माइक हेन्सन
एजेन्सी । ‘सामान्यतया, फुटबल खेलमा लिइएका ३० सटहरू प्रहार गरिन्छन्, यसमध्ये, २५ अमेरिकाका हुन्छन्, तर आज त्यस्तो छैन ।’ यो उत्तर कोरियाली महिला फुटबल टोलीको प्रदर्शनमा टिभी कमेन्टेटरले व्यक्त गरेको आश्चर्य थियो । यो २००७ को महिला फुटबल विश्वकपको कुरा हो। अमेरिकी महिला फुटबलर हिथर ओ’रेलीले गोल गर्दै खेल २–२ को बराबरीमा टुङ्ग्याइन् । स्कोरलाइन देखेर हिथर भने छक्क परिनन्। उनलाई थाहा थियो कि खेल कठिन हुनेछ।

हिथर भन्छिन्, ‘मलाई याद छ कि उत्तर कोरियाली टोली निराश देखियो। उनीहरूको शारीरिक हाउभाउबाट उनीहरूले ठुलो ‘अपसेट’ गुमाए जस्तो देखिन्थ्यो।’ उत्तर कोरिया महिला फुटबल टोलीको यात्रा उत्तर कोरियामा किम जोङ उनको शासन छ । विश्वका अन्य देशभन्दा धेरै कुरामा पछि परेको उत्तर कोरियाको महिला फुटबल टोली भने बलियो टोलीमध्येको एक रहेको थियो ।

सन् २००७ मा उत्तर कोरियाली टोलीले अमेरिकाको सामना गर्दा विश्वमा पाँचौँ स्थानमा थियो । टोलीले एक दशकमा तीनवटा एसियाली उपाधि जितेको थियो। यसबाहेक २०१६ मा उत्तर कोरियाले यू–२० महिला विश्वकप जितेको थियो । यस अवधिमा उत्तर कोरियाको टोलीले नकआउट राउन्डमा स्पेन, अमेरिका र फ्रान्सजस्ता टोलीलाई पराजित गरेको थियो। सन् २०१६ मा नै उत्तर कोरियाको यू–१७ महिला टोलीले पनि विश्वकप जितेको थियो ।

हिथरले भनिन्, ‘२००७ मा उत्तर कोरियासँगको खेल निकै चुनौतीपूर्ण थियो। उत्तर कोरियाको सिनियर टोलीबाट फुटबल खोस्न गाह्रो थियो।’ उनले उत्तर कोरियासँग खेल्नु सधैँ ठुलो चुनौती रहेको पनि बताइन् । अब प्रश्न उठ्छ, डोपिङको विवादबाट फर्किएपछि के उत्तर कोरियाको महिला फुटबल टोली पहिलेको जस्तो बलियो हुनेछ ?

उत्तर कोरियाली महिला फुटबल टोलीमाथि हाना, डल, सेड नामक डकुमेन्ट्री बनाउने अस्ट्रेलियाली फिल्म निर्माता वेइचका अनुसार खेलाडीहरूले उनलाई किम जोङ इलले उनीहरूलाई धेरै समर्थन गर्ने बताएका थिए। उत्तर कोरियाले सन् १९८६ मा महिला फुटबलमा ध्यान दिन थालेको थियो। फिफा कांग्रेसमा नर्वेकी एलेन विलेको भाषणबाट उत्तर कोरियाले यो प्रेरणा पाएको थियो । आफ्नो भाषणमा विलेले महिला फुटबल विश्वकपको माग गरेकी थिइन् । यस्तो अवस्थामा सायद कोही किम जोङ इलकहाँ गएर यो अवसरको सदुपयोग गरौँ भनेका थिए ।

वेइचले भनिन्, ‘उत्तर कोरिया अर्थशास्त्र, विज्ञान, मानवअधिकार र अन्य चीजहरूमा राम्रो नहुन सक्छ, तर ऊ खेलकुदमा राम्रो हुन सक्छ।’ यस्तो अवस्थामा किम जोङ इलले आफूले विश्वलाई केही देखाउने मौका पाएको महसुस गरे । यस्तो अवस्थामा योजना एकदम सरल थियो।

विद्यालयमा फुटबलको तालिम सुरु भयो । स्काउटलाई देशका विभिन्न ठाउँमा पठाइयो ।  उत्तर कोरियामा धेरै मानिसहरूको जीवन धेरै गाह्रो छ। खाद्यान्नको अभाव, आधारभूत स्वास्थ्य सुविधाको अभाव जस्ता विभिन्न कमजोरीहरू छन्, खासगरी ग्रामीण क्षेत्रमा ।

