काठमाडौँ । सबैले जीवनको कुनै न कुनै समयमा आँखा फरफराउने अनुभव गर्छन्। धेरैजसो अवस्थामा, यो धेरै सामान्य हुन्छ।

यो अत्यधिक थकान, तनाव वा अत्यधिक क्याफिनको कारणले भएको हुन सक्छ। यद्यपि, यदि तपाईंको आँखा निरन्तर र अनियन्त्रित रूपमा फर्फराइरहन्छ भने यो ब्लेफेरोस्पाज्म भनिने गम्भीर स्नायु रोगको संकेत हुन सक्छ।

यस्तो अवस्थामा आँखाको मांसपेशीमाथिको नियन्त्रण गुम्छ। आँखाका मांसपेशीहरू स्वतः खुम्चिन्छन्, जसले गर्दा आँखा बारम्बार बन्द हुन्छन्। यो दुर्लभ अवस्था हो, तर कहिलेकाहीँ यसले धेरै समस्या निम्त्याउन सक्छ।

ब्लेफेरोस्पाज्म भनेको के हो?

ब्लेफेरोस्पाज्म फोकल डिस्टोनिया भनिने एक दुर्लभ स्नायुसम्बन्धी समस्या हो। यसमा, आँखा वरपरका मांसपेशीहरू अनियन्त्रित रूपमा खुम्चिन थाल्छन्। यसका कारण व्यक्तिको आँखा झिम्काउने गति बढ्छ।

प्रत्येक १ लाख मानिसहरूमध्ये ५ जना मात्र ब्लेफरोस्पाज्मबाट पीडित छन्। यो समस्या पुरुषको तुलनामा महिलामा बढी देखिन्छ। यसले सामान्यतया ४० देखि ६० वर्ष उमेर समूहका मानिसहरूलाई असर गर्छ।

ब्लेफारोस्पाज्मका लक्षणहरू के के हुन्?

यदि कसैको आँखा बारम्बार अनियन्त्रित रूपमा बन्द भइरहेको छ भने यसलाई बेवास्ता गर्नु हुँदैन। यसका धेरै लक्षणहरू हुन सक्छन्, ग्राफिक हेर्नुहोस्-

ब्लेफेरोस्पाज्म किन हुन्छ?

यो रोगको सही कारण अझै पूर्ण रूपमा थाहा छैन, तर यो मस्तिष्कको 'बेसल ग्याङ्लिया' भनिने भागमा असामान्य गतिविधिहरूको कारणले हुन सक्छ।

यदि परिवारमा कसैलाई ब्लेफारोस्पाज्म भएको छ भने, अन्य व्यक्तिहरूमा पनि यो हुने सम्भावना बढ्छ। पार्किन्सन जस्ता रोगका कारण पनि यो हुन सक्छ।

आँखामा लामो समयसम्म जलन वा संक्रमण रह्यो भने पनि ब्लेफेरोस्पाज्म हुन सक्छ। अत्यधिक तनाव र थकानको कारणले गर्दा यो समस्या झन् गम्भीर हुन सक्छ। यसबाहेक, केही एन्टी-डिप्रेसन्ट र स्नायु सम्बन्धी औषधिहरूले ब्लेफेरोस्पाज्मलाई ट्रिगर गर्न सक्छन्। जस्तै :

• अनुवांशिकता
• आँखामा संक्रमण
• मानसिक तनाव
• न्योरोलोजिकल डिसअर्डर
• ओषधिको साइडइफेक्ट

ब्लेफारोस्पाज्मको उपचार के हो?

ब्लेफरोस्पाज्मको कुनै स्थायी उपचार छैन। यद्यपि, यसको लक्षणहरू कम गर्न धेरै राम्रा उपचारहरू उपलब्ध छन्।

बोटोक्स इंजेक्शन: यो ब्लेफेरोस्पाज्मको लागि सबैभन्दा प्रभावकारी उपचार मानिन्छ। बोटुलिनम टक्सिन आँखाको मांसपेशीमा इन्जेक्सन गरिन्छ, जसले गर्दा आँखाको मांसपेशीलाई आराम दिन्छ र ऐंठन कम हुन्छ। यसको प्रभाव ३-४ महिनासम्म रहन्छ र त्यसपछि फेरि सुई लगाउनु पर्छ।

औषधि: केही अवस्थामा डाक्टरहरूले मांसपेशी आराम गर्ने र एन्टिकोलिनर्जिक औषधिहरू दिन्छन्, तर यी बोटोक्स भन्दा कम प्रभावकारी हुन्छन्।

मायेक्टोमी शल्यक्रिया: जब केस बढी गम्भीर हुन्छ वा सामान्य उपचारले काम गर्दैन, शल्यक्रिया मार्फत आँखाको केही मांसपेशीहरू हटाउन सकिन्छ, जसले गर्दा ऐंठन कम हुन्छ।

के ब्लेफारोस्पाज्म रोक्न सम्भव छ?

