मुम्बई । ३ सेकेन्डको भिडियो, १० करोड भारुको नोटिस र सही र गलतको लडाइँ। दक्षिण भारतीय फिल्म उद्योगका दुई ठुला नाम अहिले सामाजिक सञ्जालमा बहसको केन्द्रमा छन् । चलचित्र निर्माता–अभिनेता धनुष र अभिनेत्री नयनताराको नाम विगत केही दिनदेखि एक्समा चर्चामा छ । दुवैका फ्यानहरू आफ्नो नपर्ने कलाकारलाई सपोर्ट गर्न व्यस्त छन् । सामाजिक सञ्जालमा भइरहेको यो बहस चाँडै अन्त्य हुने देखिँदैन ।

• 'लेडी सुपरस्टार’ नयनतारा

नयनथाराको जन्म नोभेम्बर १८, १९८४ मा केरलाको थिरुभल्लामा भएको थियो। उनी क्रिस्चियन परिवारकी थिइन्। उनको नाम डायना मरियम कुरियन थियो। तर पछि उनले हिन्दु धर्म ग्रहण गरिन् ।

नयनताराका बुबा आर्मीमा थिए । सन् २००३ मा, कलेजमा पढ्दा उनको भेट निर्देशक सत्यन एन्थिक्कडसँग भयो। एन्थिक्कडले नयनतारालाई मलयालम फिल्म ‘मानसिंकरे’ मा भूमिका दिएका थिए। त्यतिबेला उनी १९ वर्षकी मात्र थिइन् ।

दुई वर्षपछि नयनताराले तमिल र तेलुगु फिल्ममा पनि अभिनय गर्न थालिन् । चर्चित भएपछि उनी कन्नड फिल्ममा पनि देखापरिन् ।

उनी आफूभन्दा ठुला नायकसँग काम गरेर परिचित थिइन् । नयनताराले आफ्नो पहिलो फिल्ममा जयरामसँग काम गरेकी थिइन् । उनी रजनीकान्तसँग फिल्म चन्द्रमुखीमा देखिइन् । यससँगै उनले अभिनेता सरथ कुमार, मोहनलाल र मामुट्टीसँग काम गरिन् ।

कुरा सन् २०१० को हो । कोरियोग्राफर तथा अभिनेता प्रभुदेवा र नयनताराबिचको सम्बन्धलाई लिएर चलचित्र जगतमा चर्चा चलेको थियो । प्रभुदेवा विवाहित र तीन सन्तानका पिता पनि थिए । अदालती लडाइँपछि उनीहरुले जुलाई २०११ मा सम्बन्धविच्छेद गरेका थिए ।

नयनताराले अगस्ट ७, २०११ मा हिन्दू धर्म ग्रहण गरेकी थिइन् । तब उनको स्क्रिन नाम नयनथारा उनको आधिकारिक नाम बनेको छ । उनले प्रभुदेवाका लागि यो निर्णय लिएको बताइन्छ ।

तर, पछि नयनताराले केही समय फिल्मबाट ब्रेक लिइन् । तर २०१३ मा उनी फेरि फिल्मी पर्दामा फर्किए । आफ्नो अभिनय करियरको यो अवधिमा उनले महिलामा आधारित चलचित्रहरू गरिन् । अर्थात्, यस्ता चलचित्र जसमा पुरुष पात्रहरू धेरै हावी थिएनन् ।

सन् २०२२ मा विग्नेश शिवसँग विवाह गर्दा उनले आफ्नो विवाहको पहिरन इसाई र हिन्दू दुवै धर्मको प्रतिनिधित्व भएको बताएकी थिइन् । त्यसपछि सन् २०२३ मा उनले बलिउडमा डेब्यु गरे । उनी अभिनेता शाहरुख खानसँग फिल्म जवानमा देखिइन् ।

• किन सुरु भयो विवाद ?

