काठमाडौँ । आजको द्रुत गतिको जीवनमा तनाव एक सामान्य समस्या बनेको छ। कामको दबाब, पारिवारिक जिम्मेवारी, आर्थिक चिन्ता र सामाजिक तनावले हाम्रो मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्यमा गहिरो प्रभाव पार्छ ।

धेरै पटक हामी बुझ्न सक्दैनौँ कि हामी तनावमा छौँ । तर हाम्रो शरीरले यसको संकेतहरू दिन थाल्छ। 

यदि तपाईंले यी संकेतहरू पहिचान गर्नुभयो भने, तपाईंले समयमै तनाव व्यवस्थापनतर्फ कदम चाल्न सक्नुहुन्छ। तपाईंको तनाव स्तर धेरै उच्च छ भन्ने संकेतहरू यस्ता छन् :

• टाउको दुखाइ र माइग्रेन

तनावका कारण मांसपेशीहरू तनावग्रस्त हुन्छन्, जसले गर्दा टाउको दुख्ने वा माइग्रेन हुन सक्छ । यदि तपाईंलाई कुनै खास कारण बिना बारम्बार टाउको दुखिरहेको छ भने, यो तपाईंको बढेको तनावको स्तरको संकेत हुन सक्छ।

• पाचनसम्बन्धी समस्याहरू

तनावले हाम्रो पाचन प्रणालीमा प्रत्यक्ष असर गर्छ। ग्यास, एसिडिटी, कब्जियत वा पखाला जस्ता समस्याहरू प्रायः तनावका कारण हुन्छन्। कतिपय मानिसहरूलाई तनावमा हुँदा भोक लाग्दैन, भने कतिपयले बढी खान थाल्छन्।

• अनिद्रा वा अत्यधिक निद्रा लाग्नु

अत्यधिक तनावका कारण व्यक्तिलाई निद्रा सम्बन्धी समस्या हुन सक्छ। केही मानिसहरू रातभरि निदाउन सक्दैनन् (अनिद्रा), जबकि अरूलाई दिनभरि सुत्न मन लाग्छ। यदि तपाईंको निद्राको बानी बिग्रिएको छ भने यो तनावको संकेत हुन सक्छ।

• मांसपेशी दुखाइ

तनावका कारण शरीरमा कोर्टिसोल हर्मोनको स्तर बढ्छ, जसले गर्दा मांसपेशीमा तनाव र दुखाइ हुन सक्छ। विशेष गरी घाँटी, काँध र ढाडमा दुखाइ तनावको एक सामान्य लक्षण हो।

• बारम्बार बिरामी पर्नु

तनावले हाम्रो रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतालाई कमजोर बनाउँछ, जसले गर्दा शरीरमा संक्रमणसँग लड्न कम क्षमता हुन्छ। यदि तपाईं बारम्बार चिसो, ज्वरो वा अन्य संक्रमणबाट पीडित हुनुहुन्छ भने, यो तपाईंको बढ्दो तनावको स्तरको कारणले हुन सक्छ।

• मुटुको धड्कन छिटो हुनु वा छाती दुख्नु

अत्यधिक तनावका कारण मुटुको धड्कन बढ्न सक्छ र कहिलेकाहीँ छातीमा हल्का दुखाइ पनि महसुस हुन सक्छ। लामो समयसम्म तनावले उच्च रक्तचाप र मुटु रोगको जोखिम पनि बढाउँछ ।

• छालाका समस्याहरू

तनावको प्रभाव हाम्रो छालामा पनि देखिन्छ। तनावका कारण प्रायः डण्डीफोर, दाग, सोरायसिस वा एक्जिमा जस्ता समस्याहरू बढ्छन्। कतिपय मानिसहरू तनावमा हुँदा छाला चिलाउने वा छाला सुख्खा हुने अनुभव पनि गर्छन्।

• तौल परिवर्तन

तनावका कारण कसैको तौल छिटो बढ्न थाल्छ भने कसैको अचानक तौल घट्छ। यो शरीरमा हार्मोनल असन्तुलन र खाने बानीमा परिवर्तनको कारणले हुन्छ।

• मुड स्विङ र चिडचिडापन

तनावले हाम्रो मानसिक स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष असर गर्छ। अनावश्यक रिस, चिडचिडापन, उदासी वा ध्यान केन्द्रित नहुने जस्ता लक्षणहरू तनावका कारण हुन सक्छन्।

• कपाल झर्नु

तनावका कारण कपाल झर्ने समस्या बढ्न सक्छ। तनावका कारण पनि कतिपय मानिसहरूमा टाउकोको समस्या देखिन्छ।

अस्वीकरण: यस लेखमा उल्लेख गरिएका सल्लाह र सुझावहरू सामान्य जानकारीको उद्देश्यका लागि मात्र हुन् । यसलाई व्यावसायिक चिकित्सा सल्लाहको रूपमा व्याख्या गर्नु हुँदैन।