नेपालको भौगोलिक संरचना, विविधता, र सामाजिक परिवेशले पत्रकारितालाई सधैं चुनौतीपूर्ण बनाएको छ। अझ दुर्गम क्षेत्रका महिला पत्रकारहरूको यात्रा झन् कठिन छ। उनीहरूले सामना गर्नुपरेका समस्याहरू केवल आर्थिक वा भौगोलिक छैनन्, सामाजिक संरचनाले थपिएको अन्याय र असमानतासमेत उनीहरूको संघर्षको हिस्सा बनेको छ।

नेपालका दुर्गम क्षेत्रमा, जहाँ सूचना प्रवाह सीमित छ र सञ्चारका साधनहरू न्यून छन्, त्यहाँ पत्रकारिताको महत्व अझै बढी हुन्छ। तर, यस्ता ठाउँमा महिला पत्रकारहरूलाई आफ्नो स्थान बनाउन कठिन छ। उनीहरूले आफ्नो पेशागत दायित्व पूरा गर्नुपूर्व समाजसँगै जुध्नुपर्ने अवस्था रहेको छ। सामाजिक मान्यता, लैङ्गिक विभेद, र दुर्गम स्थानको कठोर परिस्थितिमा उनीहरूले काम गर्ने अनुभव बुझ्न हामीले उनीहरूको दृष्टिकोणबाट विषयलाई विश्लेषण गर्नुपर्छ।

दुर्गम क्षेत्रमा पत्रकारिताको सुरुवात गर्न धेरै स्रोत र साधनको आवश्यकता पर्छ। ती क्षेत्रमा महिला पत्रकारितामा संलग्न हुनु आफैंमा एक अद्वितीय कदम हो। उनीहरूले केवल समाचारको खोजी मात्र गर्दैनन्; आफ्नो उपस्थितिले स्थानीय समाजमा सकारात्मक परिवर्तनका लागि आधारसमेत तयार गर्छन्।

तर, दुर्त्यगमका महिला पत्रकारले भोग्ने समस्या सजिलो छैन। पहिलो चुनौती त उनीहरूको घरपरिवारबाटै सुरु हुन्छ। समाजले उनीहरूको कामलाई महत्व दिनेभन्दा पनि घरेलु जिम्मेवारीका आधारमा मूल्यांकन गर्ने प्रवृत्ति छ।

कतिपय अवस्थामा, महिला पत्रकारले घरको जिम्मेवारी पूरा गरेर मात्र आफ्नो पेशागत दायित्व पूरा गर्न पाउँछन्।

दुर्गम क्षेत्रमा महिला पत्रकारले सामना गर्ने प्रमुख चुनौतीहरूमा लैङ्गिक विभेद र सांस्कृतिक मान्यताहरू पर्छन्। धेरैजसो दुर्गम क्षेत्रमा महिला भनेको घरभित्र सीमित रहने व्यक्ति भन्ने मानसिकता रहेको पाइन्छ। पत्रकारिता जस्तो क्षेत्र, जसमा प्रायः रातारात काम गर्नुपर्ने हुन्छ, त्यसलाई महिला पेशाका रूपमा स्वीकार्न समाज अझै तयार छैन।

उदाहरणका रूपमा, कुनै महिला पत्रकारले राति समाचार संकलनका लागि निस्कन खोज्दा उनलाई "यो त पुरुषको काम हो" भन्ने धारणा व्यक्त गरिन्छ। कतिपयले उनीहरूको क्षमता र कौशललाई शंकाको दृष्टिले हेर्छन्।

त्यस्तै, सांस्कृतिक रूपमा महिला पत्रकारले सार्वजनिक स्थानमा सहभागी हुनुपर्दा आलोचना भोग्नुपर्ने अवस्था पनि आउँछ। विशेष गरी दुर्गम क्षेत्रका थुप्रै महिला पत्रकारलाई "पुरुषसँग धेरै घुलमिल हुने" आरोप लगाइन्छ, जुन उनीहरूको कामप्रतिको समर्पणलाई कमजोर पार्ने प्रयास हो।

