काठमाडौँ । आत्मनिर्भरतर्फ उन्मुख नेपाली जुत्ता–चप्पलले बजारमा पछिल्लो समय वर्चस्व कायम गर्न थालेको छ । नेपाली जुत्ता–चप्पल उद्योगले आयात प्रतिस्थापन गरेको छ । नेपाली जुत्ता–चप्पल उद्योगसँग वार्षिक करिव १६ करोड जोडी जुत्ता–चप्पल उत्पादन गर्ने क्षमता छ ।

नेपाली बजारमा उपभोक्ताको वार्षिक जुत्ता–चप्पलको माग १० करोड रहेको छ । १० करोड जोडी जुत्ता–चप्पल माग रहेकोमा नेपाली उद्योगहरुले ८० प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ । पछिल्लो समय नेपाली बजारमा जुत्ता–चप्पलको माग वृद्धि हुँदै गएको छ । आगामी वर्षसम्म यो माग बढेर वार्षिक ११ करोड जोर पुग्ने देखिएपनि भएका उद्योगहरु क्षमताअनुसार चल्न सकेका छैनन् ।

अब स्वदेशी उद्योगहरू मुलुकमा रहेको जुत्ता–चप्पलको  माग धान्दै निर्यात गरी विदेशी मुद्रा आर्जन गर्नसक्ने अवस्थामा पुगेका छन् । फुटवेयर म्यानुफ्याक्चर्स एशोसिएशन अफ नेपालका अध्यक्ष रुद्र न्यौपानेले नेपाली उद्योगीहरुले अहिले बजारको मागलाई पूरा गरी विदेश निर्यात गर्ने सोचमा रहेको बताए ।

उनले उद्योगी व्यवसायीहरुले नेपाली जुत्ता–चप्पललाई गुणस्तरीय र आवश्यकताअनुसार उत्पादन गरी विकास गर्दै लगेको बताए । उनले नेपाली बजारको करिव ५०–६० प्रतिशत हिस्सा स्वदेशी उत्पादनले ओगटेको बताए । उनले अहिले नेपाली जुत्ता विदेशी ब्राण्डसँग प्रतिष्पर्धा गर्न सक्षम भएको उल्लेख गरे । उनले नेपाली उपभोक्तामा नेपाली जुत्तामा विश्वास गरी प्रयोग गर्ने क्रम बढेको बताए ।

उनले सबै नेपालीहरुले स्वदेशी उत्पादनलाई माया गरेकाले जुत्ता–चप्पल उद्योग आत्मनिर्भरको अवस्थामा पुगेको बताए । उनले फुटवेयरमा फेसनवाला समान बेच्ने भएकाले दशैँ बजारको मुख्य हिस्सा रहेको बताए । न्यौपानेले वार्षिक रुपमा विक्री हुने जुत्ताचप्पलमध्ये दशैँको समयमा ४० प्रतिशत र अन्य समयमा ६० प्रतिशत रहेको बताए । उनले देशभर आएको बाढी पहिरोको कारण दसैँका लागि जुत्ता किन्ने उपभोक्ताहरुमा कमी देखिएको बताए ।

उनले अन्य क्षेत्र भन्दा जुत्ताचप्पल व्यवसायको क्षेत्रमा सुधार देखिएको समेत बताए । न्यौपानेले  फुटवेयर क्षेत्रको ठूलो समस्या चोरी पैठारी रहेको भन्दै भारतका नाकाबाट हुने चोरी पैठारी सरकारले तत्काल रोक्न आवश्यक रहेको बताए । न्युज एजेन्सी नेपालसँग कुरा गर्दै उनले बाढी, पहिरोको कारण सडकहरु बन्द भएकाले चोरी पैठारी बढ्ने देखिएकोे बताए । उनले जुत्ता,चप्पल उद्योग पनि सिमेन्ट उद्योग जस्तै हुने हो की भन्ने चिन्ता व्यवसायीहरुमा रहेको बताए । न्यौपानेले गुणस्तरीय र पर्याप्त फेसन सहितका जुत्ता दिन व्यवसायीहरु तयार रहेको समेत बताए ।

