‘जेलनेल नभोगेका त नेतै हुँदैन’ भन्ने गरिन्छ । महालक्ष्मी उपाध्याय ‘डिना’को जीवनमा पनि यो लागू भएको छ । राजनीतिका कारण छोटै भए पनि उनले धेरै पटक जेल जीवन बिताएकी छन् । २०४२ सालतिर सत्याग्रहको बेला उनले बिताएको ६ महिना जेल जीवन भने उनको सबैभन्दा लामो जेल जीवन हो ।

नेपाली काँग्रेसभित्र जुझारु, बौद्धिक नेताका रूपमा समेत चिनिँदै आएकी उनी २०६४ को संविधान सभा निर्वाचनमा समानुपातिकबाट सांसद समेत बनेकी थिइन् । सोही समय जलस्रोत राज्य मन्त्रीसमेत बनेकी उनको देश उन्नत र जनता सुखी बनाउने लक्ष्य रहेको छ । राजनीतिमा लागेर देशको सर्वाेच्च पदमा पुग्नुभन्दा पनि जनताको गाँस, बास र कपासको व्यवस्था गर्नतिर आफ्नो कदम रहने बताउँदै आएकी हेटौँडा नगरपालिका २ शान्तिपथ मकवानपुरकी डिना अर्थात महालक्ष्मी उपाध्यायसँग मेरो जीवन स्तम्भका लागि गरिएको कुराकानी ।

मेरो खाना

म पूरै भेजिटेरियन हुँ । मनपर्ने खाना दाल, भात तरकारी र अचार हो । हरेक दिनको बेलुका नियमित रोटी खाने गरेको छु । पहिले मन नपर्ने खाने कुरा धेरै थिए । अहिले आफूलाई एड्जस्ट गर्न सिकिसकेँ ।

पहिले फर्सी, लौका जस्ता खानेकुरा मन पर्दैन थियो । सिजनअनुसारका खानेकुरा खानुपर्दाे रहेछ । मननपरे पनि थोरै खान्छु । रेस्टुरेन्ट धेरै जाँदिनँ । रेस्टुरेन्टको मनपर्ने खानेकुरा मसरुम र पनिरको परिकार हो । मलाई पकाउन रुचि छ । सबै प्रकारको खानेकुरा मीठो पकाउन सक्छु ।

मेरो पोसाक

मनपर्ने पोसाक सारी र कुर्था सुरुवाल नै हो । विशेष कार्यक्रममा सारी प्रयोग गर्छु । अन्य समय कुर्था सुरुवाल नै ठीक लाग्छ । मनपर्ने रङ ग्रिन र पिङ्क हो ।

रेड सिन ठीकै लाग्छ । ब्रान्ड कन्सेस छैन । मनपरेको र राम्रो लागेको किन्छु । कहिलेकाहीँ सिलाएर पनि लगाउनु, कहिले रेडिमेड पनि किन्छु । पहिरनमा वार्षिक १०, १२ हजार भए पुग्छ ।

मेरो फिट्नेस

विगत १ वर्षदेखि नियमित योगा गर्छु । पहिले पनि नगरेको होइन । बीचमा छोडेको थिएँ । अहिले फेरि स्वस्थ्यप्रति सजक  भएकी छु ।

मेरो अध्ययन

अध्ययन गर्न मनपर्छ । दैनिक पत्रपत्रिका पढ्छु । प्रायः नियमित किताब पनि पढिरहेकी हुन्छु । भर्खर जगतजी भन्ने लेखकले बजारमा ल्याएको बीबी कोइराललासम्बन्धी किताब पढेर सकेँ ।

विभिन्न खालका विषयवस्तुले भरिएको किताब पढ्न मनपर्छ । दिउँसो सधैँजसो घर बाहिर हुने भएकाले बेलुका पढ्ने बानी छ । योगी परमहंश, विवेकानन्द, कृष्णमूर्ति लगायत योगीहरुको किताब पढ्ने गरेको छु ।

यस्ता किताबका कलेक्सनमा पनि छन् मसँग । यस्ता किताब दोहोर्याएर पनि पढ्छु । युट्युबबाट डाउनलोड गरेर पनि केही पुस्तक पढेकी छु ।

मेरो घुमफिर

घुमघाममा रमाइलो लाग्छ । तर समय धेरै मिल्दैन । साथीभाइसँग हिँड्दा जुनै स्थानमा पनि रमाइलो मिल्छ । विशेष गरेर नयाँ ठाउँ जहाँ आफू पुगेको छैन । त्यो ठाउँ घुमेर त्यहाँको वस्तुस्थिति अवलोकन गर्न मन लाग्छ । देशका २, ४ वटा जिल्ला पुग्न बाँकी होला । अन्य सबैमा पुगेकी छु । विदेशका पनि ४०, ४५ राष्ट्र पुगेको छु ।

