नेपाली काँग्रेसको केन्द्रीय समिति बैठकमा आगामी निर्वाचनमा पाँच दलीय गठबन्धनको निरन्तरता र औचित्यमाथि गम्भीर विमर्श भएको छ । असार २७ गतेदेखि ३२ गतेसम्म आगामी संघ र प्रदेश निर्वाचनको गठबन्धनका सन्दर्भमा १ सयभन्दा बढी नेताले धारणा राखेको थिए । 

बैठक गठबन्धन गर्दा काँग्रेसलाई हुने नाफा–घाटाका विषयमा बढी केन्द्रित भएको नेताहरू बताउँछन् । सैद्धान्तिक प्रश्न उठाइए पनि यसपटक स्थानीय तहको निर्वाचनमा गठबन्धनको विपक्षमा उभिएका शेखर कोइराला समूहका नेताहरू पनि संघ र प्रदेशको चुनावका सन्दर्भमा लचक देखिएका छन् । 

नेता कोइराला, उपसभापति धनराज गुरुङ, सहमहामन्त्री बद्री पाण्डे, नेता चन्द्र भण्डारी लगायतबाट गठबन्धनको पक्षमा अभिव्यक्ति आइरहेको छ । खुलेर गठबन्धनको पक्षमा नदेखिए पनि महामन्त्री गगन थापा पनि धेरै रिजिड छैनन् ।

संस्थापन इतर पक्ष नै गठबन्धनमा लचक देखिएपछि प्रधानमन्त्री तथा सभापति शेरबहादुर देउवालाई हाइसञ्चो भएको उनी पक्षीय नेताहरूको बुझाइ छ । गठबन्धनका लागि सभापति देउवालाई नेताहरू रामचन्द्र पौडेल, उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का, प्रकाशमान सिंह, विजय कुमार गच्छदार, कृष्णप्रसाद सिटौला, बालकृष्ण खाँण, ज्ञानेन्द्र कार्की, एनपी साउद, सुनिल थापा लगायतको दह्रो साथ हुने देखिएको छ । उनीहरू निकट नेताहरू पनि गठबन्धनको पक्षमा उभिएका छन् । यसले स्थानीय तह जस्तै गठबन्धनमा ‘हुन्छ र हुँदैन’ भन्ने अवस्था नरहेको नेताहरूको भनाइ छ । 

बैठकमा पार्टीका पदाधिकारी र शीर्ष नेताहरूले गठबन्धनको आवश्यकता महसुस गरेको नेता रामहरि खतिवडाले बताए । संघ र प्रदेशको चुनावमा गठबन्धन गरेर जाने पक्षमा उभिन पार्टी संस्थागत रूपमा निर्णय लिने उनको भनाइ छ । 

नेता योगेन्द्र चौधरीले पनि बैठक गठबन्धनकै पक्षमा सर्वसम्मत रूपमा पार्टी उभिने परिदृश्य देखिएको बताए । उनले भने, ‘केन्द्रीय समिति बैठकमा सबैभन्दा बढी गठबन्धनकै पक्षमा बहस भयो । अधिकांश नेताले गठबन्धनकै पक्षमा मत राख्नुभएको छ ।’ बैठकमा गठबन्धनको मोडालिटीमा नेताहरूले धारणा राख्दा गठबन्धनको विपक्षमा उभिएको सुनिए पनि पाँच दलीय गठबन्धनको विपक्षमा कुनै पनि नेता नरहेको चौधरीको दाबी छ ।

०७४ को निर्वाचनमा पाँच दलीय गठबन्धनभित्र सम्बन्धित दलले जितेको क्षेत्र स्वतः छोड्ने कुरामा मात्र काँग्रेसमा विमति रहेको उनको भनाइ छ । वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेल र गृहमन्त्री बालकृष्ण खाँण गठबन्धनको पक्षमा सशक्त रूपमा प्रस्तुत भएको पाइएको छ । 

यो पनि

यस्ता छन् काँग्रेस बैठकका १३ निर्णय (पूर्णपाठसहित)

सानेपामा गृहमन्त्रीको रिपोर्ट

संस्थापन पक्षकै केही नेताहरूले गठबन्धन गरेर जानुभन्दा एक्लै लड्दा फाइदा हुने मत राखेपछि गृहमन्त्री खाँण डाटासहित बैठकमा प्रस्तुत गरेका थिए । बैठकमा सहभागी एक पदाधिकारीका अनुसार प्रत्येक जिल्लाको सबै पार्टीको साङ्गठनिक शक्तिबारे उनले बैठकमा रिपोर्ट राखेका थिए ।

गृहमन्त्री खाँणले सबै दल एक्ला एक्लै चुनावमा जाँदा प्रतिनिधिसभा प्रत्यक्षतर्फ पार्टीले करिब ८० सिट जित्ने प्रक्षेपण गरेका थिए । यस्तै एमालेले ५७ सिट ल्याउने उनको भनाइ छ ।

यस्तै, माओवादीको ८ र नेकपा एकीकृत समाजवादी, राप्रपा, जनमोर्चा र नेपाल मजदुर किसान पार्टीले एक एक सिट जित्न सक्ने आँकलन उनको छ ।

जनता समाजवादी पार्टी, लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी र जनमत पार्टीले गरी १६ सिट मधेस केन्द्रित दलले जित्न सक्ने गृहमन्त्रीको रिपोर्टले बताउँछ । गृहमन्त्री खाँणको रिपोर्टमा स्वतन्त्र उम्मेदवारले जित्ने अवस्था नरहेको उल्लेख छ । 

