काठमाडौँ । विश्व प्रसिद्ध जर्नल ‘साइन्स’मा प्रकाशित एक अध्ययनअनुसार शिशुलाई जन्मेको पहिलो एक हजार दिनसम्म चिनी खुवाइएन भने वयस्क जीवनमा दीर्घकालीन रोग लाग्ने जोखिम कम हुन्छ । यी प्रारम्भिक दिनहरूमा बच्चाको गर्भमा हुर्किरहेको दिनहरू पनि समावेश हुन्छन् । यसको मतलब आमाले गर्भधारणको दिनदेखि आफ्नो आहारमा चिनी कटौती गर्नुपर्छ । 

बालबालिकालाई प्रारम्भिक जीवनमा चिनी खुवाउन नदिने हो भने टाइप–२ मधुमेह हुने जोखिम ३५ प्रतिशतले कम हुने यस अध्ययनले देखाएको छ । मोटोपनाको जोखिम ३० प्रतिशतले घटाउन सकिन्छ र उच्च रक्तचापको जोखिम २० प्रतिशतले घटाउन सकिन्छ । 

यसबाहेक उमेरका कारण लाग्ने रोग पनि केही वर्ष ढिलो लाग्ने पाइएको छ । अध्ययनका अनुसार सानै उमेरमा चिनीको सेवनले बालबालिकाको मानसिक र शारीरिक विकासमा असर पार्न सक्छ । यसले सानै उमेरमा यौवनावस्था आउने र न्यूरोलोजिकल रोगहरूको जोखिम पनि बढाउन सक्छ । 

आजको यस लेखमा हामीहरू चिनीले बालबालिकाहरू बढ्ने उमेरमा कस्तो असर गर्छ भन्ने कुरा गर्नेछौँ । यस बाहेक लेखमा चिनीले मस्तिष्क र शरीरको विकासमा के असर गर्छ ? बालबालिकाको आहारबाट चिनी कसरी घटाउने ? भन्ने कुरा पनि गर्नेछौँ ।

धनी देशहरूले बेबी फुडबारे बनाएका छन् नियम

विश्वका सबैभन्दा धनी र विकसित देशहरूले बेबी फुडमा कडा नियम बनाएका छन् । दुई वर्ष मुनिका बालबालिकाको खानामा एडेड सुगर हुनु हुँदैन भन्ने स्पष्ट पारिएको छ । एडेड सुगरले बालबालिकाको शारीरिक र मानसिक विकासमा पर्ने असरका कारण यस्तो नीति अपनाइएको हो । बेलायत, वेल्स, स्कटल्यान्ड, जर्मनी, स्वीटजरल्यान्ड, अमेरिका, फ्रान्सले एडेड सुगरमा प्रतिबन्ध लगाएका छन् । यसको मतलब यी देशमा आफ्नो बेबी फुड प्रडक्ट बेच्न चाहने कुनै पनि कम्पनीले आफ्नो प्रडक्ट चिनी हालेको हुनु हुन्न ।

चिनीले बालबालिकाको विकासमा के असर गर्छ ?

विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ)को निर्देशिकाअनुसार २ वर्ष मुनिका बालबालिकाको खानामा चिनीको थोरै मात्रा पनि हानिकारक हुन्छ । वास्तवमा यसले बालबालिकाको मानसिक र शारीरिक विकासमा बाधा पुर्‍याउँछ । बाल्यकालमा नै तौल बढ्ने समस्या पनि उनीहरूलाई हुन सक्छ ।  चिनी खाँदा बालबालिकामा मुड स्विङको समस्या आउन सक्छ । यो उनीहरूको स्मरण शक्तिमा बाधक बन्न सक्छ र इन्फ्लेमेशन अर्थात् सुन्निने समस्या हुन सक्छ । यस बाहेक निम्न लिखित समस्या पनि हुन सक्छः

– बच्चाको वृद्धि विकास प्रभावित हुन सक्छ ।

–वजन बढ्न सक्छ ।

–मेटाबोलिज्म सुस्त हुन सक्छ ।

–पाचनसम्बन्धी समस्या हुन सक्छ ।

–दाँतसँग सम्बन्धित समस्या हुन सक्छ ।

–एलर्जी हुन सक्छ ।

–बानी व्यवहारमा परिवर्तन आउन सक्छ ।

–रगतमा चिनीको मात्रा बढ्न सक्छ ।

बालबालिकाको आहारमा चिनी हाल्दाको चिन्ता अध्ययन र अनुसन्धानमा मात्र सीमित छैन । यस्तो प्रवृत्तिका निकै निराशाजनक तथ्याङ्कहरू बाहिर आइरहेका छन् । 

