पात्र १ : अभिनेता राजेश हमाल आठ वर्षको ‘ग्याप’पछि फिल्ममा फर्किएका छन् । उनी कमब्याक भएको ‘नरसिंहाः अवतार’ पोस्ट प्रोडक्सनमा छ । महानायक भनेर चर्चित कलाकार लामो समय फिल्मविहीन बस्दा उनको उक्त उपाधिमा नै प्रश्न उब्जियो ।

आफ्नो चर्चासमेत बिस्तारै सेलाउँदै जान थाल्यो । उनको अन्ततः फिल्ममा कमब्याक (पुनरागमन) भएको हो ।

पात्र २ : अभिनेत्री करिश्मा मानन्धर लामो समय अमेरिका बसिन् । त्यताबाट फर्किएपछि ‘वान वे’मार्फत अभिनयमा उनको कमब्याक भयो । करिश्मा उक्त फिल्ममा आमाको भूमिकामा देखिएकी थिइन् । त्यसयता कलाकारितामा सक्रिय रहे पनि पहिलाजस्तो मुख्य भूमिकामा भने देख्न पाइँदैन । 

पात्र ३ : अभिनेता सरोज खनाल एकाएक अमेरिका पलायन भए । यता हुँदा सबैतिर हाईहाई थियो । उता त कसैले चिन्दैनथे । एकप्रकार पहिचान नै हराएको थियो । उनले अन्ततः १७ वर्षपछि फिल्ममा कमब्याक गरे, ‘नाइँ नभन्नु ल २’मार्फत । भन्छन्, ‘म जुन रेन्चको अभिनय गर्थें त्यो स्पेस खाली नै रहेछ । यो देशमा अर्काे सरोज खनाल जन्मिसकेको रहेनछ ।’

पात्र ४ : अभिनेत्री बिपना थापा पनि कुनै समय स्टार थिइन् । तर, विवाह गरी भारतमा घरजम बसालेपछि अभिनयबाट टाढा रहिन् । उनले १६ वर्षपछि ‘ह्रस्व–दीर्घ’मार्फत ‘कमब्याक’ गरेकी छन् । उनी उक्त फिल्ममा नेता र आमाको भूमिकामा देखिइन् । 

‘अब योभन्दा फरक–फरक भूमिका गर्ने इच्छा छ,’ उनी भन्छिन्, ‘आफूले काम गर्ने फिल्म मनोरञ्जनको अलावा सन्देशमूलक पनि होस् भन्ने मेरो चाहना हो । मेरो एउटा सपना पनि छ । त्यो हो, सीताको भूमिकामा अभिनय गर्ने ।’ 

कमब्याक भनेको एउटा ठूलो सुखद कुरो हो । आउनेबित्तिकै एउटा वा दुईवटा फिल्मबाट सुपरडुपर हिट हुनुपर्छ भन्ने छैन । कलाकार हुनु नै सबैभन्दा ठूलो कुरो हो । कलाकार भएर पात्र निर्वाह गर्नु नै महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हो । कमब्याकको आँट नै सबैभन्दा ठूलो सफलता हो ।

मनोज पण्डित, निर्देशक तथा लेखक

यी चार जना त फिल्ममा कमब्याक गर्ने प्रतिनिधि कलाकार हुन् । जसले पहिला हिरो–हिरोइनका रूपमा ख्याति कमाएका थिए । तर, बिचमा फिल्म उद्योगबाट हराए भनौँ या त ग्याप बसे । उनीहरूको कमब्याक सिलसिला जारी छ । जुन लहरमा रमेश उप्रेती, दिलीप रायमाझी, निरुता सिंह, निखिल उप्रेती, विराज भट्ट, रेजिना उप्रेती, ऋचा घिमिरे, पूजा चन्द, राजवल्लभ कोइरालालगायत पनि देखिएका छन् ।

रमेश ‘ब्रासलेट’, दिलीप ‘लक्का जवान’, निरुता ‘दालभात तरकारी’, निखिल ‘भैरव’, विराज ‘जय पशुराम’, रेजिना ‘मोदिबेनी’, ऋचा ‘तेल भिसा’, राजवल्लभ ‘एक्टोर टेक १’बाट अभिनयमा फर्किएका हुन् । सलिनमान बानियाँ, उत्तम प्रधानलगायत कमब्याक तरखरमा छन् । 

