काठमाडौँ । नेपालमा गर्मीको प्रभाव देखिन थालेको छ । चर्को घाम र गर्मीबाट बच्न धेरैले चिसो पानीको सहारा लिन्छन् । 

धेरैजसो मानिसहरू आफूलाई ताजा महसुस गराउन फ्रिजको चिसो पानी पिउने गर्छन् वा गिलासमा बरफ हाल्छन् । चिसो पानीले तुरुन्तै शीतलता प्रदान गर्ने भए पनि, धेरै चिसो पानी पिउनु शरीरको लागि हानिकारक हुन्छ ।

प्रश्न – फ्रिजको चिसो पानी स्वास्थ्यको लागि कसरी हानिकारक छ? 

उत्तर: हाम्रो शरीरको सामान्य तापक्रम लगभग ९८.६° फेरेनहाइट (३७° सेल्सियस) हुन्छ । जब हामी चिसो पानी पिउँछौँ, शरीरलाई सामान्य तापक्रम कायम राख्न कडा परिश्रम गर्नुपर्छ। यसकारण शरीरले बढी ऊर्जा खर्च गर्नुपर्छ । यसबाहेक, चिसो पानीले हाम्रो पाचन प्रक्रियालाई ढिलो गर्न सक्छ, जसले पाचन समस्या निम्त्याउन सक्छ र शरीरलाई आवश्यक पोषक तत्त्वहरू अवशोषित गर्न गाह्रो बनाउन सक्छ।

प्रश्न: चिसो पानी पिउँदा हाम्रो मुटुको स्वास्थ्यमा कस्तो प्रभाव पर्छ?

उत्तर: जब हामी धेरै चिसो पानी पिउँछौँ, हाम्रा रक्तनलीहरू साँघुरिन थाल्छन्, जसले रक्तसञ्चारलाई ढिलो बनाउन सक्छ। यसले मुटुको धड्कनमा अचानक वृद्धि हुन सक्छ। विशेष गरी यदि तपाईंलाई पहिले नै मुटु रोग वा उच्च रक्तचाप जस्ता समस्याहरू छन् भने, चिसो पानी पिउनाले मुटुमा बढी तनाव हुन सक्छ। यसबाहेक, चिसो पानी पिउनाले शरीरको तापक्रममा असन्तुलन हुन सक्छ, जसले गर्दा मुटुलाई सामान्य रूपमा काम गर्न गाह्रो हुन सक्छ। त्यसैले, डाक्टरहरु सकेसम्म कम चिसो पानी पिउन सल्लाह दिन्छन्, विशेष गरी मुटु रोगको इतिहास भएकाहरूलाई ।

प्रश्न- के चिसो पानी पिउँदा तौल घटाउन समस्या हुन सक्छ?

उत्तर: चिसो पानी पिउनाले पाचन प्रणालीलाई ढिलो गर्न सक्छ किनभने चिसो पानीको कारणले शरीरलाई सामान्य तापक्रममा ल्याउन बढी ऊर्जा खर्च गर्नुपर्छ। यसले तौल घटाउने प्रक्रियालाई असर गर्न सक्छ । त्यसैले, तौल घटाउनको लागि सामान्य वा मनतातो पानी पिउनु फाइदाजनक हुन्छ।

प्रश्न: चिसो पानी पिउँदा स्वास्थ्यमा कहिले गम्भीर असर पर्न सक्छ?

उत्तर- यदि तपाईं धेरै थाक्नुभएको छ वा कडा व्यायाम पछि तुरुन्तै चिसो पानी पिउनुहुन्छ भने, यो तपाईंको शरीरको लागि हानिकारक हुन सक्छ। यसबाहेक, यदि तपाईंलाई पाचन समस्या छ वा पेटमा ग्यास र फुल्ने समस्या छ भने चिसो पानीले तपाईंको अवस्था बिगार्न सक्छ। यी परिस्थितिमा हामीले चिसो पानी पिउनु हुँदैन :

• खाना खाने बित्तिकै
• व्यायाम सक्ने बित्तिकै
• घाममा लामो समय बसेपछि
• ग्यास्ट्रिक वा पेट सम्बन्धी समस्या हुँदा
• घाँटीमा संक्रमण वा खोकी लाग्दा
• चिसो वा रुघा लाग्दा
• मुटुसम्बन्धी रोग हुँदा