नयनताराले तीन सेकेन्डको भिडियोका लागि धनुषले आफूसँग १० करोड रुपैयाँ मागेको आरोप लगाएकी छन् । उनले खुला पत्रमा धनुषका बारेमा धेरै कुरा भनेकी छिन् ।

नेटफ्लिक्समा नयनतारामाथि बनेको डकुमेन्ट्री ‘नयनथारा : बियन्ड द फेयरी टेल’ को ट्रेलर सार्वजनिक भएपछि यो विवाद सुरु भएको थियो । 

यस ट्रेलरमा देखाइएको ३ सेकेन्डको भिडियो फिल्म ‘नानुम राउडी धान’ को सुटिङका क्रममा बनाइएको हो । फिल्मका निर्माता धनुष थिए । नयनतारालाई बिना अनुमति वृत्तचित्रमा यो भिडियो प्रयोग गरेको भन्दै नोटिस जारी गरिएको छ ।

तर, नयनताराको आरोप, भिडियो वा सूचनाका सम्बन्धमा धनुषले कुनै सीधा बयान दिएका छैनन् । धनुषका वकिल अरुणले भने नोटिसमा आफ्नो धारणा राखेका छन् ।

नोटिसमा भनिएको छ, ‘नानुम राउडी धान’को अधिकार वन्डरबार प्रोडक्सनसँग रहेको नयनताराले अस्वीकार गरेकी छैनन्। यस्तो अवस्थामा फिल्मको छायांकनका क्रममा बनाइएको भिडियो फुटेजमा पनि धनुषसँग अधिकार रहेको स्पष्ट हुन्छ।’

३ सेकेन्डको यो भिडियोको विवादपछि धेरै जना अभिनेत्री नयनताराको समर्थनमा देखिएका छन् । नयनताराले इन्स्टाग्राम र एक्समा खुला पत्र सेयर गरिन्, जसमा अभिनेत्रीहरूले लाइक र कमेन्ट गरेका छन् ।

तर, केही सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताले नयनताराले आफ्नो डकुमेन्ट्रीका लागि पब्लिसिटी स्टन्ट गरिरहेको भन्दै आलोचना गरेका छन् ।

• आखिर के हो विवाद ?

वृत्तचित्र ‘नयनताराः बियोन्ड द फेयराइटल’मा अभिनेत्री नयनताराको जीवनी देखाइएको छ । यसमा उनको प्रेम, विवाह र करियरलाई स्पेस दिइएको छ ।

नयनताराको ४० औं जन्मदिनमा नोभेम्बर १८ मा नेटफ्लिक्समा वृत्तचित्र रिलिज गरिएको थियो। तर यो रिलिज हुनुअघि नै उनी विवादमा आएकी थिइन् ।

वास्तवमा, नयनताराले जुन ९, २०२२ मा निर्देशक विग्नेश शिवसँग विवाह गरेकी थिइन् । त्यसपछि मात्रै उनको डकुमेन्ट्री सार्वजनिक भएको हो । उनी र विग्नेश फिल्म ‘नानुम राउडी धान’ को सुटिङका क्रममा प्रेममा परेका थिए । 

नयनताराले वृत्तचित्रलाई लिएर भएको विवादबारे सामाजिक सञ्जालमा बयान पनि दिएकी छन् । जसमा उनले धनुषमाथि आरोप लगाएकी थिइन् ।

नयनतारा भन्छिन्, ‘फिल्म 'नानुम राउडी धान' को सुटिङका क्रममा व्यक्तिगत रूपमा बनाइएको ३ सेकेन्डको भिडियो डकुमेन्ट्रीको ट्रेलरमा प्रयोग गरिएको छ, यसबारेमा धनुषले १० करोड क्षतिपूर्तिको नोटिस पठाएका छन्। जुन अचम्मको कुरा हो । ’

यस वृत्तचित्रका लागि चलचित्र क्षेत्रका शुभचिन्तकहरूले सहयोग गरेको नयनताराले बताइन् । उनका धेरै चलचित्रका सम्झनालाई पनि वृत्तचित्रमा देखाइएको छ ।

निर्देशक एट्ली, अभिनेत्री राधिका, अभिनेता राणा दग्गुबाती, नागार्जुन, निर्देशक विष्णुवर्धन लगायत नयनतारासँग काम गरेका धेरै व्यक्तिहरू यसको ट्रेलरमा देखिएका थिए । यसमा उनीहरू नयनताराको कुरा गर्छन् ।