फारोस्पाज्मलाई पूर्ण रूपमा रोक्न सकिँदैन किनभने हामीलाई यसको वास्तविक कारण थाहा छैन। यद्यपि, यसको लक्षणहरूलाई गम्भीर हुनबाट रोक्न सकिन्छ वा सामान्य लक्षणहरू देखा पर्दा आवश्यक सावधानीहरू अपनाउन सकिन्छ।

यसको लागि, तपाईंले यी विधिहरू अपनाउन सक्नुहुन्छ:

• उज्यालो प्रकाश, थकान र तनावबाट बच्नुहोस्।
• नियमित रूपमा आफ्नो आँखा जाँच गराउनुहोस्।
• स्क्रिन समय कम गर्नुहोस् र पर्याप्त सुत्नुहोस्।
• पर्याप्त मात्रामा क्याल्सियम र भिटामिन डी भएको स्वस्थ आहार लिनुहोस्।

ब्लेफेरोस्पाज्म र आँखा फरफराउनेसँग सम्बन्धित सामान्य प्रश्न र उत्तरहरू

प्रश्न: आँखा किन फरफराउँछ?

उत्तर: सामान्यतया यो अत्यधिक थकानको कारणले हुन्छ। यसका अन्य कारणहरू हुन सक्छन्-

• धेरै तनाव र थकान।
• क्याफिन वा रक्सीको अत्यधिक सेवन।
• भिटामिन वा खनिजको कमी, विशेष गरी म्याग्नेसियमको कमी।
• स्क्रिनमा धेरै समय बिताउँदा आँखामा धेरै तनाव हुन्छ।

प्रश्न: के ब्लेफारोस्पाज्म स्थायी अवस्था हो?

उत्तर: यो फरक-फरक व्यक्तिहरूमा निर्भर गर्दछ। धेरैजसो अवस्थामा, उपचार पछि यसको लक्षणहरू कम हुन्छन् र यसलाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ। केही अवस्थाहरूमा यो गम्भीर हुन सक्छ, तर यो जीवनभर रहन सक्छ।

प्रश्न: आँखा फरफराउँदा के गर्नुपर्छ?

उत्तर: सामान्य केसहरूमा यी उपायहरूले मद्दत गर्न सक्छन्:

• प्रशस्त सुत्नुहोस्।
• क्याफिन र रक्सीको सेवन कम गर्नुहोस्।
• चिसोले सेक् नुहोस्।
• आँखालाई पर्याप्त आराम दिनुहोस्।
• केरा, बदाम, हरियो साग जस्ता म्याग्नेसियमयुक्त आहार लिनुहोस्।

प्रश्न: आँखा फरफराउँदा कहिले डाक्टरलाई देखाउनु आवश्यक हुन्छ?

उत्तर: सामान्यतया थकान वा तनावका कारण आँखा फर्फराउन थाल्छ। यदि यी लक्षणहरू लामो समयसम्म रह्यो भने तिनीहरूलाई गम्भीरतापूर्वक लिनु आवश्यक छ।

• यदि हप्तौंदेखि आँखा फर्फराइरहेका छन् भने।
• यदि सम्पूर्ण अनुहारको अन्य मांसपेशीहरू पनि कामिरहेका छन् भने।
• यदि तपाईंलाई आँखा फरफराउने कारणले देख्न समस्या भइरहेको छ भने।
• यदि कुनै अन्य स्नायु समस्याको संकेत छ भने, जस्तै बोल्न गाह्रो हुनु, हिँड्दा सन्तुलनको कमी हुनु।

प्रश्न: के यसले अन्धोपन निम्त्याउन सक्छ?

उत्तर: होइन, तर गम्भीर अवस्थामा व्यक्तिको दृष्टि अस्थायी रूपमा प्रभावित हुन सक्छ।

प्रश्न: के यो घरेलु उपचारले निको हुन सक्छ?

उत्तर: घरेलु उपचारले यसको लक्षणहरू कम गर्न मात्र सक्छ, तर यसको पूर्ण उपचार डाक्टरको निरीक्षणमा मात्र सम्भव छ।

दैनिक भास्करबाट