चिसो पानीबाट हुने समस्या

खाना खाएपछि तुरुन्तै चिसो पानी पिउनाले पाचन प्रक्रिया सुस्त हुन सक्छ। चिसो पानीले आन्द्रामा पाचन इन्जाइमहरूलाई असर गर्न सक्छ, जसले गर्दा अपच, ग्यास र पेट दुख्ने समस्या हुन्छ। 

व्यायामको समयमा, हाम्रो शरीर न्यानो हुन्छ र मांसपेशीहरू सक्रिय हुन्छन्। यस समयमा चिसो पानी पिउनाले शरीरको तापक्रम अचानक घट्न सक्छ, जसले गर्दा मांसपेशी दुख्ने समस्या हुन्छ। यसबाहेक, चिसो पानीले रक्तसञ्चारलाई पनि ढिलो गर्न सक्छ, जसले गर्दा मांसपेशीहरूले अक्सिजन र पोषण राम्ररी पाउँदैनन् र ठिक हुन गाह्रो हुन्छ।

घामा लामो समय बसेपछि चिसो पानी पिउनु खतरनाक हुन्छ । जब हामी धेरै समय गर्मीमा वा कडा घाममा बिताउँछौँ, हाम्रो शरीरको तापक्रम बढ्छ। यस्तो अवस्थामा अचानक धेरै चिसो पानी पिउँदा शरीरमा झट्का लाग्न सक्छ। यसले चिसो, ज्वरो वा कमजोरी जस्ता समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ।

यदि कसैलाई पहिले नै ग्यास्ट्रिक, एसिडिटी वा छाती पोल्ने जस्ता समस्याहरू छन् भने, चिसो पानी पिउनाले यी समस्याहरू बढ्न सक्छ। चिसो पानीले पेटमा एसिड बढाउन सक्छ र अल्सर जस्ता समस्या निम्त्याउन सक्छ।

यदि तपाईंलाई पहिले नै घाँटी दुख्ने वा खोकी लागेको छ भने, चिसो पानी पिउँदा घाँटीका मांसपेशीहरू खुम्चिन सक्छन्, जसले समस्यालाई अझ बढाउन सक्छ। चिसो पानीले घाँटीमा संक्रमण बढाउन सक्छ र खोकीलाई अझ खराब बनाउन सक्छ। यसबाहेक, चिसो पानीले श्वासप्रश्वास नलीलाई पनि असर गर्न सक्छ, जसले गर्दा सास फेर्न समस्या हुन सक्छ।

रुघाखोकी लागेको बेला चिसो पानी पिउनुहुँदैन । रुघाखोकी, खोकी वा फ्लू भएको बेला चिसो पानी पिउँदा समस्या अझ बढ्न सक्छ। चिसो पानीले घाँटीमा संक्रमण र सुन्निने समस्या बढाउन सक्छ, जुन निको हुन धेरै समय लाग्न सक्छ। यस समयमा मनतातो पानी पिउनु राम्रो हुन्छ। यसले घाँटीमा राहत दिन्छ र छिटो निको हुन मद्दत गर्छ।

मुटु रोग र उच्च रक्तचापका बिरामीहरूमा, चिसो पानी पिउनाले रक्तनलीहरू साँघुरो हुन सक्छन्, जसले गर्दा रक्तचापमा अचानक उतारचढाव आउन सक्छ। यो परिवर्तनले मुटुमा दबाब बढाउन सक्छ र मुटुको धड्कन अनियमित हुन सक्छ।

प्रश्न: गर्मीमा पिउने पानीको सही तापक्रम कति हुनुपर्छ?

उत्तर: गर्मीमा पानीको तापक्रम सामान्य हुनुपर्छ। यसको अर्थ न त धेरै चिसो न त धेरै तातो। यस मौसममा पानीको तापक्रम सामान्य (लगभग २०-२५ डिग्री सेल्सियस) हुनुपर्छ किनभने यो शरीरको तापक्रमको नजिक हुन्छ । त्यसैले, शरीरलाई शीतल पार्न र हाइड्रेटेड रहन कोठाको तापक्रममा पानी उत्तम हुन्छ।