काठमाडौँ । ‘सुरुमा त्यो गोली दाइलाई लागेर सटरमा छड्के गरी ठोक्कियो र फर्किएर बहिनीको खुट्टामा लाग्यो । बहिनी त्यहीँ ढलिन्,’ मीनभवनस्थित सिभिल अस्पतालमा रेबिका खत्रीको कुरुवा बसिरहेकी दिदी अनिता भन्छिन् । 

२२ वर्षीया रेबिका ६ दिनदेखि अस्पतालको बेडमा ढलिरहेकी छन् । भेन्टिलेटर र आईसीयू हुँदै यतिबेला उनलाई एनआईसीयू बेडमा सारिएको छ । उनको खुट्टामा छ, राजावादी प्रदर्शनकारीको उद्दण्डता र राज्य ज्यादतीको निसान । दाहिने खुट्टाको तलदेखि माथिसम्म मुख्य नसा छिनिएको छ । देब्रे खुट्टा तलदेखि माथिसम्म टाँका लगाएर सिलाइएको छ । यो ६ दिनमा उनको शरीरबाट कति रगत बग्यो ? त्यसको लेखाजोखा छैन । चिकित्सकले चढाएको अन्य व्यक्तिहरूको ३० पाउन्ड रगत उनको शरीरमा बगिरहेको छ । 

उदयपुरको चौदण्डीगढी–६ की रेबिका तीनकुनेस्थित कोटेश्वर क्याम्पसमा बीबीएस तेस्रो वर्षमा पढिरहेकी थिइन् । ललितपुरको ग्वार्कोमा दिदी अनितासँग बस्थिन् । खाजा खर्च जुटाउन र अध्ययनमा पनि सहयोग पुग्ने ठानेर नरेफाँटको एक ग्रोसरी पसलमा एकाउन्टेन्टको रूपमा काम गरिरहेकी थिइन् । 

सदा झैँ (चैत १५ गते) पनि उनी बिहानै कामको सिलसिलामा काममा गइन् । दिनभरि काम गरिन् । साँझ ४ बजेतिर कामबाट निस्किइन् । 

यता त्यो दिन राजसंस्था पुनर्स्थापनाका लागि गठित संयुक्त जनआन्दोलन समितिले तीनकुनेमा प्रदर्शन गरिरहेको थियो । आन्दोलनका कमान्डर दुर्गा प्रसाईले आफू चढेको गाडी सुरक्षाकर्मीमाथि हुत्याएपछि प्रदर्शनले हिंसामा बदलिएको थियो । उनी चढेको गाडी प्रहरीले नियन्त्रणमा लिए पनि निषेधित क्षेत्रबाटै प्रसाईलाई पक्राउ नगरी प्रहरीले कार्यक्रमस्थलतर्फ जान दिएको थियो । 

प्रदर्शनस्थलमा पुगेर प्रसाईँले आफू भएको आश्वासन दिँदै भिडलाई भड्काएपछि उत्तेजित भिडले चारैतर्फबाट सुरक्षाकर्मीमाथि आक्रमण गरिरहेको थियो । प्रदर्शनकारी तीनकुनेबाट निषेधित क्षेत्र तोड्न सुरक्षाकर्मीमाथि चारैतिरबाट ढुंगामुढा र चिसोका काँचका बोतल बर्सारहेका थिए भने सुरक्षाकर्मीले अश्रुग्यास र पानीको फोहोरा हुँदै गोली चलाउन सुरु गरिसकेको थियो । तीनकुनेमा निजी घर र कार्यालयमा आगजनी भइरहेको थियो । आगो निभाउन हिँडेको दमकलमाथि समेत प्रहार भइरहेको थियो । तितरबितर भिडले कोटेश्वर भाटभटेनीमा लुटपाट मच्चाउन सुरु गरिसकेको थियो । सो दिन प्रहरीले ६० राउन्ड गोली, ७४६ थान अश्रुग्यास प्रहार गरेको थियो । 

