काठमाडौँ । इन्टरनेट एक शक्तिशाली उपकरण हो, तर यसमा साइबर खतरा, ठगी र गोपनीयता उल्लङ्घन जस्ता जोखिमहरू पनि आउँछन्। यी जोखिमहरूका कारण धेरै पटक मानिसहरूले मानसिक यातना भोग्नु पर्छ भने धेरै पटक आर्थिक क्षति पनि बेहोर्नु पर्छ। 

यस्तो अवस्थामा, इन्टरनेट सुरक्षित तरिकाले प्रयोग गर्नु धेरै महत्त्वपूर्ण छ। यहाँ हामी तपाईंलाई सुरक्षित ब्राउजिङको लागि महत्त्वपूर्ण सुझावहरू बताउन गइरहेका छौँ।

बलियो र यूनिक पासवर्डहरू प्रयोग गर्नुहोस्
सधैँ अक्षर, संख्या र प्रतीकहरूको संयोजन भएको बलियो पासवर्ड प्रयोग गर्नुहोस्। धेरै खाताहरूको लागि एउटै पासवर्ड प्रयोग नगर्नुहोस्। पासवर्ड म्यानेजरले तपाईंलाई जटिल पासवर्डहरू सुरक्षित रूपमा उत्पन्न गर्न र भण्डारण गर्न मद्दत गर्न सक्छ।

टू फ्याक्टर अथेन्टिकेसन (2FA) इनेबल गर्नुहोस्
टू फ्याक्टर अथेन्टिकेसनले अतिरिक्त सुरक्षा तह थप्छ, जसको लागि दोस्रो प्रमाणीकरण चरण आवश्यक पर्दछ। जस्तै- तपाईंको फोनमा पठाइएको कोड। यसले अनधिकृत पहुँचको जोखिम कम गर्छ।

आफ्नो सफ्टवेयर अपडेटेड राख्नुहोस्
तपाईंको अपरेटिङ सिस्टम, ब्राउजर र सुरक्षा सफ्टवेयर सधैं अद्यावधिक छन् भनेर सुनिश्चित गर्नुहोस्। अपडेटहरूले ह्याकरहरूले प्रयोग गर्न सक्ने सुरक्षा कमजोरीहरूलाई समाधान गर्छन्।

फिसिङ आक्रमणबाट सावधान रहनुहोस्
इमेल, सन्देश वा पप-अपहरूमा रहेका शंकास्पद लिङ्कहरूमा कहिल्यै क्लिक नगर्नुहोस्। साइबर अपराधीहरूले व्यक्तिगत जानकारी चोर्न फिसिङ स्क्यामहरू प्रयोग गर्छन्। जवाफ दिनु अघि सधैं प्रेषकको इमेल प्रमाणित गर्नुहोस्।

सुरक्षित वेबसाइटहरू प्रयोग गर्नुहोस्
विशेष गरी व्यक्तिगत जानकारी प्रविष्ट गर्नु अघि वेबसाइटको ठेगानामा 'https://' र प्याडलक आइकन छ कि छैन भनेर जाँच गर्नुहोस् । असुरक्षित वा अज्ञात वेबसाइटहरूमा संवेदनशील डेटा प्रविष्ट नगर्नुहोस्।

सार्वजनिक वाइफाइमा संवेदनशील कारोबारहरू नगर्नुहोस्
सार्वजनिक वाइफाइ नेटवर्कहरू साइबर आक्रमणको जोखिममा हुन्छन्। यदि तपाईंले यसलाई प्रयोग गर्नु पर्यो भने, बैंक खातामा लग इन गर्न वा अनलाइन खरिद गर्नबाट बच्नुहोस्। भर्चुअल प्राइभेट नेटवर्क (VPN) ले तपाईंको जडानलाई इन्क्रिप्ट गर्न मद्दत गर्न सक्छ।

डाउनलोडहरूसँग सावधान रहनुहोस्
विश्वसनीय स्रोतहरूबाट मात्र सफ्टवेयर वा फाइलहरू डाउनलोड गर्नुहोस्। खराब फाइलहरूले तपाईंको उपकरणलाई मालवेयर, स्पाइवेयर, वा र्‍यान्समवेयरले संक्रमित गर्न सक्छन्।

प्राइभेसी सेटिङहरू समायोजन गर्नुहोस्
तपाईंले साझा गर्ने व्यक्तिगत जानकारीको मात्रा नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्न सामाजिक सञ्जाल, ब्राउजर र अनलाइन खाताहरूमा प्राइभेसी सेटिङहरू नियमित रूपमा समीक्षा र अद्यावधिक गर्नुहोस्।

एन्टिभाइरस र फायरवाल सुरक्षा प्रयोग गर्नुहोस्
भरपर्दो एन्टिभाइरस प्रोग्रामले खतराहरू पत्ता लगाउन र हटाउन सक्छ। जबकि, फायरवालले अतिरिक्त सुरक्षा तह थप्छ, जसले अनधिकृत पहुँचलाई रोक्छ।

सेयर गर्नु अघि सोच्नुहोस्
आफ्नो ठेगाना, फोन नम्बर, वा वित्तीय जानकारी जस्ता व्यक्तिगत विवरणहरू धेरै साझा नगर्नुहोस्। साइबर अपराधीहरूले यो डेटा पहिचान चोरी वा ठगीको लागि प्रयोग गर्न सक्छन्।

यी उत्तम अभ्यासहरू पालना गरेर तपाईंले सुरक्षित रूपमा इन्टरनेट ब्राउज गर्न सक्नुहुन्छ र साइबर खतराहरूबाट आफ्नो व्यक्तिगत जानकारी सुरक्षित गर्न सक्नुहुन्छ। सधैँ सतर्क रहनुहोस् र अनलाइन सुरक्षालाई प्राथमिकता दिनुहोस्।
स्रोत : जागरण