्यो । धेरैपछि लकडाउनले गर्दा दुवै छाक घरमै खान पाइएको छ । कित मेरो घरमा टन्न मान्छे हुन्थे, भीडभाड हुन्थ्यो । त्यो हिसाबले अहिले एकदम फरक छ ।

खगेन्द्र संग्रौलाको कोरोना कैरन पढ्नुहोस्

घुमिफिरी आफ्नै गुँडमा

तर लकडाउनले मेरो रुटिनमा खासै फरक परेको छैन । प्रायः म राति १० बजे सुत्छु, बिहान ५ बजे उठ्छु । घरमा मैले आमा, बुवा र बच्चाहरुलाई आफ्नो रुटिन अनुसार चलौ हैँ भनिरहेको हुन्छु । त्यसैले पनि व्यायाम गर्ने, खाने जस्ता नर्मल कामहरुमा अनुशासन कामय गरिरहेका हुन्छौँ ।

पहिलापहिला बिहानै घरबाट निस्किनु पर्ने थियो । सुरुमा मलाई र मेरो परिवारको मान्छेलाई लकडाउनभर म घर हुन्छु भनेपछि पुरै एभिलेबल हुन्छु भन्ने थियो । तर त्यसो हुन सकेन ।

मेरी छोरीहरु बेला बेलामा कम्प्लेन पनि गर्छन् । घरमा बस्ने भन्ने मात्र हो भनेर भनिरहेका हुन्छन् । मलाई पनि लागेको थियो, यत्रो समय घरमै बस्दा दैनिक ५÷७ घण्टा परिवारसँग समय बिताउन र लेखपढ गर्न व्यथित हुन्छ होला भनेर । लकडाउनमा फुर्सदिलो भइन्छ, धेरै किताब पढ्नु पर्छ भन्ने सोच अरुमाजस्तै ममा पनि थियो । तर त्यस्तो भएन ।

यता गर, उता गर, त्यो पनि कामजस्तै भयो । तर पनि परिवारसँग उपलब्ध हुने कुरा मेरा लागि पनि नयाँ अनुभव हो । यत्रो लामो समय घरभित्र बसेको मलाई थाहा छैन । तर पनि म फिजिकल्ली मात्र यहाँ छु । एक छिनमा म पाल्पा पुगेको हुन्छु, एकछिनमा म अर्को ठाउँमा पुगेको हुन्छु, अर्को ठाउँमा पुगेको हुन्छु... फोनले सबै ठाउँमा घुमाइराखेको छ ।

अहिलेको मेरो चासो नेपाली जनतालाई कसरी सुसूचित बनाउन सकिन्छ भन्नेमा छ । जनतालाई सुसूचित र सरकारलाई उत्तरदायी बनाइयो भने हामी यस महामारीसँग लड्न सक्छौं ।

यसैले आवश्यक पर्दा राज्यका निकाय र आम नागरिकका समस्याबीच समन्वय पनि गरिरहेको छु । यो सबै मसँग टिम भएकाले गर्दा भएको हो ।

हामी अहिले रिमोट्ली काम गरिरहेका छौँ । त्यसमा हामी करिब ८÷९ जना छौँ । हिजो (बिहीबार) स्थानीय तहले कोरोना रोकथाम र नियन्त्रणका लागि खेलेको भूमिकाबारे केही कुरा सेयर गरेको थिएँ । स्थानीय तहले यस्तो बेलामा अग्रभागमा बसेर काम गरेको छ । त्योसँग सँगै उहाँहरुले नयाँ भूमिका पर्ने ठाउँमध्ये केही कुराहरु सेयर गर्ने भन्ने लाग्यो । अनि साथीहरु बस्यौँ र कार्यविभाजन ग¥यौँ ।

कोही साथीले सरकारको निर्णय खोजे । कोही साथीले अर्को कुरा खोजे । हाम्रो ग्रुपमा त्यो विषयमा छलफल पनि भयो । त्यसकारणले सजिलो भएको छ ।

पारिवारिक सचेतना
हाम्रो घरमा बाहिरबाट आएको कोही नभएकाले होम क्वारेन्टाइनमा बस्ने गरिएको छैन । तर म फाट्टफुट्ट बाहिर निस्किने भएकाले बाहिर दुरी मेन्टेन गरेको छु । 

साथै परिवारको अन्य सदस्य अत्यावश्यक सामान किन्नमात्र बाहिर जान्छ । त्यहाँ पनि दुरी मेन्टेन गरिने गरेको छ । मेरो श्रीमती आफैँ पनि चिकित्सक भएकाले हाम्रो परिवारमा अत्यन्तै सजगता छ । यो सबैका लागि आवश्यक पनि छ । लकडाउन केही दिनपछि खुकुलो बनाउनु पर्ने अवस्था आउँला तर सामाजिक दूरी कायम गर्ने जीवनशैली भने धेरै लामो समय अपनाउनु पर्ने देखिन्छ ।

विश्वमा फैलिँदै गएको संक्रमण र ती मुलुकले अपनाएका सुरक्षा विधि पनि यो भन्दा पृथक छैन । त्यसैले म घरका सदस्यहरुलाई मनोवैज्ञानिक तयारीका लागि अभ्यस्त बनाउँदै छु । 

मनोवैज्ञानिक रूपमा तयारी राख्नका लागि बुवा–आमा, श्रीमती र बच्चाहरुलाई अभ्यस्त बनाउने काम गरेको छु ।

अन्य लकडाउन डायरी

भीम रावलको लकडाउन डायरी : देश–विदेश नियाल्दै बित्छ दिन

प्रदीप गिरीको लकडाउन डायरी : मृत्यु सत्य हो, भय किन ?

लकडाउनले असर नगरेका एक सिइओ : बैङ्कको बिजनेसमा असर गरे पनि मेरो कार्यव्यस्ततामा गरेको छैन

'कोरोनाको महाव्याधिले ‘मान्छेको खुट्टा जहिले पनि भुइँमै हुनुपर्छ’ भन्ने पाठ राम्ररी सिकाएको छ'

‘कोरोना समस्या मात्र होइन समाज परिवर्तनको सुनौलो अवसर पनि हो’

लकडाउन डायरी : आफ्नो जीवनी लेख्दै पशुपति शमशेर राणा