काठमाडौँ । सुनको मूल्य निरन्तर बढिरहेको छ। सुनको मूल्य अहिले कीर्तिमानी उचाइमा पुगेको छ।

नेपाली बजारमा सुनको मूल्यले शुक्रबार नयाँ रेकर्ड बनाएको थियो । अघिल्लो दिनको तुलनामा हिजो तोलामा ३ हजार ९०० रुपैयाँ बढेको थियो । यससँगै छापावाल सुनको मूल्य १ लाख ८५ हजार रुपैयाँ पुगेको थियो । अघिल्लो दिन छापावाल सुनको मूल्य तोलामा १ लाख ८१ हजार १०० रुपैयाँ कायम थियो । 

अनिश्चित बजारको वर्तमान युगमा, व्यापारीहरूले सुरक्षित लगानीको रूपमा निरन्तर सुन खरिद गरिरहेका छन्।

सुनलाई परम्परागत रूपमा एक भरपर्दो र स्थिर सम्पत्ति मानिन्छ जुन कठिन वा अस्थिर आर्थिक वातावरणमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। तर विश्वभरका बजारहरूमा भइरहेको उतारचढावको वर्तमान समयमा, के सुन साँच्चै सुरक्षित लगानी हो? 

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले उच्च कर घोषणा गरेदेखि नै विश्वभरका बजार अशान्त छ। व्यापार नीतिहरूको सन्दर्भमा, यसलाई 'शताब्दीको परिवर्तन' भनिएको छ।
अमेरिकी भन्सार शुल्कपछि विश्व बजारमा आएको उथलपुथलका कारण गत हप्तासम्म सुनको मूल्य प्रति औंस ३१६७ डलरको कीर्तिमानी स्तरमा पुगेको थियो।

विश्वभर भन्सार र व्यापार युद्धले सिर्जना गरेको चिन्ताका कारण यस वर्ष सुनको मूल्यले धेरै पटक नयाँ रेकर्ड बनाएको छ। जब अर्थतन्त्रमा अस्थिरता हुन्छ, सुनको मूल्य बढ्छ।

सुन कसले किन्छ?
विश्व अर्थतन्त्रको अनिश्चितताको यस अवधिमा, कसले सुन किन्छ? ‘सरकारहरू, खुद्रा लगानीकर्ताहरू र साधारण लगानीकर्ताहरूले सुन किनिरहेका छन्,’बेलफास्ट विश्वविद्यालयका आर्थिक इतिहासकार डा. फिलिप फ्लायर्स भन्छन्।

उनी भन्छन्, ‘अहिले धेरै संख्यामा मानिसहरू शेयर जस्ता इक्विटीहरू छोडेर सुनमा लगानी गरिरहेका छन्। यही कारणले गर्दा सुनको मूल्य यति धेरै बढेको हो।’

वास्तवमा, जब जब अन्तर्राष्ट्रिय वित्तीय बजारमा अनिश्चितताको वातावरण हुन्छ, लगानीकर्ताहरूको स्वाभाविक प्रवृत्ति सुनमा लगानी गर्नेतर्फ सर्छ।

सन्, २०२० मा, जब कोभिड महामारीका कारण अर्थतन्त्रमा ठुलो गिरावट आयो, सुनको मूल्य द्रुत गतिमा आकासिन थाल्यो।

यस्तो अनिश्चितताले सुनको मूल्यलाई पनि असर गर्न सक्छ। जनवरी २०२० मा कोभिड महामारी फैलिने बित्तिकै सुनको मूल्य अचानक उल्लेखनीय रूपमा बढ्यो तर सोही वर्षको मार्चमा फेरि घट्न थाल्यो।

‘सुरक्षित लगानीको अर्थ जोखिम छैन भन्ने होइन,’ डा. फ्लायर्स भन्छन्। आर्थिक अनिश्चितताको समयमा, सुनमा लगानी गर्नु उत्तम मानिन्छ किनभने यसको सधैँ महत्त्व रहँदै आएको छ।

इतिहासको हरेक कालखण्ड र संस्कृतिमा यसलाई ठुलो महत्त्व दिइएको छ। त्यसैले यसलाई सजिलै किन्न र बेच्न सकिन्छ।

प्राचीन इजिप्टमा रहेको तुतानखामुनको सुनको मुखौटादेखि लिएर घानाको असान्टेको सुनौलो मल र भारतको पद्मनाभन मन्दिरको सुनौलो सिंहासनसम्म, सुनको ऐतिहासिक र सांस्कृतिक महत्त्वका उदाहरणहरू छन्।

त्यसकारण, धेरै मानिसहरूले सुनलाई सबैभन्दा भरपर्दो सम्पत्ति ठानेर जम्मा गर्नु अचम्मको कुरा होइन।

अहिलेको समयमा सुन किन्दा कति जोखिम छ ?
विश्व बजारको अवस्था परिवर्तन भइरहे पनि सुनका सामान र घरायसी गहनाको महत्त्व यथावत छ। तर यो पनि याद राख्नु पर्छ कि सुनमा हुने कुनै पनि ठुलो लगानी वित्तीय बजारका ठुला खेलाडीहरूको दयामा हुन्छ।

यस बजारका ठुला खेलाडीहरूले जे गर्छन्, त्यसको प्रभाव सुनको मूल्यमा देखिन्छ। डा. फ्लायर्स भन्छन्, ‘सुनको मूल्यमा देखिएको वृद्धि यी खेलाडीहरूको गतिविधिको परिणाम हो। मलाई लाग्छ सुनको मूल्य बढिरहेको छ किनभने विश्वभरका केन्द्रीय बैंकहरूले यसलाई धेरै छिटो किन्न थालेका छन्।’

बजारको अनिश्चिततालाई ध्यानमा राख्दै, केन्द्रीय बैंकहरूले इक्विटी बजारमा आफ्नो लगानी घटाउँछन् र थोकमा सुन किन्छन्। उनीहरूको उद्देश्य सुनको भण्डार बढाउनु हो।

यस्तो अवस्थामा, सुन किन्नु आम लगानीकर्ताहरूको लागि जोखिमपूर्ण हुन सक्छ। डा. फ्लायर्स भन्छन्, ‘जुन तरिकाले सुनको मूल्य निरन्तर बढिरहेको छ, त्यसमा बाजी लगाउनु जोखिमपूर्ण हुन सक्छ किनभने बजार स्थिर हुने बित्तिकै र सरकारहरूले सोचविचार गरेर निर्णय लिन थालेपछि मानिसहरू फेरि सुनमा लगानी गर्नबाट पछि हट्न थाल्नेछन्।’

उनी भन्छन्, ‘म भन्छु कि यदि तपाईं सुनमा लगानी गर्न चाहनुहुन्छ भने, लामो अवधिको लागि गर्नुहोस्।’
बीबीसी