तीनकुने–बालकुमारी क्षेत्रमा भइरहेको त्यो हिंसात्मक झडपबारे अनविज्ञ रेबिकाले अफिसबाट निस्किएपछि नरेफाँट क्षेत्रमा प्रदर्शनकारीले जलाएका लस्करै गाडी देखिन् । 

रेबिकाकी दिदी अनिताका अनुसार सडकभरि प्रदर्शनकारी र सुरक्षाकर्मीबिच भइरहेको झडप देखिन् । बाटोभरि छरिएका ढुङ्गामुढा र उग्र प्रदर्शनकारीले गरिरहेको तोडफोड र चोरीडँकैती देखिन् । त्यसबाट आत्तिएर उनले कोटेश्वर बस्ने दाइ दिनेश (माहिला बुवाका छोरा)लाई फोन गरिन् । आफूलाई लिन आउन बताइन् । दिदी अनिता भन्छिन्, ‘त्यो दिन बहिनीले सडकको अवस्था देखाएर दाइकैमा जाने बताइन् । म लगनखेल थिएँ ।’

आफन्तका अनुसार त्यसपछि बहिनीलाई लिन दिनेश आए । आफू कोटेश्वर आकाशे पुलबाट आइरहेकाले सुरक्षित स्थानमा बस्न भने । उनी भाटभटेनीभन्दा ठीकविपरीत दिशातर्फ एसओएस मार्ग नजिक बसिन् । त्यसवेला पारिपट्टि भाटभटेनीमा लुटपाट चलिरहेको थियो । दिनेश आए । बहिनीको हात समातेर कोठातिर जाने क्रममा एसओएस मार्गको टर्निङमा प्रहरीले चलाएको गोली हुर्रिएर त्यहीँ आइपुग्यो । सुरुमा त्यो गोली दाइलाई लागेर अगाडिको सटरमा छड्के परी ठोक्किएर फर्किइ रेबिकाको तिघ्रामा लाग्यो ।

दिनेशले आफूलाई गोलीले छोएको पत्तै पाएनन् । त्यहाँ थप गोलाबारी हुने ठानेर रेबिकालाई घिसार्दै परसम्म लगे । सहयोगको लागि गुहार मागे । सँगै एक अर्की युवती पनि सहयोगका लागि चिच्चाइरहिन् । तर कोही पनि नआएको दाइ दिनेशलाई उद्धृत गर्दै अनिताले बताइन् । ‘बहिनी त्यहीँ ढलिन् । खुट्टाबाट रगतको फोहोरा बलिरहेको थियो । दाइले घिसारेर परसम्म लगेर गुहार माग्नुभयो । अर्की एक केटीले पनि सहयोग गरिदिन आग्रह गरिन् । तर कोही आएनन् ।’

भिडमा उभिएर मानिसहरू भिडियो र टिकटक बनाइरहेका तर नजिकै क्लिनिकसम्म पुगाउन कसैले सहयोग नगरेको उनको गुनासो छ । 

दिनेशले रेबिकाको खुट्टाबाट बगिरहेको रगत रोक्न नजिकैको फोहोरमा रहेको प्लास्टिकले बेरे । केही बेरमा माथि छतबाट कसैले सेतो कपडा फालिदियो । उनले त्यसले रेबिकाको खुट्टा बाँधे ।

केहीबेर त्यसै आत्तिएपछि दिनेशले नै उठाएर रेबिकालाई नजिकै क्लिनिकमा लगे । त्यसपछि केहीले सहयोग गरे र रेबिकालाई क्लिनिक पुर्‍याइयो । 

त्यतिवेला आफू लगनखेल एउटा कार्यक्रममा भएको अनिता बताउँछिन् । सँगै भएकी अर्की बहिनीलाई कसैले फोन गरेर रेबिकालाई गोली लागेको बताएपछि आफूले थाहा पाएको र हुत्तिँदै निस्किएको उनले बताइन् ।

