काठमाडौँ । धन कमाउन भनेर साउदी अरब पुगेका ३० जना नेपाली अहिले कमाएको पैसाको ठुलो हिस्सा पानी खानकै लागि खर्च गर्न बाध्य छन् ।

 कम्पनीले आवश्यक व्यवस्था नगरिदिँदा रातदिन काम गर्न आउने तलबको आधा त त्यही पानी किन्नमै खर्च हुन्छ । खाना समेत पेट अघाउन्जेलसम्म खान नसकिने अवस्था रहेको पीडितहरू बताउँछन् । 

आफूले भरपेट खान थाल्यो भने नेपालमा आश्रित परिवार भोकै सुत्नुपर्छ । त्यो भन्दा ठुलो समस्या ऋण दिने साहूको बढी टेन्सन हुन्छ । लामो समयदेखि पर्याप्त मात्रामा पानी समेत खान नपाएर बिरामी पर्न थालेपछि उनीहरूले उद्धार गरेर नेपाल फकाईदिन हारगुहार गरेका छन् ।

 त्यसका लागि साउदीस्थित नेपाली महावाणिज्य दूतावास, वैदेशिक रोजगार विभाग तथा मेनपावर कम्पनीलाई पटक पटक अनुरोध गर्दै आएका छन् । तर, हालसम्म न उनीहरूको समस्या समाधान हुन सकेको छैन । 

रातोपाटीको सम्पर्कमा आएका रामेछापका राजु मगरातीले पानी समेत खान नपाएर मर्ने अवस्थामा पुगेको भन्दै जति सक्दो चाँडो उद्धार गरिदिन अनुरोध गरे । 

‘हामी यता आएदेखि नै खानेपानीबारे भोगिरहेको समस्याबारे कम्पनीमा भनेका थियौँ । कुनै सुनुवाइ गरेन । त्यसपछि मेनपावरलाई खबर गर्‍यौँ । मेनपावरले झन् मतलबै गरेको छैन । राम्रोसँग पानी समेत खान नपाएर मर्नुपर्ने अवस्था आयो,’ मगरातीले भने । 

पर्याप्त पानी खान नपाएर एक नेपालीको सुतेकै अवस्थामा ज्यान समेत गइसकेको उनीहरूको भनाइ छ । त्यही कम्पनीमा काम गर्ने दोलखाका ४३ वर्षीय टहल बहादुर थामी सुतेकै अवस्थामा ओछ्यानमा मृत फेला परेका थिए । निधन भएको एक महिना ३ दिन बितिसक्दा पनि उसको शव नेपाल पठाइएको छैन । 

आफूसँगै एउटै कम्पनीमा काम गर्ने साथीको मृत्यु भएपछि अन्य नेपाली थप आत्तिएका छन् । साउदी पुगेदेखि नै उनी गाह्रो काम गर्थे । तलब समेत थोरै थियो । जसले गर्दा उनी विदेश गएदेखि नै चिन्तित देखिन्थे । उनीसँग पैसा नभएर धेरै दिनदेखि पानी किनेर खान पाएका थिएनन् । 

‘हामीले किनेको पानीले नै मुख भिजाउँने गर्थे । तर, एकरात परिवारको धेरै चिन्ता लागेको बेथा हामीमाझ पोखिरहेका थिए । भोलिपल्ट त उहाँको सुतेकै अवस्थामा मृत भेटिनुभयो । तर, उहाँको शव अहिलेसम्म नेपाल पठाइएको छैन,’ सर्लाहीका अजमत अन्सारीले भने । 

पीडित नेपाली नेपाली काठमाडौँको सिनामंगलमा रहेको न्यू एसभी इन्टरनेशनल प्रालि र सामाखुसीमा रहेको अल अमल ओभर्सिज प्रा.लिबाट सात महिना अघि वैदेशिक रोजगारीका लागि साउदी पुगेका थिए । 

