काठमाडौँ । फिटकिरीलाई कुनै परिचयको आवश्यकता छैन। यो एक यौगिक हो जुन लगभग हरेक घरमा सजिलै पाइन्छ। यसलाई अंग्रेजीमा एलम भनिन्छ। 

फिटकिरी मुख्यतया पानी शुद्धीकरण, सौन्दर्य प्रसाधन, व्यक्तिगत स्वच्छतामा आधारित उत्पादनहरू र खाद्य संरक्षणको लागि प्रयोग गरिन्छ। यसबाहेक, फिटकिरीले छालालाई स्वस्थ बनाउँछ र सानो चोटपटकबाट हुने रक्तस्राव रोक्न मद्दत गर्छ।

नेशनल लाइब्रेरी अफ मेडिसिनमा प्रकाशित एक अध्ययन अनुसार फिटकिरीमा एन्टी-इन्फ्लेमेटरी र एन्टी-अक्सिडेन्ट गुण हुन्छ, जसले घाउ निको पार्न मद्दत गर्छ। यद्यपि, फिटकिरी शरीरको बाहिरी भागहरूमा मात्र प्रयोग गर्न सकिन्छ।

अर्को अध्ययनले फिटकिरी मिसाइएको माउथवाश प्रयोग गर्नु फाइदाजनक हुने सुझाव दिन्छ। यसमा पाइने एन्टिमाइक्रोबियल गुणले डेन्टल प्लाक बन्नबाट रोक्छ। डेन्टल प्लाक भनेको दाँतमा हुने ब्याक्टेरियाको टाँसिने तह हो। यद्यपि, यसबारे थप अध्ययन आवश्यक छ।

प्रश्न- फिटकिरी भनेको के हो? 

उत्तर- फिटकिरी एक प्राकृतिक खनिज हो, जुन पानीमा सजिलै घुल्छ। फिटकिरी सेतो वा हल्का पारदर्शी रंगको हुन्छ। यसको स्वाद तिखो र अमिलो हुन्छ।

प्रश्न- फिटकिरी स्वास्थ्यको लागि कसरी फाइदाजनक छ? 

उत्तर: फिटकिरी क्रिस्टलको रूपमा होस् वा पाउडरको रूपमा, यो धेरै गुणहरूले भरिपूर्ण हुन्छ। यसमा एन्टीपर्सपिरेन्ट गुणहरू छन्, जसले पसिना नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्दछ। फिटकिरीलाई टुथपेस्टमा पनि प्रयोग गरिन्छ किनकि यसले दाँतलाई बलियो बनाउन, सासको दुर्गन्ध हटाउन र गिजाको सुन्निने कम गर्न मद्दत गर्छ। यो प्राकृतिक एन्टिसेप्टिकको रूपमा काम गर्छ।

प्रश्न: के फिटकिरी प्रयोग गर्दा कुनै साइड इफेक्ट हुन्छ? 

उत्तर- फिटकिरी प्रयोग गर्नुका धेरै फाइदाहरू छन्। साथै, यसका केही सम्भावित साइड इफेक्टहरू पनि छन्। जस्तै-

संवेदनशील छाला भएका मानिसहरूलाई जलन र चिलाउने अनुभव हुन सक्छ।

फिटकिरीको धुलो आँखामा पस्यो भने यसले जलन गराउन सक्छ।

फिटकिरीको गन्धले श्वासप्रश्वासमा समस्या निम्त्याउन सक्छ।

फिटकिरी निल्दा वाकवाकी लाग्ने, बान्ता हुने र अन्य पाचन समस्याहरू हुन सक्छन्।

प्रश्न: फिटकिरी प्रयोग गर्दा कस्ता सावधानीहरू अपनाउनु पर्छ? 

उत्तर: फिटकिरीको सुरक्षित र प्रभावकारी प्रयोगको लागि, केही सावधानीहरू अपनाउनु आवश्यक छ। जस्तै :

छाला वा कपालमा लगाउनअघि पानीमा घोल्ने ।

प्रयोग गर्नुभन्दा अघि प्याच टेस्ट गर्ने ।

यसको प्रयोग बाहिरी रुपमा मात्र गर्ने । खानुहुँदैन ।

प्रयोग गरेपछि राम्ररी हात धुने ।

यसलाई बालबालिकाको पहुँचबाट टाढा राख्ने ।

प्रश्न: के फिटकिरी दैनिक प्रयोग गर्न सकिन्छ? 

