काठमाडौं । नेपाल राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको चालु आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को ६ महिनाको विवरण केही वित्तीय सूचक सकारात्मक र केही औसतभन्दा मुनि देखिएका छन् । चालु आवको ६ महिना (साउन–पुस)को अवधिमा गत आवको सोही अवधिको तुलनामा वैदेशिक व्यापारमा सामान्य सुधार देखिएको राष्ट्र बैंकको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

 सरकारी खर्च न्यून छ भने कर्जा प्रवाह पनि अपेक्षित रूपमा हुन सकेको छैन । यो ६ महिनामा मूल्यवृद्धि ५.४१ प्रतिशत छ । अघिल्लो वर्षको यही अवधिमा यस्तो मुद्रास्फीति ५.२६ प्रतिशत रहेको थियो ।

• वैदेशिक व्यापारमा सुधार  

आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को ६ महिनामा कुल वस्तु निर्यात ३१.८ प्रतिशतले वृद्धि भएर ९८ अर्ब ७९ करोड रुपैयाँको पुगेको छ । 

अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा निर्यातमा ७.२ प्रतिशतले कमी आएको थियो । चालु आवको ६ महिनामा कुल वस्तु आयात ७.१ प्रतिशतले वृद्धि भएर ८ खर्ब २२ अर्ब ३७ करोड पुगेको छ । 

अघिल्लो वर्षको ६ महिनामा ३.१ प्रतिशतले कमी आएकोे थियो । समग्रमा कुल वस्तु व्यापार घाटा ४.४ प्रतिशतले वृद्धि भई ७ खर्ब २३ अर्ब ५८ करोड पुगेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यस्तो घाटामा २.६ प्रतिशतले कमी आएकोे थियो । समीक्षा अवधिमा निर्यात–आयात अनुपात १२.० प्रतिशत पुगेको छ । अघिल्लो वर्ष ९.८ प्रतिशत थियो ।

• ४ प्रतिशतले बढ्यो रेमिट्यान्स

नेपाल राष्ट्र बैंकका अनुसार समीक्षा अवधिमा रेमिट्यान्स आप्रवाह ४.१ प्रतिशतले वृद्धि भएर ७ खर्ब ६३ अर्ब ८ करोड पुगेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा २२.२ प्रतिशतले बढेको थियो । अमेरिकी डलरमा विप्रेषण आप्रवाह १.१ प्रतिशतले वृद्धि भई ५ अर्ब ५८ करोड पुगेको छ । अघिल्लो वर्ष यस्तो १९.५ प्रतिशतले बढेको थियो । 

राष्ट्र बैंकको तथ्यांक अनुसार समीक्षा अवधिमा वैदेशिक रोजगारीका लागि संस्थागत तथा व्यक्तिगत–नयाँ श्रम स्वीकृति लिनेको संख्या २ लाख ३० हजार ४३९ र पुनः श्रम स्वीकृति लिनेको संख्या १ लाख ६२ हजार ६२८ रहेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यो संख्या क्रमशः २ लाख ६ हजार ३९० र १ लाख ३३ हजार ९४० रहेको थियो । 

• बचतमा चालु खाता 

चालु आवको साउन–पुसको अवधिमा चालु खाता १ खर्ब ४८ अर्ब १७ करोडले बचतमा छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा चालु खाता १ खर्ब ६२ अर्ब ५६ करोडले बचतमा थियो । अमेरिकी डलरमा अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा १ अर्ब २२ करोडले बचतमा रहेको चालु खाता यो वर्षको ६ महिनामा १ अर्ब ८ करोडले बचतमा रहेको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ ।

यो अवधिमा शोधनान्तर स्थिति २ खर्ब ४९ अर्ब २६ करोडले बचतमा रहेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा २ खर्ब ७३ अर्ब ५२ करोडले बचतमा रहेको थियो । अमेरिकी डलरमा अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा २ अर्ब ६ करोडले बचतमा रहेको शोधनान्तर स्थिति समीक्षा अवधिमा १ अर्ब ८२ करोडले बचतमा रहेको छ ।  

