नयाँ दिल्ली । ४ दिनअघि भएको नयाँ गस्ती सम्झौतापछि भारत र चीनका सेना पूर्वी लद्दाखको सीमाबाट पछाडि हट्न थालेका छन् ।  समाचार एजेन्सी एएनआईका अनुसार सेनाले पूर्वी लद्दाखको डेमचोक र देप्साङ प्वाइन्टमा रहेका अस्थायी टेन्ट हटाउन थालेका हुन्। सैनिकहरूले सवारीसाधन र सैन्य उपकरणहरू पनि फिर्ता लिइरहेका छन्।

यो प्रक्रिया पूरा भएपछि दुवै सेनाले डेम्चोक र देप्साङमा गस्ती गर्न सक्नेछन् । यो गस्ती १० दिन पछि सुरु हुन सक्ने बताइएको छ।  यसमा २ सर्तहरू छन्। पहिलो– यी क्षेत्रमा दुवै देशका सेनाले फरक–फरक दिन गस्ती गर्नेछन् । यसबारे दुवैले एकअर्कालाई पहिल्यै जानकारी दिनुपर्छ।

सन् २०२० मा भारत र चीनबिच भएको गलवान झडपपछि डेम्चोक र देप्साङमा तनावको अवस्था सिर्जना भएको थियो । लामो समयको तनावपछि भारत र चीनबिच अक्टोबर २१ मा नयाँ गस्ती सम्झौता भएको थियो। विदेशमन्त्री एस जयशंकरले गलवान जस्तो झडप हुन नदिन र त्यहाँको स्थितिलाई पुनर्स्थापित गर्न सम्झौता गरिएको बताएका थिए।

गस्ती कहाँ हुनेछ ?
देप्साङ । भारतीय सेनाका अनुसार अब सैनिक गस्तीका लागि देप्साङको १०, ११, ११–ए, १२ र १३ गस्ती बिन्दुमा जान पाउने भएका छन् । डेमचोक :  गस्ती केन्द्र–१४ अर्थात् गलवान उपत्यका, गोगरा–हट स्प्रिङ्स अर्थात् पीपी–१५ र पीपी–१७ मध्यवर्ती क्षेत्रहरू हुन्। प्रतिवेदनमा स्रोतलाई उद्धृत गर्दै यहाँ गस्ती गर्नेबारे पछि विचार गरिने बताइएको छ ।

अब के हुन्छ ?

सेना पूर्ण फिर्ता भएपछि, गस्ती लगभग १० दिन भित्र सुरु हुन सक्छ, जसमा वास्तविक नियन्त्रण रेखा (एलएसी) का ६३ बिन्दुहरू समावेश छन्। यसको पूर्ण विवरण भने खुल्न सकेको छैन ।

भारत–चीन गस्ती सम्झौता ३ बुँदामा
१. यो सम्झौता प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको ब्रिक्स भ्रमण अघि हस्ताक्षर गरिएको थियो। ब्रिक्समा मोदी र चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङबिच भेटवार्ता भएको थियो । मोदीले जुनसुकै अवस्थामा पनि शान्ति कायम गर्न आवश्यक रहेको बताएका थिए।
२. चीन र भारत पूर्वी लद्दाखको एलएसीमा अप्रिल २०२० को यथास्थिति पुनर्स्थापित गर्न सहमत भए। यसको मतलब अब चिनियाँ सेनाले अतिक्रमण गरेको क्षेत्रबाट फिर्ता हुनेछ।

३. भारतीय परराष्ट्र मन्त्रालयका प्रवक्ता विक्रम मिश्रीले सन् २०२० पछि भारत र चीनको सीमा क्षेत्रमा गस्तीलाई लिएर उठ्ने समस्या समाधान गर्ने प्रस्ताव तयार गरिएको बताएका थिए । यसका लागि दुवै देशले पहल गर्नेछन् ।
गलवान भिडन्त जहाँ २० भारतीय सैनिक मारिए

जुन १५, २०२० मा चीनले अभ्यासको बहानामा पूर्वी लद्दाखको सीमा क्षेत्रमा सेना तैनाथ गरेको थियो। त्यसपछि धेरै ठाउँमा घुसपैठका घटना भएको भारतीय सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन् । भारत सरकारले पनि यस क्षेत्रमा चीन सरह सेना तैनाथ गरेको थियो । स्थिति यति बिग्रियो कि एलएसीमा भिडन्त नै भयो । यसैबिच, जुन १५ मा गलवान उपत्यकामा चिनियाँ सेनासँगको भिडन्तमा २० भारतीय सैनिकको मृत्यु भएको थियो ।