उनीहरू एक लाख ८० हजार देखि दुई लाख ५० हजार रुपैयाँसम्म तिरेर साउदी पुगेका थिए । तर, नेपालबाट जुन कम्पनी र तलब भनेर पठाइएको थियो । साउदी पुगेपछि तलब पनि कम दियो, कम्पनी पनि अर्को थियो । त्यहाँ गएर उनीहरूले कम तलबसँगै फरक कम्पनीमा काम गर्न बाध्य भए । 

नेपालमा गरेको श्रम सम्झौतामा साउदीको अल मदिना कन्स्ट्रक्सन कन्ट्रयाक्टिङ कम्पनीमा काम गर्ने भनिएको थियो । पारिश्रमिक मासिक एक हजार साउदी रियल र खाना भत्ता ३०० रियलगरी एक हजार ३०० साउदी रियल पाउने भन्ने थियो । जुन नेपाली रुपैयाँ ४६ हजारभन्दा बढी हुन आउँछ । 

तर, पीडित श्रमिकहरुलाई भने सम्झौता भन्दा फरक सिटी क्लिनिङ कम्पनीमा काम लगाइयो ।  त्यो पनि सुख्खा मासिक ९०० साउदी रियलमा ।   

त्यो तलब पनि नियमित पाउँदैनन् । तीन महिनासम्म पनि तलब नपाएपछि उनीहरूले हड्ताल गरेका थिए । त्यसपछि कम्पनीले उल्टै उनीहरूको तलब काटिदियो । 

अहिले तलब दिँदा तीन महिनामा एक पटक दिन्छ । त्यो पनि एक महिनाको । एक महिनाको तलबमा आधा भन्दा बढी त खाना र पानी किन्नमै सकिन्छ । त्यसपछि बचेको १५ देखि १७ हजार रुपैयाँ घर पठाउनुपर्छ ।

त्यसैले उनीहरू जति सक्दो चाँडो नेपाल फर्किन चाहन्छन् । ‘खाना, बस्नदेखि पिउने पानी मात्रै नभई शौचालय जानको लागि समेत पानी आफैँले किन्नुपर्छ । धेरै पीडा सहेर बसिरहेका छौँ,’ अन्सारीले भने, ‘तलब नआएको तीन महिना हुन लाग्यो । खानलाई पानी त दिएको छैन, अरू सुविधा झन् के दिन्छ । खाना खान र पेटभरी पानी पिउन पनि पाएका छैनौँ ।’

मेनपावरले साउदीको सरकारी नगरपालिकामा हो, रोड सफा गर्नुपर्ने काम भनेर प्रति व्यक्ति साढे दुई लाख रुपैयाँसम्म लिएको थियो । जबकि मेनपावर कम्पनीले उनीहरूलाई एक पैसा पनि नलिएर फ्रि भिसा, फ्रि टिकटमा पठाएको दाबी गर्दै आएको छ । 

अहिले उनीहरूलाई जेलभित्र रहेका कैदीहरूले खाना खाएका भाडा धुनुपर्ने, सरसफाई गर्नुपर्ने जस्तो काममा लगाएको छ । अत्यधिक गर्मीमा काम गर्नुपर्दा पानी समेत राम्रोसँग खान पाउँदैनन् । काम गर्ने ठाउँमा समेत आफैले पानी किनेर लैजानुपर्ने बाध्यता रहेको अन्सारीको भनाइ छ । 

महिनामा खाना र पानी किनेर १५ हजार जति रुपैयाँ तलब बच्ने गरेको बताए । 

रामेछापका मगरातीको घरबाट छोराछोरीको स्कुल फी तिर्नुपर्‍यो भनेर फोन आउँछ । आमा, श्रीमती र छोराछोरीको बिजोक सम्झँदा मन भक्कानिन्छ । विदेश पुग्नेबित्तिकै महिनैपिच्छे ऋण तिर्छु भनी आएका थिए । तर, अहिलेको अवस्थामा आफ्नै ज्यान जोगाउन मुस्किल छ । 