सन् २०२३ को संयुक्त राष्ट्र प्रतिवेदन अनुसार उत्तर कोरियाको हिरासतमा जबरजस्ती श्रम र यौन हिंसा सामान्य छ । देश छोडेर भागेका कतिपयले गर्भपतन गराउन बाध्य महिला कैदीहरूको बारेमा पनि बताएका छन् ।

‘महिला फुटबल टोलीका खेलाडी स्टार’

अर्कोतर्फ प्योङयाङमा बसोबास गर्ने जनताको जीवनस्तर निकै राम्रो थियो । यसबारे वेइचले भनिन्, ‘यहाँ बसोबास गर्नेहरू निकै सुविधा सम्पन्न थिए । यस्तो अवस्थामा खेलाडीहरूलाई उपहारस्वरूप प्योङयाङको एउटा अपार्टमेन्टमा बस्ने ठाउँ दिइएको थियो । टोलीमा छनोट हुनु उनीहरूको करियर र परिवारका लागि निकै राम्रो थियो ।

उनले उत्तर कोरियाको महिला फुटबल टिमका खेलाडीहरू स्टार भएको र जनताले उनीहरूलाई राम्रोसँग चिनेको पनि बताइन् । राष्ट्रिय टोलीमा आबद्ध हुनु भनेको खेलाडीहरू देश बाहिर जान पनि पाउनु हो । उत्तर कोरियाका मानिसहरूलाई राज्यको अनुमति बिना विदेश जान अनुमति छैन।

‘मेरो मनमा जिज्ञासा थियो’
सन् २००७ मा, महिला विश्वकपमा अमेरिकासँग बराबरी खेलेको उत्तर कोरियाली टोलीले स्वीडेन र नाइजेरियालाई पछि पारेको थियो । तर टोली क्वार्टरफाइनलमा जर्मनीसँग पराजित भयो।

अमेरिकाकी महिला फुटबलर हिथरले भनिन्, ‘२००७ को महिला विश्वकपमा अमेरिका र उत्तर कोरियाका टोलीहरू एउटा होटलमा बसिरहेका थियौँ । मलाई याद छ कि म लिफ्टमा थिएँ र त्यहाँ उत्तर कोरियाको टोलीका केही खेलाडीहरू थिए । मैले सोचे, उनीहरूसँग कुरा गर्नु राम्रो हुनेछ । तर उनीहरूलाई देखेर लाग्यो, उनीहरू मसँग बोल्न चाहँदैन थिए ।’

उनले भनिन्, ‘म सधैँ सोच्थे कि उत्तर कोरियाली खेलाडीहरूको प्रशिक्षण कस्तो होला ? कस्तो तयारी हुनेछ ? म सधैँ यस्ता प्रश्नहरूको बारेमा उत्सुक थिए।’

उत्तर कोरियामाथि प्रतिबन्ध लगाइयो

यी सबैको बिचमा, उत्तर कोरियाको महिला फुटबल टोली सन् २०११ मा सबैभन्दा ठुलो डोपिङ काण्डमा फसेको थियो । टोलीका पाँच खेलाडीमा दुर्लभ प्रकारको स्टेरोइड भेटिएको थियो ।  यसबारे उत्तर कोरियाको जवाफ झनै अनौठो थियो । उत्तर कोरियाले भन्यो, ‘कस्तुरी मृगको ग्रन्थीबाट परम्परागत रूपमा बनाइएका औषधि खाँदा हाम्रा खेलाडीको परीक्षण पोजेटिभ देखिएको छ।’

तर फिफाले उत्तर कोरियालाई २०१५ को विश्वकप खेल्न अनुमति नदिएर प्रतिबन्ध लगाएको थियो । टोलीले सन् २०१९ को प्रतियोगितामा स्थान बनाउन सकेन। साथै टोलीले २०२३ मा पनि टोली सहभागी भएन खेलेन ।

पछिल्लो पटक उत्तर कोरियाले एसियाली खेलकुदमा रजत पदक जितेको थियो । तर फेब्रुअरीमा जापानसँग २–१ ले पराजित भएका कारण टोलीले पेरिस ओलम्पिकमा खेल्न पाएन । यस्तो अवस्थामा टोलीले भविष्यमा कस्तो शक्ति जुटाउन सक्छ भन्ने प्रश्न उठेको छ । बीबीसी स्पोर्ट