कलाकारको कमब्याकलाई सुखद मान्छन्, निर्देशक तथा लेखक मनोज पण्डित । ‘कमब्याक भनेको एउटा ठूलो सुखद कुरो हो । आउनेबित्तिकै एउटा वा दुईवटा फिल्मबाट सुपरडुपर हिट हुनुपर्छ भन्ने छैन,’ उनी भन्छन्, ‘कलाकार हुनु नै सबैभन्दा ठूलो कुरो हो । कलाकार भएर पात्र निर्वाह गर्नु नै महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हो । कमब्याकको आँट नै सबैभन्दा ठूलो सफलता हो ।’

• कमब्याक रहर कि बाध्यता ?

राजेशको कमब्याकलाई कतिपयले बाध्यता भनी टिप्पणी गरेका छन् । उनलाई कमब्याक गराउने निर्देशक दिवाकर भट्टराई भने अभिनयप्रतिको लगावका कारण फिल्ममा फर्किएको बताउँछन् । 

‘राजेश दाइको फिल्ममा कमब्याक बाध्यता त होइन । उहाँले फिल्म खेले पनि नखेले पनि एउटा इमेज भइरहेको व्यक्ति हो,’ उनी भन्छन्, ‘उहाँको एउटा लगाव हो फिल्मप्रति । फिल्मबाट आएको कारणले फिल्म नै गरौँ भन्ने हो । उहाँ आफैँ फिल्म मेकिङ गर्दै हुनुहुन्छ ।’ 

राजेश स्क्रिप्ट सुनेपछि अभिनय गर्न तयार भएको दिवाकर सुनाउँछन् । ‘नरसिंहाः अवतार’ राजेशको सार्थक र गर्विलो फिल्म हुने दाबी उनी गर्छन् । भन्छन्, ‘राजेशको कमब्याक रहर या बाध्यता केही नभएर लगाव भन्नुपर्छ ।’

अहिले जति पनि अभिनयमा कमब्याक गरिरहेका छन् ती सबै फेरि फिल्म उद्योगमा करिअर बनाउने उद्देश्यले प्रवेश गरेको देखिन्न । कति रहर पूरा गर्न कमब्याक गरेका छन् । कतिले लगावका कारण ।’ 

ज्ञानेन्द्र देउजा, निर्देशक

बिपना भने आफू रहरले गर्दा अभिनयमा फर्किएको सुनाउँछिन् । ‘म फिल्ममा फेरि एकपटक करिअर बनाउँछु भनेर आएको होइन । आफ्नो रुचिले, उद्योगको मायाले, जन्मभूमि, माइती र कर्मभूमिमा काम गर्नुपर्छ भनेर छिरेकी हो,’ उनी भन्छिन्, ‘मेरो कमब्याक सिनियरदेखि जुनियरसम्मले स्वागत गरे ।’ उनी मिलेसम्म अभिनय गर्ने सुनाउँछिन् ।

सरोज आफ्नो पुनरागमन बाध्यता भएको सुनाउँछन् । अभिनयको किराले टोकेका कारण आफू बाध्य भएर फिल्ममा फर्किएको उनको धारणा छ । ‘एकपटक कलाकारिताको किराले टोकिसकेपछि त्यो मानिस नमरुन्जेल यो क्षेत्र छाड्न सक्दैन,’ उनी भन्छन्, ‘मलाई अहिले पनि एक साता क्यामेरा देख्न पाइनँ भने छटपटी हुन्छ । यो अवस्था मेरो मात्र होइन, हरेक कलाकारको हो ।’

रमेश, निखिल, विराट, करिश्मालाई पनि बाध्यता देखिन्छ । उनीहरूको परिचय नै कलाकारिताबाट बनेको थियो । यसबाहेक अन्य पेसा/व्यवसाय पनि देखिन्न । 

रेजिनाको पनि बाध्यता नै देखिन्थ्यो । उनी कलाकार संघको अध्यक्षमा उठ्न चाहन्थिन् । जसका लागि कलाकारितामा निरन्तरता आवश्यक थियो । रेजिना संघको पछिल्लो महाधिवेशनमा अध्यक्षको उम्मेदवार बनेकी थिइन् । तर, पराजित भइन् । उनी त्यसपछि फेरि फिल्म क्षेत्रबाट हराएकी छन् ।

