काठमाडौँ । पानी नपिई कोही पनि बाँच्न सक्दैन। शरीरलाई हाइड्रेटेड राख्नका लागि पानी पिउनु अति आवश्यक हुन्छ । 

शरीरका अंगहरूले राम्रोसँग काम गर्न र शरीरबाट विषाक्त पदार्थहरू बाहिर निकाल्नको लागि पानी पिउनु धेरै महत्त्वपूर्ण छ। तर, पानी कहिले पिउने, कुन तरिकाले पिउने र दिनमा कति पानी पिउने भन्ने बारेमा धेरैजसोलाई सही जानकारी हुँदैन । 

पानी पिउनाले शरीरलाई ऊर्जा मिल्छ । धेरै प्रकारका रोगहरूबाट बच्न सकिन्छ । तर, दिनमा धेरै पानी पिउनाले पनि स्वास्थ्यमा ठुलो हानि पुर्‍याउन सक्छ । पानी पिउने सही तरिका के हो जानौँ।

• पानी पिउने सही समय कुन हो ? 

हेल्थलाइनमा प्रकाशित एक रिपोर्टका अनुसार पानीले मस्तिष्कको काम, शारीरिक कार्यसम्पादनदेखि पाचन क्रियामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। दिनको राम्रो सुरुवात गर्न बिहान खाली पेटमा एक गिलास पानी पिउनु राम्रो हुन्छ । यदि तपाईँ निर्जलित हुनुहुन्छ भने, तपाईँ दैनिक पानीको सेवन बढाएर हाइड्रेसन स्तर बढाउन सक्नुहुन्छ । यसले मस्तिष्कको कार्यलाई मात्र सुधार गर्दैन, ऊर्जा स्तर पनि बढाउँछ।

– यदि तपाई तौल घटाउन खोज्दै हुनुहुन्छ भने खाना खानु अघि एक गिलास पानी पिउनु उचित उपाय हुन सक्छ । यसो गर्नाले तपाईंले पेट भरिएको मात्र महसुस गर्नुहुनेछैन, तर तपाईंले खाना खाँदा धेरै खानबाट पनि बच्नुहुनेछ। सामान्यतया, खाना खानु अघि र पछि आधा घण्टाको अन्तरमा पानी पिउनुहोस्।

– कसरत गर्नुअघि र पछि पानी पिउनुपर्छ । जब तपाईँ कसरत गर्नुहुन्छ, तपाईँ पसिना मार्फत इलेक्ट्रोलाइट्स र पानी गुमाउनुहुन्छ। यस्तो अवस्थामा शरीरलाई हाइड्रेटेड राख्न व्यायाम गर्नुअघि पर्याप्त मात्रामा पानी पिउनुपर्छ । कसरतको क्रममा अत्यधिक तरल पदार्थको कमीले शारीरिक कार्यसम्पादनलाई मात्र असर गर्दैन तर शरीरमा इलेक्ट्रोलाइट सन्तुलनमा पनि बाधा पुर्‍याउन सक्छ।

• पानी पिउने सही तरिका:

यदि तपाईं उभिएर हतारमा पानी पिउनुहुन्छ भने त्यसो नगर्नुहोस्। सधैँ आरामसँग बसेर पानी पिउनुपर्छ । 

उभिएर पानी पिउँदा मिर्गौला र घुँडा सम्बन्धी समस्या हुन सक्छ । उभिएर वा हतारमा पानी पिउँदा मिर्गौलाले यसलाई राम्ररी फिल्टर गर्न सक्दैन।

तपाईं एकै ठाउँमा बसेर पानी पिउनु राम्रो हुन्छ। यस्तो अवस्थामा मिर्गौला आराम गर्छ। यसरी बस्दा पेटका मांसपेशीहरू पनि आरामदायी अवस्थामा रहन्छन् । बिस्तारै पानी पिउनुहोस् र चुस्कीमा मात्रै पिउनुहोस्। 

कम पानी पिउनाले कब्जियत, पाचन प्रणाली सम्बन्धी समस्या, कपाल झर्ने, छालाको समस्या, गठिया आदि जस्ता समस्या हुन सक्छ।

• पानी पिउनुका फाइदाहरू

– हरेक व्यक्तिले दिनमा कम्तीमा ३ लिटर पानी पिउनुपर्छ । यसले पाचन प्रणालीलाई स्वस्थ राख्छ ।

– दिनभर पानी पिउँदा शरीरमा पानीको कमी हुँदैन । निर्जलीकरण रोक्छ।

– कब्जियतको समस्याले सताउनेका लागि पानी पिउनु निकै फाइदाजनक हुन्छ ।

– शरीरबाट विषाक्त पदार्थ बाहिर निकाल्न पानी पिउनु जरुरी हुन्छ ।

– पानी पिउँदा छालामा चमक आउँछ । छाला हाइड्रेटेड रहन्छ। लचिलो र नरम रहन्छ।

• दिनमा कति पानी पिउने

 सबैले आफ्नो उमेर, शारीरिक क्रियाकलाप, उचाइ र लिङ्ग अनुसार पानी पिउनुपर्छ? सही जानकारीको लागि तपाईंले विशेषज्ञ राय लिन सक्नुहुन्छ। सामान्यतया विज्ञहरूले पनि दिनभर कम्तीमा तीन लिटर पानी पिउनुपर्ने बताउँछन् ।

अस्वीकरण  (Disclaimer) : यो सामग्री हामीले एजेन्सीबाट लिएका हौँ । यसलाई पूर्ण ठानेर यहाँ बताइए बमोजिम आफैँ अभ्यास नगर्नुहोला, यसलाई आधार मानेर एकपटक सम्बन्धित विषयको चिकित्सकसँग परामर्श लिनुहोला ।