‘मैले तत्काल एम्बुलेन्स बोलाएर अस्पताल लान भनेँ । बाहिर आएर एउटा पठाओ समातेर निस्किएँ । बालकुमारी पुग्दा नरेफाँटतिर गाडीहरू बलिरहेका थिए । आकाशतर्फ धुँवाको मुस्लो उडिरहेको थियो । बहिनी त्यही क्षेत्रमा काम गर्ने भएकाले झनै आत्तिएँ । पठाओले अगाडि जान मानेन,’ उनले भनिन्, ‘प्रहरीलाई अनुरोध गरेपछि अवस्था सामान्य भइसकेकाले जान भन्नुभयो । अनि भित्री गल्लीको बाटो हुँदै क्लिनिक पुगेँ ।’

आफू घटनास्थलमा पुग्दा बाटोभरि रगत देखेको उनी बताउँछिन् । ‘क्लिनिकभित्र जाँदा बहिनी दुख्यो, पोल्यो, गाह्रो भयो भनेर कराइरहेकी थिइन् । दाइलाई पनि चोट लागेको रहेछ । एम्बुलेन्सको व्यवस्था भएको थिएन । त्यसको करिब २० मिनेटपछि मात्रै एम्बुलेन्स आयो र दाइ र बहिनीलाई सिभिल ल्याइयो,’ उनले बताइन् ।

प्रदर्शनसँग कुनै सरोकार नै नभएकी रेबिकाको जिम्मा यतिवेला राज्यले लिइरहेको छैन । राज्यले प्रदर्शनकारीकै सूचीको संख्यामा उनलाई पनि राखेको छ । तर उनी प्रदर्शनकारी नभएको बुवा तुलसीराम बताउँछन् ।

उपचारपछि दिनेश डिस्चार्ज भइसकेका छन् । मंगलबारदेखि रेबिका सामान्य बोलचाल गर्न थालेकी छन् । तर चिकित्सकले अझै खतरामुक्त भइनसकेको बताएका छन् । उनको सर्जरी बाँकी रहेको चिकित्सकहरूको भनाइ छ ।

प्रदर्शनसँग कुनै सरोकार नै नभएकी रेबिकाको जिम्मा यतिवेला राज्यले लिइरहेको छैन । राज्यले प्रदर्शनकारीकै सूचीको संख्यामा उनलाई पनि राखेको छ । तर उनी प्रदर्शनकारी नभएको बुवा तुलसीराम बताउँछन् ।

तुलसीराम उदयपुरको चौदण्डीगढी–६ का वडासदस्य हुन् । उनी नेकपा एमालेको नगर कमिटी सचिवालय सदस्यसमेत हुन् । उनी भन्छन्, ‘छोरीलाई राजनीतिबारे कुनै चासो थिएन । म चुनावमा उठ्दा पनि उनी एकदिन कुनै जुलुृसमा गइनन् । त्यस दिन पनि कामबाट फर्किँदै गर्दा उनलाई गोली लाग्यो,’ उनले भने, ‘कुनै जुलुसमा गएको होइन । प्रहरीलाई ढुंगा हान्न गएको होइन । आफ्नो काम गरेर आउँदै गर्दा गोली लाग्यो । यसको जिम्मा राज्यले लिनुपर्छ । उनको जीवन रक्षाका लागि सरकारले योग्यता र क्षमताका आधारमा कदर गर्नुपर्छ ।’

मंगलबारसम्म छोरीको उपचारमा साढे तीन लाख खर्च भएको उनले बताए । घटनाको अर्को दिन उदयपुरबाट काठमाडौँ आएका बुवा तिलकप्रसादले सोमबार प्रशासनमा निवेदन दिएपछि चिकित्सकले बुधबारदेखि औषधिको खर्च नलाग्ने र बिल सुरक्षित राख्न बताएको जानकारी उनले दिए ।