काठमाडौँ । वैशाख महिना लागेसँगै तापक्रम दिनप्रतिदिन बढ्दै गइरहेको छ। यस्तो अवस्थामा, धेरै मानिसहरूले चर्को गर्मीबाट बच्न एयर कन्डिसनर (एसी) प्रयोग गरिरहेका छन्। तर के तपाईंलाई थाहा छ एसीमा लामो समयसम्म बस्नु स्वास्थ्यको लागि हानिकारक हुन सक्छ? 

वास्तवमा एसीले गर्मी र आर्द्रता दुवै कम गर्छ, जसले गर्दा चर्को घाम र अत्यधिक पसिनाबाट राहत मिल्छ । यद्यपि, यसको अत्यधिक प्रयोगले छाला, कपाल, नाक र घाँटीमा सुख्खापन बढाउन सक्छ। 

शरीरमा नाक, मुख, फोक्सो र आन्द्रा जस्ता ठाउँहरूमा पातलो र ओसिलो तह हुन्छ, जसलाई म्यूकस मेम्ब्रेन भनिन्छ। यसले शरीरलाई ब्याक्टेरिया र भाइरसबाट बचाउँछ। 

जब यो सुक्छ, यसले आफ्नो सुरक्षात्मक क्षमता गुमाउँछ । यस कारणले गर्दा, ब्याक्टेरिया र भाइरस सजिलै शरीरमा प्रवेश गर्न सक्छन् र हामीलाई बिरामी बनाउन सक्छन् । यस्तो अवस्थामा एसीमा धेरै समय बिताउँदा चिसो, खोकी, रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतामा कमट्ठ, सुस्तता र डिहाइड्रेसन जस्ता समस्याहरू हुन सक्छन्।

इन्डियन जर्नल अफ अकुपेशनल एण्ड इन्भाइरोन्मेन्टल मेडिसिनमा प्रकाशित एक अध्ययन अनुसार एसीले हाम्रो स्वास्थ्यमा गहिरो प्रभाव पार्छ । लामो समयसम्म एसी प्रयोग गर्ने मानिसहरूलाई श्वासप्रश्वासको संक्रमण र एलर्जीको जोखिम बढी हुन्छ ।

• प्रश्न: लामो समयसम्म एसीमा बस्नु किन हानिकारक छ?

उत्तर- यदि एसी लामो समयसम्म सफा गरिएन भने, त्यसबाट निस्कने विषाक्त ग्याँस, धुलो र अन्य कणहरू हावामा फैलिन्छन् । यसले घर भित्रको हावाको गुणस्तर बिगार्छ र एलर्जी, श्वासप्रश्वासको संक्रमण र अन्य धेरै स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ। नेशनल लाइब्रेरी अफ मेडिसिनमा प्रकाशित एक अध्ययन अनुसार, घरभित्रको खराब हावाले टाउको दुख्ने जोखिम बढाउँछ।

प्रश्न: लामो समयसम्म एसीमा बस्दा कस्ता स्वास्थ्य समस्याहरू हुन सक्छन्?

उत्तर- एसीले कोठाबाट ओसिलोपन सोस्छ, जसले गर्दा हावा सुख्खा हुन्छ। सुख्खा हावाले शरीर र छालामा आर्द्रता कम गर्छ। यसले डिहाइड्रेसन, टाउको दुख्ने, थकान र सुख्खा छाला जस्ता धेरै समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ। लामो समयसम्म एसीको हावामा बस्दा पनि श्वासप्रश्वासमा समस्या हुन सक्छ।

हावाले आँखा सुख्खा बनाउन सक्छ, जसले गर्दा जलन, चिलाउने र रातोपन हुन सक्छ। साथै, एसीको चिसो हावाले शरीरको प्रतिरक्षा प्रणालीलाई कमजोर बनाउन सक्छ। यसले भाइरल र ब्याक्टेरिया संक्रमणको जोखिम बढाउँछ। लामो समयसम्म एसीमा बस्दा धेरै स्वास्थ्य समस्याहरूको जोखिम बढ्छ। जस्तै :

• छाला चिलाउने वा जलन हुने

• डिहाइड्रेसन

• टाउको दुख्ने, रिंगटा र थकान

• आँखा सुख्खा हुने वा चिलाउने

• जोर्नीको दुखाइ

• श्वासप्रश्वाससम्बन्धी समस्या

प्रश्न- एसीमा कति समय बस्नु सुरक्षित छ?