उत्तर: फिटकिरीको दैनिक प्रयोग गर्नुहुँदैन । यसलाई हप्तामा एक वा दुई पटक मात्र छालामा प्रयोग गर्नु राम्रो हुन्छ।

प्रश्न- के फिटकिरी छालाको लागि सुरक्षित छ?

उत्तर: हो, फिटकिरी छालाको लागि सुरक्षित छ। यसले छालामा कसिलोपन ल्याउँछ र डण्डीफोर र दाग कम गर्छ। तर, यसको अत्यधिक प्रयोगले अनुहारमा सुख्खापन र जलन हुन सक्छ।

प्रश्न- अनुहारमा फिटकिरी कसरी प्रयोग गर्न सकिन्छ? 

उत्तर- फिटकिरी अनुहारमा धेरै तरिकाले प्रयोग गर्न सकिन्छ। जस्तै-

तपाईं फिटकिरीको धुलोलाई पानी वा गुलाबजलमा मिसाएर अनुहारमा लगाउन सक्नुहुन्छ।

तपाईं फिटकिरी र मुलतानी मिट्टीको पेस्ट बनाएर अनुहारमा लगाउन सक्नुहुन्छ।

फिटकिरी, दही र महको पेस्ट बनाएर अनुहारमा लगाउन सक्नुहुन्छ।

फिटकिरीको टुक्रा रातभर पानीमा भिजाएर बिहान अनुहारमा लगाउन सक्नुहुन्छ।

दाह्री काटिसकेपछि, तपाईं फिटकिरीको टुक्रा भिजाएर आफ्नो अनुहारमा लगाउन सक्नुहुन्छ।

अनुहारमा फिटकिरी प्रयोग गरेपछि मोइस्चराइजर अवश्य लगाउनुहोस् भन्ने कुरा मनमा राख्नुहोस्। यसले छालालाई नरम बनाउँछ।

प्रश्न: दाह्री काटेपछि फिटकिरी लगाउनु ठीक हो? 

उत्तर: दाह्री काटेपछि फिटकिरी लगाउनु बिल्कुलै सही हो किनभने यसमा एन्टिब्याक्टेरियल गुण हुन्छ, जसले संक्रमणबाट बचाउँछ। यदि दाह्री काट्ने क्रममा काटिएको छ भने, फिटकिरी रगड्दा रगत बग्ने समस्या रोकिन्छ। यसबाहेक, यसले अनुहारलाई नरम पनि बनाउँछ।

प्रश्न- के फिटकिरी दाँत दुखाइको लागि फाइदाजनक छ? 

उत्तर: फिटकिरीको जीवाणुरोधी गुणका कारण, यो मुखको स्वास्थ्यको लागि फाइदाजनक छ। यसलाई पानीमा उमालेर कुल्ला गर्नाले दाँत दुख्ने समस्याबाट राहत मिल्छ र क्याभिटीबाट छुटकारा मिल्छ। साथै पायरियाको जोखिम पनि कम हुन्छ।

प्रश्न- के फिटकिरी जोर्नीको दुखाइ र सुन्निने कम गर्न प्रभावकारी हुन्छ? 

उत्तर: फिटकिरीमा पाइने एन्टी-इन्फ्लेमेटरी गुणले जोर्नी दुखाइ कम गर्न मद्दत गर्छ। यसबाहेक यसले सुन्निने समस्या पनि कम गर्छ। यसका लागि, दुखेको वा सुन्निएको ठाउँमा फिटकिरीको पानीले सेक्नुपर्छ।

प्रश्न- के फिटकिरीले शल्यक्रिया पछिको घाउ निको पार्छ? 

उत्तर- शल्यक्रिया पछि घाउ निको पार्न फिटकिरीको पानी उपयोगी हुन सक्छ। तर डाक्टरको सल्लाह बिना यस्ता घाउहरूमा फिटकिरी प्रयोग गर्नु हुँदैन।

अस्वीकरण  (Disclaimer) : यो सामग्री हामीले एजेन्सीबाट लिएका हौँ । यसलाई पूर्ण ठानेर यहाँ बताइए बमोजिम आफैँ अभ्यास नगर्नुहोला, यसलाई आधार मानेर एकपटक सम्बन्धित विषयको चिकित्सकसँग परामर्श लिनुहोला ।