काठमाडौँ । बच्चाहरू जिद्दी हुने आजकाल अधिकांश अभिभावकको हो । चिच्याउने र कुट्दा बच्चाहरूको कोमल दिमागमा धेरै नराम्रो प्रभाव पार्छ र कहिलेकाहीँ तपाईँको व्यवहारले सुधार हुनुको सट्टा झन् जिद्दी र क्रोधित हुन्छन्। 

तर अनुशासन भनेको बाल्यकालदेखि नै बालबालिकामा बसाउनु पर्ने कुरा हो । आजको समयमा, एकल आमाबाबुलाई आफ्ना बच्चाहरूको हेरचाह गर्न गाह्रो हुन्छ। त्यसो भए के त्यहाँ बच्चाहरूलाई नचिच्याई वा नहिर्काई पनि अनुशासनमा राख्ने कुनै तरिका छ ?

चिच्याउने वा पिट्ने बानीले बालबालिकामा नकारात्मक असर पार्छ, जसले उनीहरूको आत्मसम्मानमा ठेस पुर्‍याउँछ र उनीहरूलाई असुरक्षित बनाउन सक्छ। यदि तपाईं आफ्ना बच्चाहरूलाई अनुशासन ल्याउन चाहनुहुन्छ भने, सबैभन्दा पहिले तपाईँले आफैँले अनुशासनको पालना गर्नुपर्छ। 

तपाईं बच्चाहरूलाई नचिच्याई वा तिनीहरूलाई हिर्काई पनि अनुशासन सिकाउन सक्नुहुन्छ। अनुसन्धानले मायालु वातावरणमा हुर्केका बालबालिकाको दिमाग बढी रचनात्मक र बौद्धिक हुने प्रमाणित गरेको छ ।

स्पष्ट सीमा र नियमहरू बनाउनुहोस्

बच्चाहरूलाई उनीहरूले के गर्ने र के नगर्ने भनेर बताउनुहोस्। नियमहरू व्याख्या गरेपछि, तिनीहरूको सहमति लिनुहोस् ताकि तिनीहरूले यसलाई राम्रोसँग बुझोस्। यो पनि सम्झनुहोस्, तपाईँ बच्चाहरूसँग व्यवहार गर्दै हुनुहुन्छ। तिनीहरूलाई स्पष्ट भाषामा आफ्नो निर्देशन दिनुहोस्।

शान्तिपूर्ण सञ्चार

बच्चाहरूसँग मायालु र शान्त आवाजमा कुरा गर्नुहोस्। बिस्तारै उनीहरूलाई उनीहरूको गल्तीको बारेमा बुझाउनुहोस् र उनीहरूको भावना बुझ्ने प्रयास गर्नुहोस् । याद गर्नुहोस्, तिनीहरू साना छन् र यी तिनीहरूको संसारको पहिलो अनुभवहरू हुन् भने जसरी तपाईँले चीजहरू बुझाउनुहोस् । 

महत्त्व बुझाउनुहोस्

गल्ती गरेकोमा बच्चाहरूलाई चिच्याउनुको सट्टा, कुराकानी मार्फत तिनीहरूलाई चीजहरूको महत्त्व बुझाउने प्रयास गर्नुहोस्। जस्तै यदि तिनीहरूले खेलौना राम्रोसँग राखेनन् भने यो हराउन सक्छ भन्नुहोस्। यसले उनीहरूलाई जिम्मेवारीको भावना दिन्छ।

प्रशंसा पनि महत्त्वपूर्ण छ

यदि तपाईँले बच्चाहरूलाई उनीहरूको खराब व्यवहारको लागि हप्काउनुहुन्छ भने, त्यसपछि उनीहरूको राम्रो व्यवहारको लागि प्रशंसा गर्न नबिर्सनुहोस्। जब तिनीहरूले राम्रो काम गर्छन्, तिनीहरूलाई सानो पुरस्कार वा प्रशंसा गर्नुहोस्। तपाईँको यी साना कुराहरूले उनीहरूको विश्वास बढाउनेछ। सबैलाई प्रशंसा मनपर्छ, र यसले बच्चाहरूको आत्मविश्वास बढाउँछ।

अँगालो हाल्नुहोस् र स्नेह देखाउनुहोस्

बच्चाहरूलाई तपाईं सधैँ उनीहरूको साथमा हुनुहुन्छ भन्ने महसुस गराउनुहोस्। मायालु अँगालो र भावनात्मक समर्थनले उनीहरूको समझ र धैर्य बढाउँछ। साथै, तपाईँको माया र समर्थनले बच्चाहरूलाई महसुस गराउँछ कि यदि केही भयो भने तिनीहरू तपाईँकहाँ आउन सक्छन्।

तिनीहरूलाई निर्णय लिन दिनुहोस् 

यदि तपाईँले बच्चाको दृष्टिकोणबाट सोच्नुहुन्छ भने, तपाईँले बच्चाहरूको जीवनमा हरेक निर्णय लिने कुरा बुझ्नुहुनेछ। के लगाउने, के खाने ? यो अनुभूतिले उनीहरूलाई चिढचिढा पनि बनाउँछ । ५ वर्षको उमेर पछि, बच्चाहरू प्राय: चीजहरू आफैँ गर्न चाहन्छन्। यस्तो अवस्थामा उनीहरूलाई आदेश दिनुको सट्टा स-साना विकल्पहरू दिनुहोस्, 'जाओ, जुत्ता लगाऊ' भन्नुको सट्टा। तपाईं भन्न सक्नुहुन्छ, 'आज कुन जुत्ता लगाउने हो, रातो वा निलो?' यसरी तपाईँले तिनीहरूलाई जिम्मेवार महसुस गराउन सक्नुहुन्छ।

सकारात्मक उदाहरण बन्नुहोस्

सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा बच्चाहरू तपाईँलाई हेरेर सिक्छन्। बालबालिकाले टिभी र मोबाइल हेर्ने बानी तपाईँ आफैँले मोबाइल हेरेर तोड्न सक्नुहुन्न। यदि तपाईं बच्चाहरू अनुशासित रहोस् भन्ने चाहनुहुन्छ भने, तपाईँ आफैँले अनुशासन कायम गर्नुपर्छ। यदि तपाईँ बिहान उठेर व्यायाम गर्नुहुन्छ भने तपाईँसँगै बालबालिकाले पनि सिक्छन् ।