रास्वपा सभापति रवि लामिछाने अनुसन्धानका क्रममा रहुन्जेल उक्त पार्टी ‘उनकै कमान्ड’मा चल्यो । जब अभियोजन भई अदालतमा मुद्दा पुग्यो तब मात्र उपसभापति डीपी अर्यालले कार्यवाहक सभापतिको जिम्मेवारी पाए । त्यही पनि प्रतिनिधिसभाले लामिछानेलाई सांसद पदबाट निलम्बन गरेपछि । 

संसदीय दलको नेताको जिम्मेवारी भने उपनेता विराजभक्त श्रेष्ठलाई दिइएको छैन । दलका नेता बन्न कार्यवाहक सभापति अर्याल र उपसभापति डा. स्वर्णिम वाग्ले लागेको चर्चा छ । सोही कारण विवाद उठेको नेताहरू बताउँछन् । यसै विषयमा उपनेता श्रेष्ठलाई रातोपाटीकर्मी रोमन आचार्यले केही प्रश्न गरेका छन् । प्रस्तुत छ, उक्त संवादको सम्पादित अंशः–

तपाईं रास्वपा संसदीय दलको उपनेता हुनुहुन्छ । के दलको नेता रवि लामिछानेको स्थान लिन तपाईं, कार्यवाहक सभापति अर्याल र उपसभापति वाग्लेबिच विवाद भएको हो ?

विवाद भएको चर्चा बिल्कुल गलत हो । हामी सचिवालय बैठकमा दलको नेताका विषयमा अलिकति प्रवेश गरेका हौँ । तर, तत्काल यो विषयमा प्रवेश नगरौँ भन्ने साझा विचार उत्पन्न भएको छ ।

तपाईंहरूबिच कुराकानीचाहिँ के भएको हो ?

‘पार्टीमा विवाद हैन बहस भएको हो । बहसलाई विवाद भनेर परिभाषित गर्नु गलत हुन्छ ।’

हामी अप्रत्याशित घटनामा पर्‍यौँ । त्यसैले हामी कानुनी सुझाव र सल्लाह लिएर अघि बढिरहेका छौँ । यस्तो अवस्थामा आएको तमाम विषयमा बहस छेड्ने विषय स्वाभाविक हो ।  

पार्टी सभापति तथा हाम्रो आदरणीय नेता रवि लामिछानेको मुद्दामा थुनछेक बहस हामीले हेर्ने निर्णय गरेका छौँ । संसद् सचिवालयले जुन हिसाबले उहाँको विषयमा निर्णय गर्‍यो त्यो विषयमा रिट दायर गर्ने तयारी पनि छ । संसद् सचिवालयले निलम्बित गरेको हो । निष्काशित गरेको होइन । त्यसकारण उहाँको अहिले अनुपस्थितिमा र संसद् आह्वान पनि नभएको समयमा यो विषयमा प्रवेश नगरौँ भन्ने हामी सबैको बुझाइ छ । 

त्यसमाथि हामीले संसदीय दलको विधान संशोधनको काम पनि गर्नुपर्नेछ । जसको जिम्मेवारी मेरै काँधमा छ । त्यसकारण बाहिर जसरी विवाद भनेर आएको छ त्यो पटक्कै हुँदै होइन । हामी सामान्य रूपमा विषयमा थोरै प्रवेश गरेका हौँ । त्यसमाथि केन्द्रीय समिति बैठक बस्ने भएपछि त्यहाँ पनि छलफल हुन्छ नै ।

त्यसो त मलाई संसदीय दलको बैठक डाँक्ने सुझाव पनि नआएको हैन । त्यस बेला म आफैँले सबैलाई समेट्नुपर्छ र यस्तो बेला अघि बढ्नुपर्छ भनेर बोलाइनँ । चितवनको घटनापछि बैठक बोलाउने कि भन्ने नलागेको पनि हैन । तर, पार्टीको सर्वोच्च निकाय केन्द्रीय समितिमा छलफल भएपश्चात् बैठक नै बस्न परेन । त्यसैले उहाँको अनुपस्थितिको समयमा विवाद भनेर प्रचार गरिनु न्यायसंगत हुन्छ भन्ने मलाई लाग्दैन ।

रवि लामिछानेको अनुपस्थिति नै हो भने कार्यवाहक सभापतिचाहिँ बनाउनुभयो । संसदीय दललाई किन खाली राख्नुभएको हो ?