मेरो फुर्सद

फुर्सद हुन्छ भन्ने छैन, निकाल्नुपर्छ । कहिलेकाहीँ कुनै किताब पढ्न मन लाग्यो भने फुर्सद निकाल्छु । पार्टीका कार्यक्रमा पनि धेरै व्यस्त हुने, जिल्लामा कार्यक्रम, प्रशिक्षण लगायत पर्ने भएकाले अलिअलि फुर्सद काठमाडौँ बस्दा हुन्छ ।

हेटौँडा भएको समय फुर्सदै हुँदैन । सामाजिक काम, व्यावसायिक काम र आफ्नो एफएम, सहकारी लगायतमा समय दिनुपर्छ ।

मेरो खेलकुद

पहिले पहिले खेलकुदमा धेरै रुचि थियो । टेबुल टेनिसको त म राम्रो खेलाडी थिए । विभिन्न प्रतियोगितामा भाग लिन्थे । अहिले पनि यो खेला मनपर्छ । खेल्ने हो भने सक्छु ।

तर अहिले खेल्नेभन्दा पनि हेर्ने गरेको छु । यो वर्ष मैले क्रिकेट सबै हरेँ । विश्वकपको समय फुटबल पनि हेर्छु ।

मेरो मोबाइल

अहिले मसँग सामसुमको नोट ८ एउटा मोबाइल छ । फोन गर्न समाचार पढ्न, फेसबुक र ट्विटर चलाउन बढी प्रयोग हुन्छ । मोबाइलबाटै नियमित विभिन्न अनलाइनका समाचार पढ्ने गरेको छु ।

अहिले भएको मोबाइल तीन वर्ष अगाडि किनेको हुँ । मोबाइल छिटोछिटो फेर्न मनपर्दैन ।

मेरो टिभी

टिभी प्रायः बेलुका हेर्छु । टिभीमा समाचार हेर्ने कुरै भएन । त्यो सबै मोबाइलबाट थाहा भइसकेको हुन्छ । विशेष गरेर टिभीमा साउथ इन्डियन फिल्म हेर्छु ।

मेरो चलचित्र

फिल्म हेर्छु । साउथ इन्डियन फिल्म धेरै मनपर्छ । अन्य फिल्म पनि हेर्ने गरेको छु । हलमै गएर पनि फिल्म हेर्छु । केही पहिले पार्टीको कामले सर्लाही पुगेको थिएँ । त्यहाँका साथीभाइको हल पनि रहेछ । सो हलमा सलमान खानको हिन्दुस्थान भन्ने फिल्म हेरेको थिएँ । नेपाली फिल्म पनि हेरेको छु । हलमा साथीभाइसँग कहिलेकाहीँ जाने हो । अन्य समय घरमै हेर्छु ।

मेरो भाषणशैली

लामो भाषण मनपर्दैन । आफू पनि गर्दिनँ । भाषण सबै कुरो पुगेको र छोटो हुनुपर्छ । जतिबेलासम्म पब्लिकले सुन्ने क्षमता राख्छन् वा उनीहरुलेख इन्ट्रेस लिइरहन्छन्, त्यो समयसम्म भाषण गर्नुपर्छ ।

मास जब चलायमान देखिन्छन्, भाषण छोट्याउनु पर्छ । हाम्रा केही नेतामा मास उठेर कार्यक्रम स्थल शून्य हुँदा पनि भाषण ठोकिरहने बाँनी छ । त्यो ठीक होइन । २० देखि २५ मिनेटको भाषण ठोक्नुपर्छ । सटिक होस्, सही कुरा आओस् । त्यस्तो भाषण ठीक लाग्छ । म पनि त्यस्तै रुचाउँछु । कहिलेकाहीँ एग्रेसिप भाषण गर्नुपर्छ । यस्तो भाषण समय र परिस्थितिले गराउँदो रहेछ ।

मेरो मापसे

मापसे गर्दिनँ । कहियै पनि गरेकी छैन । पहिले बानी नलागेर होला । अहिले हेर्नै मन लाग्दैन ।

मेरो गीतसङ्गीत

गीतसङ्गीत सुन्छु, मनपर्छ पनि । पहिले पहिले नारायण गोपालका गीत धेरै मन पथ्र्योे । अहिले ती यहाँका गीतहरु राम्रा लाग्छन् । पछिल्लो समय निस्किएका धेरै गीत सुनेकी छु । के गायक गायिका मतलब छैन । राम्रा गीत सुन्छु । गाडी चलाउँदा नियमित गीत सुन्नुपर्छ ।

मेरो राजनीति

राजनीतिमा म सानैदेखि होमिएकी हुँ । मेरो पूरै परिवार राजनीतिमै थिए । मेरो पारिवारिक पुष्ठभूमि नै राजनीति भएकाले पनि यसमै होमिए । मेरो हजुरबुबा २००४ सालदेखि नै प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा हुनुहुन्थ्यो । उहाँ झन्डै १२ वर्ष जेल  समेत बस्नुभयो । मेरो घर, मामाघर सबैतिरका मानिस राजनीतिमै छन् ।