स्थानीय निर्वाचनमा काठमाडौँ, धरान, धनगढी लगायतका सहरमा स्वतन्त्र उम्मेदवारले जित हात पारेका बेला संघमा भने स्वतन्त्र उम्मेदवारले जित्ने अवस्था नरहेको गृहमन्त्री खाँणको दाबी छ ।

नयाँ गठित दलहरूले पनि आगामी प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा जित हात पार्ने सक्ने अवस्था नरहेको गृहमन्त्रीको रिपोर्टमा उल्लेख छ । यद्यपि प्रदेशसभा निर्वाचनमा स्वतन्त्र उम्मेदवारहरूले जित्न सक्ने गृहमन्त्रीको रिपोर्टमा भनिएको छ । सबै दल एक हुँदा र काँग्रेस एक्लै लड्दा ३५ ठाउँमा जित्ने गृहमन्त्री खाँणले बैठकमा रिपोर्ट सुनाएका थिए । 

यो पनि

गठबन्धनमा चुनावको सिट तालमेल जटिल विषय हो : प्रवक्ता महत

​१६५ निर्वाचन क्षेत्रमा काँग्रेसले ९९ सिट आफूलाई राखेर बाँकी माओवादी, एकीकृत समाजवादी, जसपा र जनमोर्चालाई छोड्न तयार छ । तर यसमा अन्य पार्टी मान्न तयार नभए काँग्रेस ९० सिटमा चुनाव लड्न पनि लचक हुने एक पदाधिकारीले रातोपाटीलाई बताए । उनले भने, ‘हाम्रो आन्तरिक छलफलमा यही हिसाब किताब भइरहेको छ । संस्थागत निर्णयका साथ यही पेरिफेरीमा रहेर गठबन्धनभित्र छलफल हुन्छ ।’ 

तालमेलका लागि गठबन्धनका छलफल गरेर सिट बाँडफाँट गरिने काँग्रेस प्रवक्ता प्रकाशशरण महतको भनाइ छ । उनले भने, ‘हामीले तालमेल गरेर जाने निर्णय गरौँ । यसका लागि छलफलमा जान्छौँ ।’

गठबन्धनको अपरिहार्यता

माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादी पार्टी एक्ला एक्लै चुनाव लड्न अवस्थामा नरहेको भन्दै उनीहरूका लागि पनि गठबन्धन अपरिहार्य भएको गृहमन्त्री खाँणको भनाइ थियो । शनिबारको केन्द्रीय समिति बैठकमा खाँणले गठबन्धन बिना माओवादी चुनाव नलड्ने बताउँदै सिट छोड्न सबै तयार हुनुपर्ने बताएका थिए ।

‘गठबन्धन बिना माओवादी एक्लै चुनाव लड्दै लड्दैन । उसले कुनै अर्को पार्टनर खोजिहाल्छ । त्यस्तो अवस्थामा अहिलेको भन्दा केही सुधार हुन्छ होला,’ गृहमन्त्री भन्छन्, ‘तर पहिलो पार्टी बन्न कठिन हुने आँकडाले देखाउँछ । त्यसैले गठबन्धनको विकल्प छैन । यो कुरा साथीहरूले मनन गरिदिनुपर्छ ।’ 

गठबन्धन गर्दा कसैको पनि टिकट जान सक्ने भन्दै त्यसका लागि तयार हुनुपर्ने खाँणको भनाइ थियो । उनले भने, ‘गठबन्धन भयो भने कसैको पनि सिट जान सक्छ  । यसका लागि सबै तयार रहनु पर्छ ।’ 

आगामी चुनाव मात्र नभएर धेरै पछाडिसम्मका लागि गठबन्धन आवश्यक गृहमन्त्री खाँणको दाबी छ । ‘राजनीतिक परिस्थिति हेर्दा अहिले मात्र होइन धेरै पछाडिसम्म पनि गठबन्धनको आवश्यकता देखिन्छ,’ उनको भनाई थियो ।

गृहमन्त्री खाँणले भने, ‘गठबन्धन हाम्रो लागि बाध्यता हो । हामीले गठबन्धन नगर्दा कम्युनिस्ट पार्टीबीच गठबन्धन हुन्छ । हामीले हाम्रा लागि पनि गठबन्धन गर्नुपर्छ ।’ खाँणको भनाइलाई संस्थापन पक्षका पदाधिकारीले समर्थन जनाएका थिए । 

यस्तै केन्द्रीय सदस्य रमेश लेखकले गठबन्धनका सन्दर्भमा काँग्रेस दुई वटा मात्र विकल्प भएको बताए । ‘हामीसँग दुई वटा विकल्प छ । कि त त हामी एक्लै लडेर पनि दुई तिहाइभन्दा बढी मत ल्याउन सक्छौँ भन्ने कुराको कार्य योजना ल्याऔँ र त्यसमा छलफल गरौँ,’ उनले रातोपाटीसँग भने । नभए अहिलेको गठबन्धनलाई निरन्तरता दिएर पहिलो पार्टी बन्ने बाटोमा लाग्नुपर्ने लेखकको भनाइ छ । 

उनले भने, ‘गठबन्धन हुनुपर्छ । किनभने सबै कम्युनिस्टको मत जोड्दा दुई तिहाइ हुन्छ । कम्युनिस्ट मत विभाजित नगराई हामी पहिलो पार्टी बन्ने सम्भावना न्यून छ ।’