होबार्ट (अस्ट्रेलिया) । एक त थोरै जनसङ्ख्या, त्यसमाथि बेलुकीको साढे ५ बज्नासाथ सारा बजार बन्द गर्नुपर्ने चलन छ । अन्टार्कर्टिका महादेश नजिकै पर्ने अस्ट्रेलियाली टापु तास्मेनियाको राजधानी सुनसान भइसकेकै बेला मंगलबार एउटा कुनामा भने चर्को आवाजबिच ठुलो भिड नाचिरहेको थियो ।

त्यो ठाउँ थियो एक सय १० वर्ष पुरानो सभागृह ‘ओडियन थिएटर’, जहाँ नेपथ्यले नेपाली लोक रक सुनाइरहेको थियो । र, त्यहाँ दुई दिनपछि नै ख्याति प्राप्त बेलायती गायक बब गेल्डफ प्रस्तुत हुनेवाला छन् । अस्ट्रेलियाको केन्द्रीय राजधानी क्यानबेराबाट सुरु भएको यस वर्षको शृंखलाबद्ध यात्रामा वेस्टर्न अस्ट्रेलियाको पर्थ र क्विन्सल्यान्डको ब्रिसबेनपछि तास्मेनियाको होबार्टमा नेपथ्यले प्रस्तुति दिएको हो ।

भरिभराउ हलमा नेपाली दर्शक सुरुदेखि नै रमाइलोसँग नाचिरहेका थिए तर त्योभन्दा पनि कम रमाइलो थिएन मार्टिन हिंगिन्स लगायतका थुप्रै विदेशी रमाइरहेको दृश्य । मार्टिन सुरुदेखि नै आफूलाई मञ्चको ठिक सामुन्ने राखेर प्रत्येक गीतमा उफ्रिँदै नाचिरहेका देखिन्थे । त्यस्तरी रमाउने व्यक्ति विदेशीजस्तो देखिएका नेपाली नै पो हुन् कि भनेर छेउमा गई अङ्ग्रेजीमा ‘के तपाईँ नेपाली हो ?’ भनी सोध्दा  जवाफ आयो, ‘होइन, म बेलायती हो  । र, केही वर्षदेखि यहाँ अस्ट्रेलियामा बसेर काम गरिरहेको छु ।’

‘भाषा नै नबुझी कसरी दुई घण्टासम्म लगातार नाच्न सकिन्छ ?’ कन्सर्टको चर्को आवाजबिच उनले जवाफ दिन अप्ठ्यारो माने र पछि कुरा गर्ने भन्दै आफ्नो मोबाइल नम्बर टिपाए । यहाँस्थित प्रसिद्ध सङ्ग्रहालय ‘मोना म्युजियम’ मा काम गर्ने मार्टिन त्यसै स्थानमा काम गर्ने नेपाली साथीहरूबाट प्रभावित भएका रहेछन् । पोहोर मात्रै नेपाल गएर दुई महिना बसेका बेला उनलाई ‘रेसम’ गीत असाध्यै मन परेको रहेछ । ‘त्यसै पनि संगीतको विश्वव्यापी भाषा हुन्छ,’ कन्सर्ट सकिएपछि उनले मोबाइलमा प्रतिक्रिया दिए, ‘त्यसबाहेक त्यहाँ सबै जना सुरुदेखि झुमेर नाचिरहेको देख्दा म पनि स्वतः उनीहरूलाई साथ दिन पुगेँ ।’

हलको पछिल्लो लहरमा ओछ्याइएको कुर्सीमै बसेर कन्सर्ट हेरेकी मार्गरेटले भने एक पटक पनि नेपाल जाने मौका पाएकी रहिनछिन् । उनलाई फरक–फरक मानिस र तिनका फरक संस्कृतिमा रुचि रहेछ । पछिल्लो समय होबार्टमा उल्लेख्य सङ्ख्यामा नेपाली देखिन थालेको र आफूलाई उनीहरू मन पनि पर्ने गरेको उनले सुनाइन् । त्यही मेसोमा नेपालीको गीत–सङ्गीत कस्तो हुँदो रहेछ भन्ने जिज्ञासाले आफूजस्तै पाका उमेरका चार अस्ट्रेलियाली साथीसँग कन्सर्ट हेर्न आएको उनले बताइन् । ‘रमाइलो लाग्दैछ,’ उनको प्रतिक्रिया थियो ।