साना बालबालिकामा बढ्दै गएको छ मोटोपनाको समस्या

पछिल्ला केही वर्षमा बालबालिकाहरूमा मोटोपनाको समस्या सामान्य बन्दै गएको छ । डब्लुएचओका अनुसार सन् २०२२ मा विश्वभर ५ वर्ष मुनिका करिब ३ करोड ७० लाख बालबालिका बढी तौल भएका थिए भने ५ देखि १९ वर्षका करिब ३९ करोड बालबालिकामा पनि मोटोपनाको समस्या थियो । यति सानै उमेरमा मोटोपना हुनु भनेको किशोरावस्था भन्दा पहिले नै यी बालबालिका जीवनशैलीसँग सम्बन्धित धेरै रोगको जोखिममा पर्नु हो । तिनीहरू कयौँ ‘क्रोनिक’ रोगहरूको उच्च जोखिममा पनि छन् ।

साना बालबालिकामा बढ्दै गएको छ मधुमेहका बिरामी

तथ्याङ्कका अनुसार विश्वभर करिब ६ लाख ५२ हजार बालबालिका टाइप १ मधुमेहबाट पीडित छन । सन् २०२१ मा मात्रै करिब ३ लाख ५६ हजार मामिला दर्ता भएको चिन्ताको विषय हो ।

साना बालबालिकालाई किन लाग्छ गुलियोको लत ? 

गुलियोबाट बच्चाहरूले आनन्दको महसुस गर्छन् । त्यसैले विश्वभरका फुड कम्पनीहरूले बालबालिकाको खानामा धेरैजसो चिनीको प्रयोग गर्छन् । यही कारणले बारम्बार खाने इच्छा हुन्छ र कम्पनीका उत्पादनहरू पनि बिकिरहन्छन् । हालै स्विस खाद्य कम्पनी नेस्लेको बेबी फुडमाथि प्रश्न उठेको थियो । कम्पनीले बेबी फुडमा चिनी मिसाएर बिक्री गरिरहेको थियो ।

साना बालबालिकाको दिमागले आफ्नो राम्रो र खराब सोच्न सक्दैन । उनीहरूको तर्कशक्ति पनि विकसित भएको हुन्न । त्यसैले के खाने र के नखाने भन्ने निर्णय आफै गर्न सक्दैनन् । केही चिज खाँदा स्वास्थ्यमा कस्तो असर पर्छ भन्ने पनि उनीहरूलाई थाहा हुँदैन । तसर्थ, अभिभावक र अभिभावकको रूपमा यो दायित्व हाम्रै हुन्छ । उनीहरूलाई यस्तो आहार दिनुपर्छ जसले उनीहरूको शरीरलाई मौलिक रूपमा बलियो बनाउँछ र भविष्यमा जीवनशैलीसम्बन्धी रोगहरूको जोखिममा नपरोस् ।

 बच्चाको खानाको लागि आमाबाबु जिम्मेवार 

७० प्रतिशतभन्दा धेरै आधुनिक रोगहरूको लागि मानिसको जीवनशैली र खानपिन दोषी मान्छन् स्वास्थ्य विज्ञहरू । बालबालिकाको स्मरण शक्ति र बानी आफ्नो वरिपरि भइरहेका कुरालाई हेरेर बन्ने गर्छ । भोक लाग्दा फलफूल र तरकारी खाइन्छ भन्ने देखेर हुर्किए भने भोक लाग्दा चकलेटको सट्टा फलफूल र तरकारी खाने जिद्दी गर्न थाल्छन् । हामीले उनीहरूको वरिपरि यस्तो वातावरण बनाउनु पर्छ जहाँ चिनीयुक्त  खानेकुराको लागि ठाउँ नहोस् । बच्चाहरु को केहि स्वाद कोखमा नै विकसित हुन थाल्छ । त्यसैले गर्भावस्थादेखि नै आमाले पनि सन्तुलित र स्वस्थ आहार लिनुपर्छ । यतिबेला आमाबाबुले निम्न कुरामा ध्यान दिनुपर्छ: 

–गर्भवती आमाले चिनीयुक्त खानेकुरा खान्न भन्ने कुरा सुनिश्चित गर्नु पर्छ । 

–शिशुलाई दूध, फलफूल र उमालेको तरकारी मात्र दिनुहोस् । 

–बच्चाले दूध पिइरहेको छैन भने खुवाउन सहज होस् भनेर चिनी मिसाउने गल्ती नगर्नुस् ।