पारिवारिक माहौल राजनीति भए पनि मैले प्रत्यक्ष राजनीति भने नेविसङ्घबाट सुरु गरेँ । २०३६ सालको आन्दोलनमा म ९ कक्षामा पढ्दै थिएँ । त्यो समयदेखि नै म राजनीतिमा होमिएकी हुँ ।

पछि पद्मकन्या कलेजबाट भने मेरो राजनीतिले फस्टाउने मौका पायो । म त्यहाँको स्ववियु सभापति समेत भए । २०४८, ०५१ मा चुनाव लडे पनि पराजित भएकी म २०६४ मा गिरिजाप्रसाद कोइराला प्रधानमनत्री हुँदा जलस्रोत राज्यमन्त्री हुने अवसर पाएँ ।

करिब ७ महिना मन्त्री हुँदा मैले जलस्रोतमा धेरै विषय र अवसर र सम्भावनाका विषय बुझेँ । म मन्त्री हुँदा हाइड्रोपावरमा जे जति काम थालिएको थियो । अहिले प्रगति भएका तिनै हुन् ।

त्यतिबेला सुरु भएका योजना अहिले प्राप्त हुँदैछ । म अहिले नेपाली काँग्रेसकी केन्द्रीय सदस्य हुँ । २०७४ मा मकवानपुरबाट प्रत्यक्ष निर्वाचनमा सांसदको उमेद्वारी दिएकी थिए । जित्न सकिनँ । केही पहिले संविधानसभा निर्वाचनमा समानुपतिकबाट  सांसद पनि बनेकी थिइन् ।

मेरो सपना

मेरो सपना देश र जनताको विकास होस् भन्ने नै छ । राजनीतिमा लाग्ने सबैले देख्ने सपना पनि सायद यही होला । मैले राजनीतिमा लागेर सानैदेखि सिकेको पनि यही हो । अहिले पनि राजनीतिमा निरन्तर छु । गर्दै जाँदा पार्टी र देशको सर्वाेच्च पदमा पनि पुग्न सकिएला । त्यसलाई कसरी सपना भन्ने ।

अहिलेको एउटै सपना डेमोक्रेसी स्थापित होस् भन्ने छ । अहिले मुलुकका युवा वर्ग विदेश पलायन भइरहेका छन् । मुलुकको विकास भयो भने उनीहरुले रोजगारीका लागि विदेश जानुपर्दैन थियो ।

त्यसैले मुलुकको विकास होस्, युवा जनशक्ति विदेश जानु नपरोस्, कोही नेपालीले भोको पेट सुत्नु नपरोस् । मेरो सपना यही हो । यो मुलुकका लागि यसले केही गरेको थियो भनेर पछिसम्म पनि सम्झने कार्य गरेर देखाउने, नाम राख्ने सपना पनि छ ।

मेरो रोग

भगवानको कृपाले अहिलेसम्म नियमित औषधि खानुपर्ने त्यस्तो रोग केही छैन । कहिलेकाहीँ रुघाखोकीले सताउँछ । यो सामान्य नै हो ।

मेरो भूल

जीवनमा जानी नजानी भूल त धेरै भए होलान् । केही काम बिग्रिएपछि मात्र भूल भएको थाहा हुन्छ । जीवनमा पछुताउनुपर्ने भूल केही छ भन्ने लागेको छैन । राजनीतिमा धेरैलाई विश्वास गर्दा धोका पाएको घटना प्रशस्तै छन् । त्यो पनि मेरो एक किसिमको भूल थियो ।

मेरो राशि

राशि मेरो मेष हो । ग्रहदशामा विश्वास लाग्छ । म आफै हेराउन जान्न । तर यो विषयमा जानकारसँग भेटमा छलफल गर्ने गरेको छु । पूजापाठमा पनि विश्वास लाग्छ । मन्दिर धेरै जाँदिनँ । घरमा नियमित पूजापाठ गर्छु । पहिले पहिले व्रतसमेत बस्थेँ । अहिले बस्न छोडेकी छु ।

मेरो मृत्यु

जन्मिएपछि मर्नुपर्छ । मलाई मृत्युदेखि डर लाग्दैन । कहिलेकाहीँ म कतै हिँड्दा मानिसले भन्छन्, ‘त्यस्तो ठाउँमा नजानू, त्यहाँ यस्तो खतरा छ ।’

केही पहिले मेरो जिल्लामा बाढी पहिरो आएको थियो । सो समय जाँदा पनि त्यस्तै भन्थे । तर म अरूले भोगेको दुःख मैले पनि भोग्दा के फरक पर्छ भनेर जाने गर्छु । सजक त रहनुपर्छ ।

मृत्यु सत्य हो । एक दिन अवश्य आउँछ । जहिले आए पनि आओस् । मृत्यु सहज होस् । बिरामी भएर, रोग लागेर थलिएर, मानिसले हेरचार गर्नुपर्ने अवस्था आएर मर्न नपरोस् । यही छ मृत्युसँग चाहना ।