राजवल्लभले ‘एक्टोर टेक १’मा दबाबका कारण अभिनय गरेको देखिन्छ । धमाधम पलायन भएका अभिनेता/अभिनेत्री फिल्ममा फर्किएका कारण उनी पनि अभिनय गर्न नेपाल आए । अभिनयपछि अमेरिका फर्किए । उनी ‘पर्खी बसेँ’का कारण चिनिन्छन् ।

पूजाले ‘भुठान’मा राजवल्लभझँै दबाबमा अभिनय गरिन् । उक्त फिल्म अमेरिकामा छायांकन गरिएको हो । ‘तेल भिसा’मा पनि देखिएकी उनी अमेरिकामै छिन् । एक समयकी लोकप्रिय अभिनेत्री पूजाले ‘आवारा’, ‘वरपीपल’, ‘खेलौना’लगायत दर्जनौँ फिल्ममा काम गरेकी थिइन् ।

ऋचाले ‘तेल भिसा’मा अभिनय गर्नुलाई कलाकारिताप्रति लगाव मान्न सकिन्छ । नेपालमा रहँदा फिल्म निर्माण र अभिनय गरेकी उनले अमेरिका गएपछि ‘तेल भिसा’ बनाएकी हुन् । उनी उक्त फिल्मकी निर्मातामध्ये एक हुन् ।

कलाकारलाई कमब्याकमा चुनौती उसले रोज्ने प्रोजेक्टमा भर पर्छ । कन्टेन्ट राम्रो भएको, राम्रो प्रोजेक्टमार्फत आयो भने कसैलाई पनि चुनौती हुँदैन । दर्शकले कलाकार पुरानो र नयाँ केही हेर्दैनन् । दर्शकले हेर्ने कन्टेन्ट हो ।

दीपेन्द्र लामा, निर्देशक 

उत्तम ‘म्याउँ’बाट कमब्याक गर्दै छन् । जयराज रायको निर्देशन रहने फिल्ममा उनी फेरि रहरले आउन लागेका हुन् । ‘दर्पण छायाँ’बाट डेब्यू गरेका उत्तमका ‘लहना’, ‘बसाइँ’लगायत फिल्म आएका थिए ।

सलिनमान ‘युनिभर्सिटी अफ गुन्डाज (यूओजी)’बाट कमब्याक गर्दै छन् । ‘ए मेरो हजुर २’ र ‘यात्रा’पछि डिमान्डको हिरो बनेका उनले थुप्रै अफर अस्वीकार गरे । उनमा फिल्मप्रति लगाव र बाध्यता भए ‘यात्रा’पछिका अफर स्वीकार गर्थे । जो पाँच वर्षपछि कमब्याक गर्न लागेका हुन् ।

रहर, लगाव या बाध्यता जे भए पनि अभिनयमा कलाकारको कमब्याक राम्रो मान्छन् कलाकार, निर्माता, निर्देशक अशोक शर्मा । उनी कमब्याक गर्नेले अहिलेको समय र माहोल बुझ्नु जरुरी रहेको बताउँछन् । भन्छन्, ‘अहिले धेरै कुरा पहिलेभन्दा फरक भएको छ । कमब्याक गर्नेले आफूलाई केही परिवर्तित गर्नुपर्छ ।’

कलाकार संघका अध्यक्ष मोहन निरौला कमब्याक गर्न चाहनेहरूले आफूलाई परिमार्जन गरेर फर्कनुपर्ने धारणा राख्छन् । ‘फर्किएकाहरू पेसागत रूपमा कलाकार हुन् । कलाकार फर्किएपछि अभिनय गर्न सक्छन्,’ उनी भन्छन्, ‘परिमार्जित भएर आए जम्न सक्छन् । नत्र त भन्न सकिन्न ।’

• कमब्याक कति प्रभावकारी ?