यसबाहेक नयनतारा र विग्नेश शिवलाई पनि आफ्नो प्रेम र त्यसपछि विवाहको कुरा गरेको देखियो । उनका धेरै ठुला फिल्मका गीत र दृश्यहरू पनि वृत्तचित्रमा प्रयोग भएका छन् ।

दुई वर्ष कुर्दा पनि धनुषबाट कुनै प्रतिक्रिया नआएको नयनताराले चलचित्र नानुम राउडी धानका गीत, दृश्य र तस्बिर प्रयोग गर्ने अनुमति नपाएको बताइन् । यस्तो अवस्थामा वृत्तचित्रलाई पुनः सम्पादन गर्नुपरेको थियो ।

नयनताराले फिल्मको गीत पनि प्रयोग गर्न नपाएकोमा आफू निकै रिसाएको बताइन् । उनले आफ्नो खुल्ला पत्रमा प्रश्न गरेकी छन्- के निर्मातालाई सेटमा उपस्थित व्यक्तिहरूको स्वतन्त्रता र जीवन नियन्त्रण गर्ने अधिकार छ?

उनले धनुषलाई दिएको सूचनाको कानुनी जवाफ दिने पनि बताइन् ।

• नयनतारालाई धेरै अभिनेत्रीको साथ

यस विषयमा नयनताराको तर्फबाट सामाजिक सञ्जालमा खुल्ला पत्र पोष्ट गरिएको थियो । यो पोस्टलाई अभिनेत्री अनुपमा परमेश्वरन, अन्जु कुरियन, ऐश्वर्या लक्ष्मीले लाइक गरेका छन् ।

यस विषयमा अभिनेत्री पार्वतीले पनि आफ्नो इन्स्टाग्राममा बयान दिएकी छिन् ।

आफ्नो विज्ञप्तिमा नयनताराले धनुषलाई आरोप लगाउँदै भनिन्, ‘आपसी मतभेदका कारण धनुषले यस्तो गरेका हुन्, व्यक्तिगत र आर्थिक मामिलासँग यसको कुनै सरोकार छैन।’

अर्कोतर्फ विग्नेश शिवले इन्स्टाग्राममा अडियो लन्च कार्यक्रममा धनुषको भाषणको भिडियो सेयर गरेका छन् । यससँगै उनले धनुषले पठाएको सूचना पनि शेयर गरेका छन् ।

नयनताराको फिल्म ‘नानुम राउडी धान’ सन् २०१५ मा रिलिज भएको थियो । धनुषले यो चलचित्र निर्माण गरेका हुन् । फिल्म हिट भयो । यसलाई विग्नेश शिवले निर्देशन गरेका थिए । निर्देशक विग्नेश शिवको यो दोस्रो फिल्म थियो ।

फिल्ममा विजय सेतुपति, राधिका, पार्थिवन, आनन्दराजले पनि काम गरेका छन् । त्यतिबेला फिल्म समीक्षकहरूले फिल्मको धेरै प्रशंसा गरेका थिए ।

२०१६ मा, नयनताराले फिल्ममा उनको भूमिकाको लागि सर्वश्रेष्ठ तमिल अभिनेत्रीको लागि फिल्मफेयर पुरस्कार जितिन् । उक्त अवार्ड ग्रहण गर्दै उनले मञ्चबाटै विजय सेतुपति, विग्नेश शिव र अनिरुद्धलगायत फिल्मको सम्पूर्ण टिमलाई धन्यवाद दिए ।

धनुषको बारेमा उनले भनिन्, ‘धनुषलाई फिल्ममा मेरो अभिनय मन परेन। यसका लागि म धनुषसँग माफी माग्छु।’ त्यसबेला नयनताराको यो भनाइ सुनेर धनुष पनि मुस्कुराएको देखिए । त्यसपछि यसको भिडियो पनि भाइरल भयो ।

• यो पूरै विवादमा धनुष के भन्छन् ?

