काठमाडौँ । इन्डियन प्रिमियर लिग (आईपीएल) को १७औँ संस्करणमा लिग चरणको खेल सकिएको छ । योसँगै प्रतियोगिताको प्ले–अफ चरणमा पुग्ने टोलीको पनि टुंगो लागिसकेको छ । कोलकाता नाइट राइडर्स र सनराइजर्स हैदराबाद प्रतियोगिताको क्वालिफायर चरणमा प्रवेश गरेका छन् ।

राजस्थान रोयल्स र रोयल च्यालेन्जर्स बैंगलुरुले भने ‘एलिमिनेटर’ खेल्नेछन् । साबिक विजेता चेन्नई सुपर किङ्स र उपविजेता गुजरात टाइटन्स भने लिग चरणबाटै बाहिरिएका छन् । खासगरी लिग चरणमा दुई टोली बैंगलुरु र राजस्थानको प्रदर्शन अप्रत्याशित रह्यो ।

• अनुमान गर्न कठिन राजस्थान र बैंगलुरुको प्रदर्शन

प्रतियोगितामा सुरुदेखि नै उत्कृष्ट प्रदर्शन गरेको राजस्थान लिग चरणको उत्तरार्धतिर पुग्दा निरीह बन्न पुग्यो । सुरुमा राजस्थानको प्रदर्शन हेर्दा सिधै क्वालिफायर चरणमा पुग्ने अनुमान गरिएको थियो । तर, अप्रत्याशित रूपमा प्रदर्शन खस्किएपछि राजस्थान ‘एलिमिनेटर’ खेल्न बाध्य भयो ।

सुरुमा लगातार चार खेल जितेको राजस्थानले पाँचौँ खेलमा हार भोगेको थियो । त्यसपछि फेरि राजस्थान चार खेलमा विजयी भएको थियो । त्यसपछि भने राजस्थानले लगातार चार खेलमा पराजित हुन पुग्यो । राजस्थानको एक खेल भने अनिर्णित रूपमा सकिएको थियो ।

बैंगलुरुको प्रदर्शन भने राजस्थानको भन्दा ठिक विपरीत रह्यो । बैंगलुरुले हारबाट १७औँ संस्करणको सुरुआत गरेको थियो । पहिले खेलमै पराजित भएको बैंगलुरु दोस्रो खेलमा विजयी भएको थियो । त्यसपछि बैंगलुरुले लगातार ६ खेलमा हार भोगेको थियो ।

त्यसैले बैंगलुरुको प्ले–अफ चरण प्रवेश गर्ने सम्भावना निकै कम देखिएको थियो । बैंगलुरुलाई प्ले–अफ चरण प्रवेशका लागि आफ्नो खेलमात्र होइन, सानोतिनो चमत्कारकै आवश्यकता थियो । आखिर भयो पनि त्यस्तै ।

बैंगलुरुले आफ्नो पछिल्लो ६ वटै खेलमा जित हासिल गर्‍यो र अन्य टोलीको नतिजा पनि उसले चाहेजस्तै आयो । यसरी सम्पूर्ण संयोग जुरेपछि अन्ततः बैंगलुरु प्ले–अफ चरणमा पुग्न सफल भयो । तालिकामा चौथो भएको बैंगलुरुको अङ्क १४ थियो ।

बैंगलुरुसँगै चेन्नई सुपर किङ्स, दिल्ली क्यापिटल्स र लखनउ सुपर जाइन्ट्सको पनि १४–१४ अङ्क रहेको थियो । तर, नेट रन रेटमा बैंगलुरुले आफ्ना तीन निकेट्तम प्रतिद्वन्द्वीलाई पछाडि पार्‍यो । कोलकाता २० अङ्कसहित पहिलो, सनराइजर्स हैदराबाद १७ अङ्कसहित दोस्रो र राजस्थान रोयल्स १७ अङ्कसहित तेस्रो हुँदै प्ले–अफ चरणमा पुगेका हुन् ।

• निरीह देखियो पाँच पटकको च्याम्पियन मुम्बई

लिग चरणको समाप्तिपछि गुजरात टाइटन्स १२ अङ्कसहित आठौँ, १० अङ्कसहित पञ्जाब किङ्स नवौँ र आठ अङ्कसहित मुम्बई इन्डियन्स दशौँ स्थानमा रहे । चेन्नईसँगै मुम्बई पनि आईपीएलको इतिहासको सर्वाधिक सफल टोली हो । यी दुबैले हालसम्म पाँच–पाँचपटक उपाधि जितेका छन् ।

जारी सिजनको आईपीएलमा सबैभन्दा खराब सुरुआत नै मुम्बईले गरेको थियो । सुरुको तीनवटै खेलमा मुम्बई पराजित भएको थियो । मुम्बई इन्डियन्स पहिलो खेलमा गुजरातसँग ६ रनले, दोस्रो खेलमा सनराइजर्स हैदराबादसँग ३१ रनले र तेस्रो खेलमा राजस्थानसँग ६ विकेटले हारेको थियो ।

• तथ्याङ्कमा आईपीएल

अन्य पक्षमा पनि यो सिजनको आईपीएल केही फरक देखिएको छ । लिग चरणमा ७० खेल सकिँदासम्म एक हजार दुई सयभन्दा बढी छक्का र दुई हजारभन्दा बढी चौका प्रहार भइसकेको छ । लिग चरणको खेल सकिँदासम्म १४ वटा शतक प्रहार भइसकेको छ । यो शतक सङ्ख्या १७ वर्षयताकै सर्वाधिक हो ।

