नेपाली कांग्रेसका संस्थापकमध्ये एक महेन्द्र नारायण निधिका छोरा हुन् विमलेन्द्र निधि । कांग्रेस उपसभापति, उपप्रधानमन्त्री बनिसकेका निधि सभापति शेरबहादुर देउवाका नजिकका विश्वासपात्र मानिन्छन् । १४ वर्षकै उमेरमा विद्यार्थी राजनीतिमा सामेल भएका निधि नेविसंघको अध्यक्षसमेत बने । 

पार्टीको १४औँ महाधिवेशनमा सभापतिका उम्मेदवार बनेका निधिसँग लामो राजनीतिक अनुभव छ । कांग्रेस सहभागी बलियो भनिएको सरकार भएका वेला व्यवस्थामाथि चर्को स्वरमा किन प्रश्न उठ्दै छ ? लोडसेडिङ हुन्छ भन्ने मन्त्रीलाई पार्टीले कति दिन बोक्छ ? अनि १५ औँ महाधिवेशन कहिले हुन्छ र त्यहाँ के हुन्छ ? यस्तै विविध प्रश्नमा रहेर निधिसँग रातोपाटीका रोहित दाहालले गरेको कुराकानी । 

• कांग्रेस सम्मिलित सरकार रहेकै वेला राजसंस्था फर्किने आवाज किन यति  चर्को ? 

हामी डराएका छैनौँ । तर राजा फर्काउनुपर्छ भनेर सडकमा जुन प्रदर्शन भयो, यो आश्चर्यजनक पनि हो र रहस्यमय पनि हो ।

• किन त ?

लोकतान्त्रिक प्रणालीमा कहिलेकाहीँ असान्दर्भिक मुद्दा उठ्छ । असान्दर्भिक घटनाहरू पनि भइदिन्छ । यसले गर्दा जनतामा भ्रम हुन्छ । लोकतन्त्रविरोधी तत्त्वहरू खेल्न खोज्छन् । यस्तो वेला जनतालाई सत्य कुरा बताउने काम लोकतान्त्रिक दलहरूको हो ।

• ठिकै छ, राजतन्त्र आउँदैन नै होला । मुद्दा असान्दर्भिक नै होला । तर शक्तिशाली दल मिलेर सरकार बनेका वेला नै किन यस्तो त ? प्रश्न उठ्दैन त ?

संसदीय व्यवस्थामा दुई ठुला दल मिलेर सरकार बन्यो । यो कति  सैद्धान्तिक ? कति व्यवहारिक ? कति प्राकृतिक भन्ने बहस त चलिरहेकै छ नि ।

• यसको मतलब यस्तो हुनुहुँदैन थियो ? 

कुनै दलको बहुमत नआएपछिको बाध्यता ।

• बहुमत त फेरि पनि कसैको आउँदैन, कांग्रेसको त झनै आउँदैन, ठुलो दल बनाउनतिर लाग्नुस् भनेर सभापतिले भनी नै सक्नुभयो नि ।

म उहाँको कुरामा सहमत छैन । 

• सभापतिले त्यस्तो कुरा बोल्न मिल्छ त ?

यो बहसमा म सहभागी हुन चाहन्नँ ।

• संसदीय व्यवस्थाको वकालत गर्ने कांग्रेसले यसो गर्नु संसदीय नर्म्सभित्रै पर्छ भन्ने हो ?

नर्म्सको कुरा अहिले नगरौँ । खिलराज रेग्मीजीले संविधान सभाको निर्वाचन गराए र त्यो निर्वाचनमा हामी सहभागी भयौँ । त्यही संविधानसभाबाट संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र घोषणा गर्‍यौँ । यसलाई कति नर्म्स मान्ने ?

• भनेपछि नेपालको राजनीतिमा नर्म्सको कुरा नगरे हुन्छ ?

नर्म्सको कुरा नगरे हुन्छ पनि भन्दिनँ । त्यो कति स्वीकार्य हुन्छ । कति आपत्तिजनक हुँदैन । नम्सलाई त्यसको आधारमा व्याख्या गर्नुपर्छ ।

• दोहोर्‍याएर सोध्छु, शक्तिशाली सरकारले मुलुक चलाइरहेका वेला व्यवस्थामाथि नै यत्ति धेरै प्रश्न किन उठ्यो ? 

लोकतन्त्रविरोधी तत्त्वहरू नेपालमा पनि छन् नि । गणतन्त्रविरोधीहरू पनि छन् । निर्दलीय पञ्चायती व्यवस्थाका नाममा ३०–३५ वर्ष शासन गरेकाहरू अस्तित्वमा छन् नि त । राजनीति गर्दैछन् नि त । उनीहरूलाई लाग्यो होला, मौका यही हो । किनभने दुई ठुला दल मिलेर जुन सरकार बन्यो, त्यसको जस्टिफिकेसनबारे बहस हुन थाल्यो । औचित्यबारे बहस हुन थाल्यो । सँगसँगै जुन डेलिभरी दिनुपर्ने हो, त्यो दिन सकेन भन्ने न्यारेटिभ पनि जनतामा आयो । 

• सरकारले काम गर्न नसकेका कारण राजावादीहरूको स्वर बलियो बन्दै गयो भन्ने छ । वर्तमान प्रधानमन्त्री गणतन्त्र, संघीयताप्रति उदार नभएकाले हो त ? 

