काबुल । अफगानिस्तानबाट पाँच लाख अमेरिकी हतियार हराइरहेका छन्। बीबीसीका अनुसार ती या त बेचिएका छन् या त तस्करी गरिएका छन्।

यीमध्ये केही हतियारहरू अल-कायदासँग सम्बन्धित अतिवादी संगठनहरूको हातमा पनि परेको  संयुक्त राष्ट्रसंघको विश्वास छ । नाम न छाप्ने सर्तमा बोल्दै एक पूर्वअफगान अधिकारीले बताएअनुसार सन् २०२१ मा तालिबानले अफगानिस्तानमाथि पुनः नियन्त्रण लिएपछि उनीहरूले लगभग १० लाख सैन्य हतियार र उपकरणहरूको भण्डार फेला पारेका थिए।

यी मध्ये धेरैजसो अमेरिकाको आर्थिक सहयोगमा खरिद गरिएका थिए। यसमा अफगानिस्तानबाट आएका पुराना हतियारहरू समावेश थिए, जसमा अमेरिकामा निर्मित एम४ र एम१६ राइफलहरू पनि समावेश थिए।

सन् २०२१ मा तालिबान अगाडि बढ्दै जाँदा, अफगान सैनिकहरूले या त आत्मसमर्पण गरे या आफ्ना हतियार र सवारी साधनहरू छाडेर भागे। त्यस्तै, अमेरिकी सेनाले पनि आफ्ना केही सैन्य उपकरणहरू त्यहाँ छोडेको थियो।

स्रोतहरूले बताएअनुसार गत वर्ष दोहामा भएको संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद्को प्रतिबन्ध समितिको बैठकमा तालिबानले आधा सैन्य उपकरण र हतियार हराएको स्वीकार गरेको थियो। यस समितिका एक व्यक्तिले धेरै स्रोतबाट पुष्टि गरेपछि करिब पाँच लाख हतियार हराएको बताए।

संयुक्त राष्ट्र संघले फेब्रुअरीमा जारी गरेको एक प्रतिवेदनमा अल-कायदासँग सम्बन्धित संस्थाहरूले कालो बजारबाट यी हतियारहरू किनिरहेको बताएको थियो । यसमा तहरीक-ए-तालिबान पाकिस्तान, इस्लामिक मुभमेन्ट अफ उज्बेकिस्तान, पूर्वी तुर्किस्तान इस्लामिक मुभमेन्ट र यमनको अन्सारुल्लाह मुभमेन्ट तालिबान समावेश छन्।

"हामी हतियारहरूलाई अत्यन्त सावधानीपूर्वक भण्डारण र सुरक्षा गर्छौं," तालिबान सरकारका उपप्रवक्ता हमिदुल्लाह फित्रतले भने, ‘संयुक्त राष्ट्रसंघको विश्वास छ हतियारको तस्करी वा बेपत्ता पारिएको कुरा गलत हो। सबै हलुका र भारी हतियारहरू पूर्ण रूपमा सुरक्षित राखिएको छ।’

सन् २०२३ मा संयुक्त राष्ट्रसंघको एक प्रतिवेदनले तालिबानले जफत गरेका २० प्रतिशत अमेरिकी हतियार स्थानीय कमाण्डरहरूलाई दिएको बताएको थियो। यी कमाण्डरहरू आ-आफ्नो क्षेत्रमा स्वतन्त्र छन्। यही कारणले गर्दा हतियारको कालोबजारी हुन्छ।

संयुक्त राष्ट्रसंघले भन्यो, ‘स्थानीय कमाण्डर र लडाकुहरूमाझ शक्ति सुदृढ गर्न ठूलो मात्रामा हतियार उपहार दिइँदैछ। यो हतियारहरूको प्रमुख स्रोत बनेको छ।’

कान्दाहारका एक पूर्व पत्रकारले बीबीसीलाई जानकारी दिएअनुसार तालिबानले सत्ता कब्जा गरेको एक वर्षसम्म त्यहाँ खुला हतियार बजार थियो, तर अब यो व्हाट्सएप मार्फत भइरहेको छ। स्थानीय कमाण्डरहरू र धनी व्यक्तिहरू मिलेर नयाँ र प्रयोग गरिएका अमेरिकी हतियार र सैन्य उपकरणहरूको व्यापार गरिरहेका छन्। यीमध्ये धेरैजसो हतियार अफगान सेनाले छोडेका हुन्।