अस्ट्रेलियाकै सबैभन्दा शान्त यो प्रादेशिक राजधानीमा नेपालीको सङ्ख्या बढिरहेको छ । यस प्रदेशमै अङ्ग्रेजीपछि सबैभन्दा बढी बोलिने भाषा नै नेपाली बन्न पुगेको स्थानीय रेकर्डले देखाउँछ । केही वर्ष अघिसम्म दोस्रो बढी बोलिने भाषा चिनियाँ थियो तर भुटानी शरणार्थीको समेत आप्रवासन गराइएपछि र नेपालबाटै तन्नेरी पनि आउने क्रम बढेपछि चिनियाँलाई नेपाली भाषीको सङ्ख्याले उछिनेको हो ।  

‘अस्ट्रेलिया आएको ६ वर्षमा पहिलोपटक नेपथ्यलाई सुन्ने मौका आज पाएँ,’ कुनै समय कान्तिपुर टेलिभिजनमा काम गरेका सञ्चारकर्मी कञ्चन अर्याल भनिरहेका थिए, ‘कोशीको पानी र पचासै वर्षमा गीत मैले पहिलोचोटि आजै कन्सर्टमा सुनेँ ।’ कञ्चन मोटरमा दुई घण्टा टाढा पर्ने लन्चेस्टनबाट परिवारसहित कन्सर्टमा आइपुगेका थिए ।

‘नेपथ्यले खोजीमा आधारित गीत तयार गर्ने भएकाले यो ब्यान्डसँग नयाँ के थपिएको छ भन्ने हुटहुटीले हेरूँहेरूँ पारिरहन्छ,’ उनी भनिरहेका थिए, ‘अर्को उल्लेखनीय पक्ष भनेको गायक अमृतले नेपालको सामाजिक, राजनीतिक र साँस्कृतिक विषयमा व्यक्त गर्ने धारणा हो ।’

जस्तो कि मङ्गलवारै पनि अमृतले शिरफूल गीत सुनाउनुअघि ‘यो चैतमा उता डाँडाभरि चिमाल र लालीगुराँसको बास्ना फैलिरहेको होला । एक पटक मिलाएर भए पनि स्वदेश जानुस्’ भनिरहेका थिए । गाउँ–गाउँबाट उठ गाउने बेला ‘देशलाई फेर्छु भन्ने नेताहरू आफैँ फेरिए’ भनेर दुखेसो पोखिरहेका थिए । त्यसैगरी ‘भाषा रहे मात्र हाम्रो पहिचान रहने भएकाले यो भाषालाई आउने सन्ततिसम्मै जोगाएर विस्तार गरौँ है’ भनिरहँदा पनि कञ्चनलाई उत्तिकै मनमा छोएको थियो ।

मङ्गलवारको कन्सर्टमा दर्शकको हुलमै स्थानीय आयोजक साजन परियार पनि थिए । ‘दर्शक रमाएको देख्दा आनन्द आउने नै भयो,’ उनले थपे– ‘नेपथ्य कन्सर्ट आयोजना गर्दा धेरै कुरा सिक्ने मौका पनि मिल्छ ।’

मञ्चमा अमृतलाई ड्रमसेटमा ध्रुव लामा, बेस गितारमा सुविन शाक्य, गितारमा नीरज गुरुङ, मादलमा शान्ति रायमाझी र किबोर्ड दिनेशराज रेग्मीले सघाएका थिए । कलाकारको यो टिमबाहेक व्यवस्थापक र प्राविधिकको १४ सदस्यीय टोली यात्रामा सरिक छ ।

होबार्टपछि ब्यान्ड तास्मेनिया टापुबाट मास्तिर उक्लेर एडिलेड सहर पुग्नेछ । त्यहाँस्थित ‘हिन्डले स्ट्रिट म्युजिक हल’मा मार्च २१ मा नेपथ्यको पाँचौँ कन्सर्ट हुनेछ । मार्च २४ मा मेलबर्नको ‘फेस्टिभल हल’मा नेपथ्य प्रस्तुत हुनेछ । त्यसपछि अन्तिम शो आयोजना गर्न सिड्नीतर्फ लाग्नेछ ।