यो केही हदसम्म हुन सक्छ । अहिलेका प्रधानमन्त्रीले संघीयता त तपाईंहरूले मान्नुभयो अनि म मान्न बाध्य भएँ भन्नुभएकै छ त । 

अर्को कुरा, कम्युनिस्ट विचारधारामा संघीयता हुँदैन । कम्युनिस्टको डिक्सनरीमा बहुलवाद हुँदैन । संसदीय प्रणाली पनि हुँदैन । तर खुसीको कुरा, कांग्रेसी नेताहरूभन्दा उहाँहरू (कम्युनिस्ट) बहुदलवादी, संसदवादी हुनुभएको छ । हामी लोकतान्त्रिक प्रणाली, संसदीय प्रणाली छौँ भन्नुहुन्छ । यद्यपि कहिलेकाहीँ बहुलवादको कुरा लुकाउनुहुन्छ । तर संघीयताका कुरा पनि गर्नुहुन्छ । 

यो सुन्दा हाँसो पनि उठ्छ, कि उहाँहरूले ढाँटिरहनुभएको छ । यसलाई सकारात्मक रूपमा लिने हो भने विचारधारा, दर्शनविपरीत गएर उहाँहरू यो प्रणालीलाई मजबुद बनाउनतिर लाग्नुभएको छ ।

• उहाँहरूसाँचो अर्थमा कम्युनिस्ट नभएर त्यस्तो नभएको होला नि त ?

सबै कम्युनिस्ट पार्टीलाई आफ्नो पार्टीको नामबाट कम्युनिस्ट शब्दावली हटाएर अर्को कुनै उपयुक्त नाम राख्न सुझाव दिन्छु । ताकि कांग्रेसको विकल्पमा डेमोक्र्याटिक पार्टी बनोस् । वैकल्पिक नयाँ–नयाँ पार्टी खोज्न नपरोस् ।

• गणतन्त्र र संघीयता नमान्ने कम्युनिस्ट प्रधानमन्त्रीलाई बोकिरहन कांग्रेसलाई केको बाध्यता आइलाग्यो त ?

अर्को उपाय छैन हामीसँग ।

• तपाईँको पार्टी सभापतिलाई प्रधानमन्त्री बन्न के गाह्रो छ र ? चुट्कीको भरमा बन्नुहुन्छ नि ।

त्यस्तो छैन । त्यस्तो खेल खेल्नुहुन्न । 

• प्रचण्डजी आइहाल्नुहुन्छ नि साथ दिन, हैन ? 

थाहा छैन मलाई । त्यसका लागि शेरबहादुरजी नै तयार हुनुहुन्न । प्रचण्डजी संगठन गर्नतिर लाग्दा हुन्छ ।

• लोडसेडिङ गर्छु भन्ने, मन्त्री भएदेखि एउटा कर्मचारीको पछाडि मात्र लाग्ने, उसलाई निकाल्न पनि नसक्ने, यस्तो ऊर्जामन्त्रीलाई कांग्रेसले कहिले फिर्ता बोलाउँछ ? 

यसबारे पार्टीमा कुनै छलफल भएको छैन । अहिले मन्त्री फेर्ने कुरा शेरबहादुरजीले गर्नुभएको छैन ।

• त्यसोभए पार्टीको १५औँ महाधिवेशनमा तपाईं सभापतिको उम्मेदवार हो त ?

१४औँ महाधिवेशनकै सभापतिको उम्मेदवार हुँ । अब लड्दा सभापतिभन्दा तल लड्ने कुरै भएन नि । तर आधिकारिक घोषणा गरिसकेको छैन । तयारी गर्न बाँकी छ । शंशाक, प्रकाशमान, कृष्ण सिटौलाहरूसँग सल्लाह गर्दै छु ।

• उठ्न उठ्नुहुन्छ तर पछि खुट्टा कमाइहाल्नुहुन्छ, हैन ? 

सेकेन्ड राउन्डमा त्यतिवेला (१४ औँ महाधिवेशन) मसँग दुई वटा मात्र च्वाइस थिए । कि शेरबहादुरजी कि त शेखर । ५० वर्षदेखिको राजनीतिक संगत भएकाले मैले शेरबहादुरलाई साथ दिएँ । शेखरलाई दिँदा खुट्टा नकमाउने, शेरबहादुरलाई दिँदा खुट्टा कमाएको हुन्छ ?

• देउवाले गगन थापालाई अब सभापतिमा अघि सार्ने सम्भावनाबारे तपाईं के भन्नुहुन्छ ?

को लड्नुहुन्छ को लड्नुहुन्न मलाई थाहा छैन । म आफूचाहिँ लड्छु । र कसैले शेरबहादुर देउवाजीको ग्रिन सिग्नल पाएको छैन । 

• महाधिवेशनचाहिँ कहिले हुन्छ ? 

२०८४ को निर्वाचनअघि नै महाधिवेशन गर्नुपर्छ ।

(अन्तर्वार्ता विस्तृत रुपमा भिडियोमा हेर्नुहोल)