हाम्रो विधि–विधानले पनि यी विषयलाई सम्बोधन गरेकै छ नि ! संसदीय दलको नेताको अनुपस्थितिमा दलको उपनेताले बैठक सञ्चालन गर्ने स्पष्ट रूपमै लेखेको छ ।

अर्को पक्ष के ख्याल गर्नुपर्छ भने रास्वपा नयाँ दल हो । यहाँ सबै विषय आपसी सहमति र बुझाइअनुसार भइरहेका छन् । त्यसकारण दलको नेताजस्ता विषयमा स्वस्थ तरिकाले बहस हुनुपर्छ भन्ने मेरो बुझाइ हो । दलमा सबैलाई विश्वासमा राख्ने यस्तै छलफलले हो नि ! यिनै विषयमा हामीबिच छलफल भएको हो । म आफैँले यहाँसम्म त आइसक्यौँ भने केही समय कुरौँ भनेको हो । 

हाम्रो कानुनका साथीहरूले पनि निलम्बनका कुरामा रिटको तयारी भएको अवस्था पनि छ । तत्काल कुनै बैठक बोलाउनुपरे म दलको उपनेताको हैसियतमा बैठक बोलाएर अघि बढ्ने कुरा विधानकै व्यवस्था हो नि !

उपनेताले नेता बन्न नपाउने विधानको व्यवस्था हो त ? उपसभापति कार्यवाहक सभापति बनेजस्तै उपनेता (तपाईं) दलको कार्यवाहक नेता बन्न के बाधा पर्‍यो ?

दलको नेता नहुँदा दलको उपनेताले नै काम गर्ने हो । यहाँ बुझ्नुपर्ने कुराचाहिँ दलको नेता अर्थात् हाम्रो सभापति निस्काशनमा हैन निलम्बनमा परेको हो । जसको विरुद्ध हामी रिट लाने तयारीमा छौँ ।

हाम्रो नेता (रवि लामिछाने) पाँच वर्षका लागि दलको नेता बन्नुभएको हो । कानुनी व्यवधानका कारण अहिले निलम्बनमा हुनुहुन्छ । उहाँ दोषी करार भएर सजाय भोग्न गएको हैन । अदालतमा विषय छ । त्यसको टुंगो नलाग्दै हतार गरेर अर्को प्रक्रियामा जाने र दलको नेता परिवर्तन गर्ने हतारो गर्नु राजनीतिक संस्कार हो भन्ने लाग्दैन । 

त्यसकारण दलको नेता को बन्ने भन्ने एउटा फगत बहस मात्र हो । धरानमा उपप्रमुखले शुभयात्रा भनेन भनेर कार्यवाहक नदिएबाहेक त उपप्रधानमन्त्रीलाई कार्यवाहक प्रधानमन्त्री, उपसभापतिलाई कार्यवाहक सभापति र उपनेतालाई नै कार्यवाहक दलको नेता तोक्ने हो नि ! त्यसकारण अहिले हामी एकदमै समझदारीमा अघि बढ्ने नै चरणमा छौँ ।

तपाईंको आशय अघिल्लो पटक (नागरिकताको विषयमा लामिछानेको सांसद पद जाँदा) अर्याललाई दलको नेता बनाएको र तपाईं उपनेतामै सीमित भएजस्तै अर्को व्यक्तिलाई दलको नेता बनाएर अघि बढ्ने भनेर बुझ्ने हो ?