‘काम अनुसारको पैसा छैन । जसले गर्दा घर पठाउन सकेको छैन । गर्मीमा ६०/७० केजीको भारी बोक्नुपर्छ । तिर्खाले मरिएला जस्तै हुन्छ । किनेर भएपनि पानी खानैपर्‍यो । पानी खाएन भने साथीले जस्तै कतिबेला मरिन्छ भन्ने चिन्ता हुन्छ,’ मगरातीले भने । 

जसरी भएपनि आफूहरूलाई नेपाल फर्काइदिन अनुरोध गरेका छन् । पानी नै नपाएर मर्ने अवस्था आएपछि उनीहरूले २१ अप्रिल २०२४ मा जेद्दामा रहेको नेपाली कन्सुलेट जनरलमा उजुरी दिएका थिए । त्यसपछि २४ अप्रिलमा महावाणिज्य दूतावासले मेनपावर कम्पनीहरूलाई इमेलमार्फत जानकारी गराएको थियो । 

लामो समयदेखि उनीहरूको समस्या समाधान हुन नसकेपछि सत्य तथ्य बुझ्न दूतावासको टोली अनुगमनमा गएको थियो । सुपरभाइजर र मालिक तथा कामदारहरूसँग प्रत्यक्ष भेटेर छलफल समेत गरेको थियो । तर, अझै पनि समस्याको समाधान हुन नसकेको हो । त्यसपछि असार १३ गते महावाणिज्य दूतावासले वैदेशिक रोजगार विभागलाई पत्राचार गरेको थियो । 

साउदी पुगेको केही समयमा नै फरक कम्पनीमा काम गर्न पठाएपछि श्रमिकहरूले मेनपावर कम्पनीलाई सम्पर्क गरेका थिए । 

सम्झौताभन्दा बाहिरको कम्पनीका काम नगर्ने बताएपछि न्यू एस.भी मेनपावरका सञ्चालक गङ्गा श्रेष्ठले अहिले त्यही कम्पनीमा काम गर्न र आफूले तत्काल अर्को कम्पनीमा सारिदिने पीडितहरूलाई बताएका थिए । सञ्चालक गङ्गा श्रेष्ठले उनीहरूको समस्या समाधान गर्नका लागि आफ्नो कम्पनीबाट मान्छे पठाएको पनि बताएका थिए ।  तर, अहिलेसम्म उनले केही गरेका छैनन् । 

श्रेष्ठले नेपालबाट जाँदा नै दैनिक ८ घण्टा काम गर्नुपर्ने र मासिक ९०० साउदी रियल तलब हुने भनेरै पठाएको दाबी गरे । 

‘हामीले यताबाट सुरुमा नै भनेका थियौँ । त्यसपछि सम्झौता गरेर पठाउँदा पनि भनेका थियौँ । तर, अहिले आएर उनीहरूले ओभरटाइम गर्न पाएनौँ भनेर समस्यामा पर्‍यौं भनिरहेका हुन्,’ श्रेष्ठले भने । 

उनले कसैबाट पनि पैसा नदिएको समेत दाबी गरे । ‘उनीहरूसँग एक पैसा लिएका पनि छैनौँ । कोही एजेन्टले लियो होला, त्यो हामीलाई थाहा छैन । लिएको कुनै प्रमाण भए कानुनी दायरामा आउन राजी छौँ,’ श्रेष्ठले भने । 

आफ्नो कम्पनीको तर्फबाट छलफल गर्न र समस्याको समाधान गर्न गएको बताउँदै उनले त्यहीँ काम गर्न चाहनेलाई मिलाउने र घर फर्किन चाहनेलाई घर फर्काउने बताए । 

यसैबिच वैदेशिक रोजगार विभागका महानिर्देशक डण्डुराज घिमिरेले पीडितहरूको समस्याबारे विभाग जानकार रहेको भन्दै अनुगमन भइरहेको प्रतिक्रिया दिए ।