नयनताराका पति तथा निर्देशक विग्नेश शिवले धनुषका वकिल अरुणले पठाएको १० करोडको नोटिस आफ्नो इन्स्टाग्राम पेजमा सेयर गरेका छन् ।

यसअघि विग्नेशले तीन पृष्ठको सूचना साझा गरेका थिए। तर, पछि उनले दुई वटा पाना हटाए र एउटा पाना मात्रै छोडे जसमा १० करोड रुपैयाँ माग गरिएको थियो ।

नोटिसमा धनुषका वकिलले भनेका छन्, ‘फिल्म छायांकनका क्रममा खिचिएका तस्बिर र भिडियो प्रयोग गर्ने पूर्ण अधिकार फिल्म निर्मातालाई छ ।’

साथै सूचनामा भनिएको छ, ‘भिडियो बनाउने व्यक्तिलाई फिल्मको छायांकनका क्रममा हामीले हायर गरेका थियौँ, भिडियोको स्वामित्व फिल्मका कलाकारसँग नभई बनाउने व्यक्तिको हो । भिडियो २२ अक्टोबर, २०१५ मा वन्डरबार फिल्म्स को आधिकारिक यूट्युब च्यानलमा अपलोड गरिएको थियो। ’

‘नयनताराले यो भिडियो वन्डरबार फिल्म्सको युट्युब च्यानलमा दस वर्षदेखि रहेको कुरालाई नकार्न सक्दिनन्,’ नोटिसमा भनिएको छ, ‘यस्तो अवस्थामा नयनताराले नेटफ्लिक्स भारतलाई बहकाउने प्रयास गरिरहेकी छिन्।’

नोटिसमा धनुषका वकिलले यस फिल्मसँग सम्बन्धित सबै कुरामा धनुषको स्वामित्व रहेको बताएका छन् । धनुषका वकिलले भिडियो २४ घण्टाभित्र डिलिट गर्नुपर्ने पनि बताएका थिए । त्यसो नगरे कानुनी कारबाही गरी १० करोड क्षतिपूर्ति तिर्नुपर्ने बताइएको थियो ।

• कानुनले के भन्छ ?

बीबीसीसँग कुरा गर्दै वकिल भेट्रिचेल्भानले प्रतिलिपि अधिकार ऐन १९५७ को बारेमा कुरा गरे। उनले भने, ‘कला र साहित्यसँग सम्बन्धित कृति प्रतिलिपि अधिकारमा पर्न सक्छ। पुस्तक, संगीत र भिजुअलको प्रतिलिपि अधिकार फरक फरक हुन्छ।’

वकिलले भने, ‘यस मामलामा पक्कै पनि फिल्मको सुटिङका क्रममा भिडियो बनाइएको हो, तर कानुनअनुसार यसमा फिल्म निर्माताको अधिकार रहन्छ।’

भेट्रिचेल्भानले भने, ‘विदेशमा चलचित्र प्रशारण हुँदा त्यसको केही रकम वा केही अंश फिल्ममा काम गर्ने कलाकारलाई वार्षिक रूपमा दिइने कानुनमा व्यवस्था छ, तर भारतमा भने यो कानुनको विस्तृत विवरण छैन।’

यससँगै उनले पछिल्लो समय चलचित्रको हकमा हरेक निर्माताले कन्ट्रयाक्टमा प्लेटफर्ममा कपीराइट भएको बताए । उनले यस्तो अवस्थामा चलचित्र ‘नानुम राउडी धान’सँग सम्बन्धित सबै कपीराइट र अधिकार धनुषसँग हुन सक्ने बताए ।

उनले भने, ‘तर प्रतिलिपि अधिकार कानुनमा केही अपवादहरू छन् (यसलाई सही रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ)। कुनै पनि गीत वा भिडियोको ३० सेकेन्डको साहित्यिक, अनुसन्धान उद्देश्यका लागि अनुमति बिना प्रयोग गर्न सकिन्छ। तर, यदि गीत वा भिडियो भने आर्थिक लाभका लागि प्रयोग गरिन्छ, कानुनको उल्लङ्घन मानिनेछ।’

यस मामिलामा ३ सेकेन्डको भिडियो अनुसन्धानका लागि प्रयोग गरिएको हो वा होइन भन्ने स्पष्ट नभएको भेट्रिचेल्भानले बताए । डकुमेन्ट्रीसँग सम्बन्धित यस विषयमा नयनतारा आफैँ प्रस्तुत हुन सक्छिन् ।

उनले छोटो भिडियो फुटेजको ३ सेकेन्ड मात्र प्रयोग भएको भन्दै नयनताराले आफ्नो कुरा राख्न सक्ने बताए ।

बीबीसी