फिल्ममा भविष्य नदेखेर विदेश लागेका, कथा चित्त नबुझेर रिजर्भ बसेका, अन्य उद्योगमा छिरेकादेखि विवाह गरेर हराएका कलाकारसम्म कमब्याक गरिरहेका छन् । जो पहिले स्टारका रूपमा चिनिन्थे । दर्शकमाझ हिरो–हिराइन भनेर कहलिएका थिए । कमब्याकपछि भने पहिलेजस्तो भूमिकामा देखिँदैन । कतिपयले निरन्तरतासमेत दिन सकेको पाइँदैन । 

अभिनेता राजेश अधिकांश फिल्ममा एक्सनसहित हिरोको भूमिकामा देखिँदै आएका थिए । अभिनयबाट ग्याप बस्दा उनले भनेका थिए, ‘उस्तै भूमिका र फिल्मको अफरले फिल्म अभिनयमा ग्याप गरेको हो ।’ कमब्याक फिल्म ‘नरसिंहाः अवतार’को प्रचार हेर्दा राजेश एक्सनसहित मुख्य भूमिकामै देखिने अनुमान गर्न सकिन्छ ।

अभिनेता विराज नेपालीमा एकै खालको एक्सन र कथा भयो भनेर भोजपुरीमा छिरेका थिए । नेपालीमा कमब्याक गर्दा उनी एक्सन फिल्म ‘जय पशुराम’मा देखिए । अर्का अभिनेता निखिल पनि एक्सन फिल्म ‘भैरव’बाटै अभिनयमा फर्किए । उनी पहिला पनि एक्सन भूमिकामै देखिन्थे । अभिनेता रमेश पहिला रोमान्टिक हिरो थिए । कमब्याक फिल्म ‘ब्रासलेट’ र ‘ऐश्वर्य’मा उनी उस्तै भूमिकामा देखिए । 

कमब्याक गर्ने कलाकार प्रभावकारी रूपमा आउन नसकेको टिप्पणी गर्छन्, समीक्षक सामीप्यराज तिमल्सिना । ‘फर्केर आएपछि उनीहरूले महसुस गरे होलान् नि ! मैले कस्तो खालको फिल्म अभिनय गरेँ ? नेपालमा कस्तो खालको फिल्म चाहिन्छ ?,’ उनी भन्छन्, ‘कमब्याक गर्दा म कसरी फरक तरिकाबाट योगदान दिन सक्छु भन्ने हुनुपर्ने हो । त्यो भएजस्तो देख्दिनँ ।’ पहिले जस्तो अभिनय गर्थे कमब्याक गर्दा पनि त्यस्तै गरेको धारणा तिमल्सिनाको छ ।

निर्देशक लक्ष्मण सुवेदी कमब्याक कलाकार फरक र प्रभावकारी तरिकाबाट आउन नसकेको धारणा व्यक्त गर्छन् । ‘जो कलाकार जस्तो खेल्दा हराएका थिए । कमब्याक पनि त्यस्तै फिल्मबाट गरे,’ उनी भन्छन्, ‘कमब्याक केही फरक र दर्शक आकर्षक गर्ने हिसाबले हुनुपथ्र्याे । भूमिका र अभिनय पहिलेजस्तै रह्यो ।’ 

छाडेर जाँदा र कमब्याक हुँदाका दर्शक परिवर्तन भइसकेको उनको तर्क छ । त्यो बुझ्न नसक्दा कमब्याक प्रभावकारी बन्न नसकेको धारणा उनी राख्छन् ।

• कमब्याकमा कस्तो चुनौती ?

कलाकार अभिनयमा फर्किनु सकारात्मक हो । तर, कमब्याकपछि फेरि पहिलेझैँ छाउन चुनौतीपूर्ण देखिन्छ । एक त फिल्म क्षेत्र आफूले छाडेको समयभन्दा अगाडि बढिसकेको हुन्छ । नयाँ कलाकार भित्रिसकेका हुन्छन् । अर्काे कुरो विगतमा आफूलाई मन पराउने दर्शक अहिले नहुन सक्छन् । हरेक कलाकारले नयाँ दर्शकमा आफूलाई प्रमाणित गर्नुपर्ने हुन्छ ।