उत्तर- यो व्यक्तिको स्वास्थ्य, एसीको तापक्रम र कोठाको आर्द्रतामा निर्भर गर्दछ। यदि एसीको तापक्रम २४-२५ डिग्री सेल्सियसको बीचमा छ भने तपाईं त्यसमा ४-६ घण्टासम्म बस्न सक्नुहुन्छ। तर, यसका लागि समय समयमा एसीबाट बाहिर निस्केर ताजा हावा लिनुपर्छ। यसले शरीरको तापक्रम सन्तुलित राख्छ र सुख्खापन पनि कम गर्छ। लामो समयसम्म कम तापक्रममा बस्नु हानिकारक हुन सक्छ।

प्रश्न: कस्ता मानिसहरूका लागि एसीमा बस्नु बढी खतरनाक हुन्छ?

उत्तर: एसीमा बस्नु केही मानिसहरूको लागि अरूको तुलनामा बढी खतरनाक हुन सक्छ। साना बालबालिका र वृद्धवृद्धाको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर हुन्छ। एसीको चिसो तापक्रमका कारण उनीहरूलाई रुघाखोकी र अन्य श्वासप्रश्वास सम्बन्धी संक्रमण हुने जोखिम बढी हुन्छ। उनीहरूको छाला पनि बढी संवेदनशील हुन्छ, जसले गर्दा उनीहरू सुख्खा हुने र चिलाउने सम्भावना बढी हुन्छ। त्यसैले, साना बालबालिका र वृद्धवृद्धाहरूलाई लामो समयसम्म एसी कोठामा बस्न दिनु हुँदैन।

एसीबाट निस्कने चिसो हावाले दम, एलर्जी र भाइरल संक्रमणबाट पीडित व्यक्तिहरूमा लक्षणहरू निम्त्याउन सक्छ । एक्जिमा र सोरायसिस जस्ता छालाको समस्या भएकाहरूका लागि लामो समयसम्म एसीमा बस्नु हानिकारक हुन सक्छ। यसबाहेक, जोर्नी दुख्ने समस्या भएका व्यक्तिहरूलाई एसीको चिसो हावाले हानि पुर्‍याउन सक्छ।

प्रश्न: लामो समयसम्म एसीमा बस्न के कस्ता सावधानी अपनाउनु पर्छ?

उत्तर: यदि तपाईं लामो समयसम्म एसीमा बस्नुहुन्छ भने केही सावधानी अपनाउनु आवश्यक छ। जस्तै-

• धेरै चिसो तापक्रमबाट बच्नुहोस्।

• हरेक घण्टा कम्तिमा ५-१० मिनेट बाहिर जानुहोस्।

• आँखा सुख्खा हुनबाट जोगाउन आईड्रप प्रयोग गर्नुहोस्।

• एसीको हावा सिधै शरीरमा पर्न नदिनुहोस्।

• शरीरबाट आलस्य हटाउन नियमित व्यायाम गर्नुहोस्।

• धुलो र फोहोर जम्मा नहोस् भनेर नियमित रूपमा एसी सफा गर्नुहोस्।

प्रश्न- एसीबाट हुने क्षतिबाट बच्न के गर्नुपर्छ?

उत्तर- एसीको सम्भावित क्षतिबाट बच्न केही कुराहरू ध्यानमा राख्नु महत्त्वपूर्ण छ। जस्तै :

• एसीको तापक्रम २४-२५ डिग्री सेल्सियसमा राख्नुहोस्
• कोठामा आद्रता कायम राख्न ह्युमिडिफायरको प्रयोग गर्नुहोस्
• हरेक दिन ७-८ गिलास पानी पिउनुहोस्
• छालाको नमी कायम राख्न मोइस्चराइजरको प्रयोग गर्नुहोस्
• लामो समय एसीमा नबस्नुहोस् । बिच-बिचमा बाहिर निस्कनुहोस्
• समय-समयमा एसीको सर्भिसिङ आवश्यक 
• कुनै स्वास्थ्य समस्या हुँदा डाक्टरको सल्लाह लिनुहोस्

प्रश्न: एसीको सुरक्षित तापक्रम कति हो?

उत्तर- कोठा वा कार्यालयमा जडान गरिएको एसीको तापक्रम २४-२५ डिग्री सेल्सियसमा राख्नुपर्छ। यो भन्दा कम तापक्रम राख्दा स्वास्थ्य समस्याहरूको जोखिम बढ्छ।