त्यसरी पनि बुझ्न मिल्दैन । यसपटक परिस्थिति फरक छ । मैले अघि पनि भनेँ– तीनपटक बैठक राख्ने भनेर मैले एजेन्डासम्मको पनि कुरा गरेको थिएँ । मलाई हतारमा निर्णय गरेर फुर्सदमा पछुताउन मिल्दैन भन्ने स्पष्ट ज्ञान छ । यस विषयमा म क्लियर छु ।

हाम्रो लागि यो संवेदनशील र संकटको समय हो । अर्को पक्ष हामीले के पनि ख्याल गर्नुपर्छ भने हिरासतमा रहेको र अदालतको न्यायिक प्रक्रिया फेस गरिरहनुभएका हाम्रो सभापतिलाई ‘म आउँदिनँ भनेर साथीहरूले विवाद गरेर पार्टी संकटमा पार्न लाग्यो’ भन्ने अनुभूति गराउन मिल्दैन नि ! आजको दिनमा वैकल्पिक राजनीतिलाई अघि बढाउने पर्सनालिटी पनि उहाँ हो नि !

त्यसकारण म दोहोर्‍याएर भन्छु– अहिले सबैलाई समेटेर अपनत्व हुने गरी समेटेर अघि बढ्नुपर्ने जिम्मेवारी हामीमा छ । अहिले हाम्रो लागि सुसंस्कृत राजनीति र त्यसको अभ्यासलाई स्थापित गर्ने मौका पनि हो ।

संसदीय दलको नेता नै प्रधानमन्त्री बन्ने हो । अस्थिर राजनीतिभित्र परिआए प्रधानमन्त्री नै बन्न पाइन्छ भनेर दलको नेता बन्न विवाद भएको हो कि ?

विवाद र बहसको अर्थ नै फरक छ । म भनिरहेको छु कि पार्टीमा विवाद हैन बहस भएको हो । बहसलाई विवाद भनेर परिभाषित गर्नु गलत हुन्छ ।

हामीले बुझ्नुपर्छ कि पार्टी स्थापनापछि यहाँसम्म सबै कुरा तदर्थवादबाट आइरहेको छ । बल्ल राष्ट्रिय भेलाले दिशानिर्देश गरिसकेपश्चात् हामी जिल्ला भेला हुँदै वडा अधिवेशनहरूमा जान थालेका छौँ । यो भनेको तदर्थवादबाट पार्टी निर्माणको प्रक्रिया हो नि ! हामी कानुनी हिसाबले मात्र हैन, हामीले अहिले गरिरहेको कर्म र सांगठनिक गतिविधिले राजनीतिक दल निर्माण प्रक्रियामा दौडिएका हौँ नि !

सरकारमा जाने विषय राजनीतिक दलका लागि अतिरिक्त भयो । हाम्रो मूल विषय भनेको विधि–विधान, विचार अनि व्यवहारका साथै प्रणालीगत विषय हामी निर्माणको क्रममा छौँ । त्यसकारण विवादभन्दा बहस हाम्रो लागि किन पनि महत्त्वपूर्ण छ भने यस्ता परिस्थितिले हामीलाई माझिने र अभ्यास गर्ने अवसर दिन्छ । सरकारमा जाने कुरा अहिलेका लागि म गौण मान्छु । त्यहाँसम्म पुगेको पनि छैन । दुईतिहाइको सरकार चलोस् भन्ने हाम्रो शुभकामना पनि छ ।

यस्ता बहसको विषयले पार्टीमा तर्कलाई परिष्कृत बनाउन पनि पाइन्छ । यो सबल र राम्रो पक्ष हो । लोकतान्त्रिक अभ्यास भनेको संवाद र बहस नै हो । त्यसकारण मैले पार्टीमा भइरहेको अहिलेको बहसलाई हामीलाई परिष्कृत बनाउने अवसरको रूपमा लिएको छु ।

लामिछानेसहित बसेर अर्याललाई कार्यवाहक सभापति र वाग्लेलाई दलको नेता बनाउने ‘हाई कमान्ड’ सहमति भएको छ भन्ने चर्चा छ । के अवस्था यस्तै हो ?

त्यो मलाई थाहा भएन । जिम्मेवार सञ्चारमाध्यममा यस्ता विषयमा मैले जिम्मेवारी लिने विषय पनि भएन । थाहा नभएको कुरालाई थाहा नभएको भन्नै पर्छ । राजनीतिक दल सार्वजनिक चासोको विषय पनि हो । त्यसकारण यो विषयमा मैले प्रतिक्रिया दिनुपर्छ भन्ने मलाई लाग्दैन ।