उनले भने, ‘फुटवेयरमा फेसनवाला समान बेच्ने भएकाले दसैँ बजारको मुख्य हिस्सा हो । वार्षिक रुपमा बिक्री हुने जुत्ताचप्पल दशैंको समयमा ४० प्रतिशत र अन्य समयमा ६० प्रतिशत हुने गरेको छ । पछिल्लो समय नेपाली फुटवेयर क्षेत्रमा राम्रो विकास भइरहेको छ । बाहिरबाट आउने फेन्सी जुत्ताहरु पनि नेपालमा नै बनिरहेको थियो । देशभर आएको बाढी पहिरोका कारण दसैँको लागि उपभोक्ताहरु तयार भइनरहेको अवस्था देखिन्छ । तर अन्य क्षेत्र भन्दा जुत्ताचप्पल व्यवसायको क्षेत्रले सुधार देखिन्छ । नेपाली जनताले नेपालमा उत्पादित जुत्तालाई माया गरिदिनुभएको छ । उद्योगीहरुलाई हौसला बढिरहेको छ । हामी नेपाललाई जुत्ताचप्पलमा आत्मनिर्भर बनाएर विदेशमा निर्यातको लागि मेहनत गरिरहेका छौं ।’

त्यस्तै से ल्याण्ड जुत्ताका प्रवन्ध निर्देशक सुरज बञ्जाडेले वर्षभर विक्री हुने जुत्ताको ४० प्रतिशत व्यापार दशैँको समयमा हुने गरेको बताए । उनले दसैँको समयमा जुत्ताचप्पल धेरै विक्री  हुने गरेको भएपनि यो वर्ष आर्थिक मन्दी र पछिल्लो बाढी पहिरोको कारण व्यापारमा कमी आउने देखिएको बताए । उनले जुत्ता–चप्पल गुणस्तर र उत्पादन व्यवसायीहरु बिस्तारै वृद्धि गरिरहेको भन्दै ८० प्रतिशत नेपाली जुत्ताचप्पल रहेको दाबी गरे ।

गत वर्षको भन्दा यो वर्ष धेरै आशावादी रहेको समेत उनले बताए । उनले दसैँका लागि उपभोक्ताहरुले खरिद गर्ने समयमा मुलुकभर लगातार परेको पानीको कारण बाढी, पहिरोले प्रभावित बनाएको बताए । बाढी पहिरोका कारण विगतको तुलनामा यो वर्ष २० प्रतिशत जुत्ताचप्पलको विक्री कम हुने अवस्था देखिएको उनको भनाई छ ।

१० करोड जुत्ताको माग भएपनि दसैँको समयमा मात्रै ४ करोड जुत्ता खपत हुने गरेको बन्झाडेले उल्लेख गरे । उनले पछिल्लो समय नेपाली फुटवेयर क्षेत्र राम्रो हुँदै गएको जानकारी समेत दिए । उनले उद्योगीहरुले उत्पादन गरेको जुत्ता,चप्पलहरु नेपाली नागरिकलाई पुर्याएर विदेशमा निर्याततर्फ व्यवसायीको ध्यान केन्द्रित भएको समेत बताए ।

उनले भने, ‘वर्षभर बिक्रि हुने जुत्ताको ४० प्रतिशत व्यापार दशैँको समयमा हुन्छ । नेपाली सबै कम्पनीको गरेर । दसैँको समयमा जुत्ताचप्पल धेरै बिक्री हुन्छ । मुलुकमा आर्थिक मन्दीदेखि अन्य समस्याहरु छन् । व्यवसायीहरु बिस्तारै वृद्धि गरिरहेका छौं । गत वर्षको भन्दा केही आशावादी छौ । दसैँको लागि उपभोक्ताहरुले खरिद गर्ने समयमा मुलुकभर लगातार परेको पानीको कारण बाढी पहिरोले प्रभावित बनाएको छ । बाढी पहिरोका कारण विगतको तुलनामा यो वर्ष २० प्रतिशत जुत्ताचप्पलको विक्री कम हुने अवस्था देखिएको छ । १० करोड जुत्ता बन्ने तर ४ करोड जुत्ता यही समयमा बेच्ने गर्छौं । व्यापार व्यवसाय चल्न उपभोक्ताको मुभमेन्ट हुनुपर्छ । फुटवेयर क्षेत्र राम्रो हुँदै गएको छ । उद्योगीहरुले उत्पादन गरेको जुत्ताचप्पलहरु नेपाली नागरिकलाई पुर्याएर विदेशमा निर्याततर्फ ध्यान केन्द्रित भएको छ । बजारमा अहिले ८० प्रतिशत नेपाली जुत्ताचप्पल रहेको छ ।’ 

नेपाली जुत्ता–चप्पल करिव २ हजार बढी उद्योग छन् । नेपाल जुत्ता उत्पादक संघका जुत्ता–चप्पल उद्योगमा ३० अर्ब रूपैयाँभन्दा धेरै लगानी छ । उद्योगहरुले वार्षिक ३५ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको बराबरको कारोबार गर्ने गरेका छन् । वार्षिक कारोबारको हिसावले दसैँमा ४० प्रतिशत व्यापार हुने हुँदा करिव १४ अर्ब रुपैयाँको कारोबार दसैँको समयमा गर्ने गरेका छन् ।