यसैगरी चालु आवको ६ महिनामा ६ अर्ब ५० करोड प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी (इक्विटी मात्र)  भित्रिएको छ । अघिल्लो वर्ष इक्विटीतर्फ ४ अर्ब ५४ करोड भित्रिएको थियो ।

• विदेशी विनिमय सञ्चिति 

पुस मसान्तसम्म कुल विदेशी विनिमय सञ्चिति २३ खर्ब १६ अर्ब ८४ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । २०८१ असार मसान्तमा यो २० खर्ब ४१ अर्ब १० करोड रहेको थियो । ६ महिनाको यो वृद्धि १३.५ प्रतिशत हो । अमेरिकी डलरमा यस्तो सञ्चिति २०८१ असार मसान्तमा १५ अर्ब २७ करोड रहेकोमा २०८१ पुस मसान्तमा १०.३ प्रतिशतले वृद्धि भई १६ अर्ब ८४ करोड पुगेको छ । 

आर्थिक वर्ष २०८१/८२  को ६ महिनाको आयातलाई आधार मान्दा यो विदेशी विनिमय सञ्चितिले १७.३ महिनाको वस्तु आयात र १४.४ महिनाको वस्तु तथा सेवा आयात धान्न पर्याप्त रहने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । २०८१ पुस  मसान्तमा विदेशी विनिमय सञ्चितिको कुल गार्हस्थ्य उत्पादन, कुल आयात र विस्तृत मुद्राप्रदायसँगका अनुपातहरू क्रमशः ४०.६ प्रतिशत, १२०.३ प्रतिशत र ३२ प्रतिशत रहेका छन् । २०८१ असार मसान्तमा उक्त अनुपात  क्रमशः ३५.८ प्रतिशत, १०८.६ प्रतिशत र २९.३ प्रतिशत रहेको थिए ।

• न्यून सरकारी खर्च 

आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को ६ महिनामा सरकारको कुल खर्च ६ खर्ब ६७ अर्ब ६० करोड रहेको छ । यस अवधिमा चालु खर्च ४ खर्ब ५२ अर्ब, पुँजीगत खर्च ५६ अर्ब ९४ करोड र वित्तीय व्यवस्थातर्फको खर्च १ खर्ब ५८ अर्ब ६६ करोड रहेको छ ।

यही अवधिमा सरकारले ५ खर्ब ५९ अर्ब ६१ करोड राजस्व संकलन गरेको छ । यसअन्तर्गत कर राजस्व ४ खर्ब ८९ अर्ब ४० करोड र गैरकर राजस्व ७० अर्ब २१ करोड संकलन भएको राष्ट्र बैंकको तथ्यांकमा उल्लेख छ । 

• बढेन कर्जा प्रवाह 

६ महिनाको अवधिमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट २ खर्ब ६५ अर्ब ५६ करोड रुपैयाँ लगानी भएको छ । यो भनेको ५.२ प्रतिशतले बढेको हो । सामान्यतः नेपालको अर्थतन्त्रको आकार र अवस्थाअनुसार दुई अंकको वृद्धिलाई औसत मान्ने गरिन्छ । गत वर्षको ६ महिनामा पनि कर्जा प्रवाह सुस्त भएको थियो । गत आवको ६ महिनामा ४ प्रतिशत अर्थात् १ खर्ब ९२ अर्ब ६४ करोडले बढेको थियो । 

कर्जाको माग बढ्न नसकेका कारण राष्ट्र बैंकले बैंकिङ प्रणालीमा रहेको रकम बेलाबेला खिच्ने गरेको छ । समीक्षा अवधिमा निक्षेप संकलन बोलकबोलमार्फत १४ खर्ब ८६ अर्ब ६५ करोड र स्थायी निक्षेप सुविधामार्फत १२ खर्ब ५१ खर्ब ४ करोड प्रशोचन गरिएको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा मौद्रिक व्यवस्थापनका विभिन्न उपकरणहरूमार्फत पटक–पटक गरी खुद १ खर्ब ९९ अर्ब ५६ करोड तरलता प्रवाह गरिएको थियो ।