दुर्गम क्षेत्रमा शिक्षाको अवस्था कमजोर छ, जसको प्रत्यक्ष प्रभाव महिला पत्रकारहरूको क्षमता र पहुँचमा पर्छ। शिक्षाको कमीले उनीहरूलाई सूचना प्रविधि, लेखन, सम्पादनजस्ता क्षेत्रमा पछि पारेको छ। धेरैजसो दुर्गम क्षेत्रका महिला पत्रकारले अत्यन्त सीमित स्रोत र साधनका साथ काम गर्नुपर्छ।

प्रविधिको पहुँचको अभावले उनीहरूको काम झन् कठिन बनाएको छ। आजको युगमा प्रविधि पत्रकारिताको अभिन्न हिस्सा बनेको छ, तर दुर्गम क्षेत्रमा इन्टरनेट, कम्प्युटर, र डिजिटल उपकरणहरू न्यून मात्रामा उपलब्ध छन्।

महिला पत्रकारहरूको अर्को ठूलो चुनौती आर्थिक स्थिति हो। अधिकांश दुर्गम क्षेत्रमा सञ्चार संस्था नै कमजोर हुँदा महिला पत्रकारले नियमित पारिश्रमिकसमेत पाउँदैनन्। यसले उनीहरूको कामप्रतिको लगावलाई कमजोर बनाउन सक्छ।

सुरक्षाको दृष्टिले पनि महिला पत्रकारको अवस्था नाजुक छ। उनीहरूले समाचार संकलनका लागि जाने ठाउँमा हिंसा र दुर्व्यवहारको सामना गर्नुपर्ने अवस्था पनि आउन सक्छ। विशेष गरी, द्वन्द्व प्रभावित क्षेत्रका महिला पत्रकारहरू जोखिमपूर्ण अवस्थामा काम गर्न बाध्य हुन्छन्।

दुर्गम क्षेत्रका महिला पत्रकारले मानसिक दबाब पनि धेरै सहनुपर्छ। लामो समयसम्म घरबाट बाहिर काम गर्दा उनीहरूलाई परिवारबाट आलोचना सहनुपर्छ। कतिपय अवस्थामा, उनीहरूले आफ्नो मानसिक स्वास्थ्यलाई उपेक्षा गर्नुपर्ने हुन्छ।

पारिवारिक समर्थनको अभाव र समाजको असहयोगी दृष्टिकोणले उनीहरूको आत्मविश्वासमा नकारात्मक असर पुर्‍याउँछ।

यी सबै चुनौतीका बीच पनि दुर्गमका महिला पत्रकारहरू निरन्तर सक्रिय छन्। उनीहरू आफ्नो मेहनत र लगनशीलताबाट समाजमा परिवर्तन ल्याइरहेका छन्। तर, यी चुनौतीहरूको समाधानका लागि सरकारले पनि कदम चाल्नुपर्ने आवश्यकता छ।

महिला पत्रकारलाई लक्षित तालिम, प्रविधिको पहुँच विस्तार, आर्थिक सहयोग, र सुरक्षाका उपायहरूको सुनिश्चितताले उनीहरूको अवस्था सुधार गर्न सकिन्छ। साथै, समाजमा चेतना अभिवृद्धि गरी लैङ्गिक समानताका लागि पहल गर्न आवश्यक छ।

दुर्गम क्षेत्रका महिला पत्रकारहरूको योगदान प्रशंसनीय छ। उनीहरूले भोग्नुपरेका समस्याहरू केवल उनीहरूको व्यक्तिगत संघर्ष होइन, समाजको विकासका लागि आवश्यक परिवर्तनका संकेत हुन्।

महिला पत्रकारहरूको कामप्रतिको प्रतिबद्धता र संघर्षलाई सम्मान गर्दै, राज्य र समाजले उनीहरूलाई सहयोग पुर्‍याउन आवश्यक छ। समावेशी र सशक्त पत्रकारिताका लागि दुर्गम क्षेत्रका महिला पत्रकारको योगदानलाई दृष्टिगत गर्नुपर्छ।