काठमाडौँ । जब प्रेमको कुरा आउँछ, तब पनि मानिसहरूले कुनै पनि प्रकारको सीमा वा सीमाहरूमा ध्यान दिँदैनन्। वास्तवमा, प्रेममा उमेरले फरक पार्दैन, तर जब विवाहको कुरा आउँछ, समाजका धेरै नियमहरूले यसमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्। 

विशेष गरी, श्रीमान् र श्रीमती बिचको उमेरको भिन्नताको बारेमा सधैँ छलफल हुन्छ। हाम्रो समाजमा सामान्यतया श्रीमान् श्रीमतीभन्दा जेठो हुनुपर्छ भन्ने विश्वास गरिन्छ, तर के यो साँच्चै आवश्यक छ? वा यो केवल पुरानो सोच हो? यसबारे विज्ञान र समाजले के भन्छ ?

नेपाली समाजमा विवाहको लागि ३ देखि ५ वर्षको उमेरको भिन्नतालाई आदर्श मानिन्छ। साथै यस समीकरणमा पति पत्नीभन्दा जेठो हुनुपर्छ । 

यो विश्वास शताब्दीयौँदेखि प्रचलित छ, विशेष गरी मागी विवाहहरूमा, यसलाई धेरै ध्यानमा राखिन्छ। तर, धेरै यस्ता विवाहहरू छन् जहाँ पत्नी पतिभन्दा जेठी हुन्छिन् र ती सफल पनि भएका छन्। 

आजको समयमा, प्रेम विवाहको चलन बढ्दै गएको छ, जहाँ यी उमेर भिन्नताहरूलाई कम महत्त्व दिइन्छ। ठुला सहरहरूमा यो भिन्नताले अब कुनै फरक पार्दैन। तर अझै पनि समाजमा एउटा ठुलो वर्ग छ जसले यो सोचलाई सही मान्दछ।

यदि तपाईं सोच्दै हुनुहुन्छ कि यो समाजले बनाएको नियम मात्र हो भने, त्यस्तो होइन। विज्ञानले पनि यसबारे आफ्नो राय दिन्छ। विज्ञानका अनुसार विवाहको लागि शारीरिक र मानसिक परिपक्वता दुवै महत्त्वपूर्ण हुन्छ।

शारीरिक र मानसिक परिपक्वता: केटीहरू केटाहरू भन्दा चाँडै परिपक्व हुन्छन्।

– केटीहरूमा हार्मोनल परिवर्तनहरू ७ देखि १३ वर्षको उमेरमा सुरु हुन्छन्, जबकि केटाहरूमा यो परिवर्तन ९ देखि १५ वर्षको उमेरमा हुन्छ।

– त्यसैले, महिलाहरूको मानसिक समझ र भावनात्मक स्थिरता पुरुषहरू भन्दा पहिले विकसित हुन्छ।

यो वैज्ञानिक तथ्यले केवल शारीरिक परिपक्वताको बारेमा मात्र कुरा गर्छ। तर हर्मोनल परिवर्तन हुने बित्तिकै विवाह गर्नुपर्छ भन्ने छैन। संसारभरका देशहरूमा यौन सम्बन्ध र विवाहको लागि न्यूनतम उमेर फरक-फरक हुन्छ। 

साथै, विवाह केवल शारीरिक सम्बन्धमा आधारित हुँदैन। यही कारणले गर्दा विवाहको उमेर वैज्ञानिक मापदण्डका आधारमा मात्र तय गर्न सकिँदैन। समाजका अनुसार, उचित उमेरको भिन्नताले सम्बन्धमा सन्तुलन कायम राख्न मद्दत गर्छ।

विज्ञानका अनुसार, सही उमेरको भिन्नता दुवै साझेदार मानसिक, भावनात्मक र शारीरिक रूपमा कति परिपक्व छन् भन्ने कुरामा निर्भर गर्दछ।

यद्यपि, यो स्पष्ट छ कि कुनै पनि विवाहको सफलता उमेरको भिन्नतामा आधारित हुँदैन तर एकअर्काप्रतिको प्रेम, सम्मान र समझदारीमा आधारित हुन्छ। 

उमेरको भिन्नता तीन वर्षको होस् वा पन्ध्र वर्षको, साँच्चिकै सफल सम्बन्धहरू ती हुन् जहाँ दुवै साझेदारहरूले एक अर्काको परिपक्वता र सोच बुझ्छन् र एकअर्कालाई समर्थन गर्छन्।