कमब्याक चुनौतीपूर्ण नै हुने अनुभव छ अभिनेता सरोजको । ‘कमब्याक गर्दा आफ्नो समयका निर्देशक कोही रिटायर्ड भएका थिए । कोही बितिसकेका थिए,’ उनी भन्छन्, ‘फिल्म क्षेत्रका नयाँ पुस्ता कतिले चिन्दैन थिए । कतिलाई क्षमता थाहा छैन ।’ 

यो पनि

‘नेपालको हिरो, अमेरिकामा जिरो’

आफूलाई फिल्म उद्योगले स्वीकार गर्छ कि गर्दैन भन्ने डरसमेत हुने उनी सुनाउँछन् । ‘कमब्याकपछि सुटिङमा सबैभन्दा सिनियर म थिएँ । त्यहाँ निर्देशकदेखि सबैको अपेक्षा मैले गरिहाल्छ नि भन्ने खालको हुन्थ्यो । तपाईंलाई के सिकाउनुपर्छ र, के भन्नुपर्छ र भन्थेँ’, उनी भन्छन् । 

अभिनेत्री बिपना अग्रजबाट चुनौतीका कुरा सुन्दै आए पनि त्यस्तो नपाएको सुनाउँछिन् । ‘त्यसैले कमब्याक गर्दैगर्दा म पनि एकदमै डराएकी थिएँ । तर, काम गर्दा केही चुनौती देखिनँ,’ उनी भन्छिन्, ‘म फिल्ममा फेरि एकपटक करिअर बनाउँछु भनेर आएकी भए सायद चुनौतीहरू देख्थेँ होला ।’ 

यो पनि

बिपनाको सपना : सीताको भूमिका

कमब्याक गर्ने कलाकारमा आफूले केही चुनौती नदेखेको निर्देशक ज्ञानेन्द्र देउजा बताउँछन् । ‘अहिले जति पनि अभिनयमा कमब्याक गरिरहेका छन् ती सबै फेरि फिल्म उद्योगमा करिअर बनाउने उद्देश्यले प्रवेश गरेको देखिन्न,’ उनी भन्छन्, ‘कति रहर पूरा गर्न कमब्याक गरेका छन् । कतिले लगावका कारण ।’ उनका अनुसार करिअर बनाउन, व्यावसायिक रुपमा निरन्तरता दिन कमब्याक नगरेपछि चुनौती भन्ने हुँदैन ।

निर्देशक दीपेन्द्र लामा भने कलाकारलाई कमब्याकमा चुनौती उसले रोज्ने प्रोजेक्टमा भर पर्ने बताउँछन् । ‘कन्टेन्ट राम्रो भएको, राम्रो प्रोजेक्टमार्फत आयो भने कसैलाई पनि चुनौती हुँदैन,’ उनी भन्छन्, ‘दर्शकले कलाकार पुरानो र नयाँ केही हेर्दैनन् । दर्शकले हेर्ने कन्टेन्ट हो ।’ 

उनका अनुसार कन्टेन्ट राम्रो छैन भने चलिरहेको कलाकारलाई पनि चुनौती छ । ‘कमब्याक गर्दा दर्शकले रुचाउँछ/रुचाउँदैन भन्ने सोच नै गलत छ । कन्टेन्ट राम्रो दिनुपर्छ’, लामा भन्छन् ।

• कमब्याक कति सफल ?

कमब्याक भएकाहरूको कामको चर्चा, निरन्तरता र बक्स अफिस व्यवसाय हेर्दा कसैलाई पनि सफल मान्न सकिने अवस्था छैन । पहिले हिरो भनेर चर्चित कलाकार सरोजले कमब्याकपछि थुप्रै फिल्ममा काम गरेका छन् । तर, चरित्र अभिनेताका रूपमा । उक्त चरित्रको चर्चा भएको पाइन्न । उनी अभिनयका साथै व्यवसाय र निर्देशनमा सक्रिय छन् । उनी निर्देशित ‘बगान’ गत वर्ष प्रदर्शनमा आएको थियो ।

सरोज आफूलाई भने सफल नै ठान्छन् । ‘मैले आफूलाई समयअनुसार परिमार्जन गर्दै ‘नाइँ नभन्नु ल २’बाट चरित्र अभिनेताका रूपमा कमब्याक गरँे । त्यसपछि ‘प्रेमगीत’मा पनि त्यस्तै भूमिका गरेँ,’ उनी भन्छन्, ‘मेरो भाग्य राम्रो भन्नुपर्छ । यी दुवै फिल्म सफल भए । मेरो कमब्याक सफल ठहरियो ।’

अभिनेत्री बिपना पनि आफ्नो कमब्याक सफल भएको दाबी गर्छिन् । ‘यो फिल्मले व्यवसाय सोचेजस्तो गर्न सकेन । मेरो कमब्याक भने सफल रह्यो,’ उनी भन्छिन्, ‘मैले एकदमै राम्रो प्रतिक्रिया पाएँ । पहिले जति माया पाउँथेँ अहिले त्योभन्दा बढी नै मिल्यो ।’

एक समयकी चर्चित हिरोइन करिश्मा पनि कमब्याकपछि चरित्र अभिनेत्रीको भूमिकामा देखिइन् । ‘वान वे’ र त्यसपछि अभिनय गरेको उनको भूमिकाको पनि चर्चा भएन । बरु उनी राजनीति, पढाइ र व्यवसायका कारण मिडियामा छाइन् ।

अभिनेता रमेश ‘ब्रासलेट’पछि ‘ऐश्वर्य’मा देखिए । दुवै फिल्मले व्यावसायिक असफलता भोगेपछि उनको अभिनयमा निरन्तरता छैन । उनले फिल्म बनाउने बताउँदै आएका छन् । 

अभिनेता विराज र निखिलको अवस्था पनि त्यस्तै छ । भ्याइ–नभ्याइ हुँदा हराएका उनीहरू कमब्याकपछि आफैँ निर्माता, निर्देशक भएर हिरो बनिरहेका छन् । विराज ‘जय पशुराम’ असफल भएपछि ‘साङ्लो’मार्फत निर्देशनमा डेब्यू गरे । उनकै निर्देशन र अभिनय रहेको ‘१२ गाउँ’ गत दसैंमा प्रदर्शनमा आएको थियो । उनले जसमार्फत छोरा समीरलाई एक्सन हिरोका रूपमा इन्ट्री गरे । 

निखिलले आफ्नै निर्माण र निर्देशनमा ‘भैरव’ बनाए । त्यसपछि उनको अर्काे फिल्म आएको छैन । अभिनेता दिलीपको कमब्याक फिल्म ‘लक्क जवान’पछि ‘रंगी’मा देखिँदै छ । 

निर्देशक तथा लेखक पण्डितका अनुसार सफलताको मापन एउटा–दुइटा फिल्म हिट र फ्लप होइन । कमब्याक भएर काम राम्रो गर्यो कि गरेन भन्ने कुराले हुन्छ । निरन्तरता भइरह्यो भने हामीले भनेको बजारिया सफलता पनि प्राप्त हुन्छ । 

‘हामीसँग अहिले पर्याप्त कलाकार पुग्ने अहिलेको स्थिति एकदमै खुसीको कुरो हो । बिचमा यस्तो अवस्था आइसकेको थियो कि उमेर पुगेका पात्र निभाउने मानिस थिएनन् । फरक जातजातिको भूमिका गर्ने कलाकार थिएनन्,’ उनी भन्छन्, ‘हिजोका कलाकार जो कमब्याक गर्नुभएको छ । अत्यन्तै राम्रो । यसले फिल्मको वृद्धिमा समेत योगदान दिन्छ ।’

उनी कमब्याक गर्नेलाई केही सुझाव पनि दिन्छन् । ‘उहाँहरूले आफ्नो सीपमा सुधार गर्नुपर्यो । हिजो म थिएँ । आज त्यसकारणले स्थापित हुनुपर्छ । हिजो भएको कारणले राम्रो काम गर्नसक्छु भनेर होइन,’ उनी भन्छन्, ‘हिजो म एउटा कमजोरी भएको कारणले विस्थापित भएको हो । मेरो पनि कमजोरी छ भनेर आफ्नो कमजोरी सुधार गर्नुपर्छ । अहिले नयाँ सोच बोकेका स्रष्टाहरूसँग काम गर्न त पुरानो सोचले पुग्दैन । कमब्याक विथ अपडेट हुनुपर्छ ।’