यसैगरी विगतको तुलनामा ‘पावर प्ले’ मा बनेको रन पनि निकै बढी देखिएको छ । यसका अतिरिक्त जारी सिजनको आईपीएलमा औसत रन र विकेत पतनमा पनि केही फरकपन देखिएको छ । पहिलो पालीमा बनेको रन पनि औसतमा दुई सयको हाराहारीमा देखिएको छ ।

• ‘पावर प्ले’ मै बन्यो कीर्तिमान

आईपीएलको पहिलो संस्करण सन् २००८ मा सम्पन्न भएको थियो । त्यतिबेला प्रतियोगितामा कुल ५९ खेल खेलाइएको थियो । आईपीएलको पहिलो संस्करणमा ‘पावर प्ले’ मा औसतमा कुल ४६ रन बनेको थियो । सन् २०२३ मा सम्पन्न १६औँ संस्करणसम्म पनि ‘पावर प्ले’ मा ५० भन्दा बढीको औसतमा रन बन्न सकेको थिएन ।

तर, आईपीएलको जारी संस्करणमा ‘पावर प्ले’ मा ५५ को औसतले रन बनेको देखिन्छ । अर्थात्, यसपटक सुरुको ६ ओभरमै औसतमा ५५ रन बनेको छ । यसअघि सन् २०१७, सन् २०१८ र सन् २०२३ को संस्करणमा ‘पावर प्ले’ मा ५० को औसतमा रन बनेको थियो ।   

यसैगरी जारी सिजनको आईपीएलमा ‘पावर प्ले’ मा टी–२० क्रिकेटको इतिहासकै सर्वाधिक रन पनि बनेको छ । खासगरी यो सिजन ‘पावर प्ले’ मा सनराइजर्स हैदराबादको ब्याटिङ सबैभन्दा आक्रामक देखिएको छ ।

हैदराबादले ‘पावर प्ले’ अर्थात्, सुरुको ६ ओभरमा दुई पटक एक सयभन्दा बढी रन बनाएको छ । यसअघि आईपीएलको इतिहासमा ‘पावर प्ले’ मा यसरी रन बनेको थिएन । हैदराबादले लखनउ र दिल्लीविरुद्ध ‘पावर प्ले’ मा एक सयभन्दा बढी रन बनाएको हो ।

हैदराबादले दिल्लीविरुद्धको खेलमा त ‘पावर प्ले’ मै एक सय २५रन बनाएको थियो । टी–२० क्रिकेटको इतिहासमै ‘पावर प्ले’ मा बनेको यो सर्वाधिक रन थियो । यसअघि सन् २०१४ को आईपीएलमा चेन्नईले र सन् २०१७ को आईपीएलमा कोलकाताले ‘पावर प्ले’ मा एक सय रन बनाएका थिए ।

• पहिलो पालीको औसत स्कोर दुई सय रन

जारी सिजनको आईपीएलमा लिग चरणको खेल सकिँदासम्म पहिलो पालीको औसत स्कोर दुई रनको हाराहारीमा देखिएको छ । सन् २००८ मा आईपीएलको पहिलो संस्करण खेलिँदा पहिलो पालीको औसत स्कोर एक सय ६१ रन थियो ।

यसैगरी सन् २००९ को संस्करणमा त पहिलो पालीको स्कोर झरेर एक सय ५० रनमा समेटिएको थियो । सन् २०२३ मा आईपीएलको १६औँ संस्करण सकिँदासम्म पहिलो पालीमा एक सय ६४ को औसतले रन बनेको देखिन्छ । तर, जारी सिजनको आईपीएलमा भने पहिलो पालीमा एक सय ९१ को औसतले रन बनेको देखिन्छ । यो आईपीएलको इतिहासमै पहिलो पालीमा बनेको उच्च औसत रन हो ।

• शतकमा कीर्तिमान : प्रत्येक पाँचौँ खेलमा शतक

इन्डियन प्रिमियर लिगको जारी सिजनमा लिग चरणको खेल सकिँदासम्म कुल १४ वटा शतक प्रहार भइसकेको छ । आईपीएलको इतिहासमै बनेको यो सर्वाधिक शतक हो । यसअघि सन् २०२३ को आईपीएलमा कुल १२ वटा शतक बनेको थियो ।

सन् २००८ मा सम्पन्न आईपीएलको पहिलो संस्करणमा कुल ५९ खेलमा केवल ६ वटा शतक प्रहार भएको थियो । यसको अर्थ, आईपीएलको पहिलो संस्करणमा प्रत्येक १०औँ खेलमा एउटा शतक बनेको थियो । सन् २००९ मा त शतकको औसत बढेर ३० खेल पुगेको थियो । सन् २००९ मा केवल दुईवटा शतक बनेको थियो ।

अर्थात्, त्यो संस्करणमा ३० खेल खेल्दामात्र शतक बन्ने गरेको थियो । सन् २०२३ सम्मको औसत निकाल्दा प्रत्येक १४ खेलमा एउटा शतक बन्ने गरेको देखिन्छ । तर, जारी सिजनको आईपीएलमा त प्रत्येक पाँच खेलमा एउटा शतक बनेको देखिन्छ ।

• बढ्यो प्रत्येक खेलमा चौकाको औसत

इन्डियन प्रिमियर लिगको जारी संस्करणमा प्रत्येक खेलमा औसतमा ३० वटा चौथो प्रहार भएको छ । सन् २००८ मा सम्पन्न आईपीएलको पहिलो संस्करणमा औसतमा प्रत्येक खेलमा २९ वटा चौका प्रहार भएको थियो । यद्यपि, आईपीएलको इतिहासमा प्रत्येक खेलमा प्रहार भएको चौकाको औसत पनि यो संस्करणमा बढेको छ ।  

• लगातार तेस्रो सिजन २ हजारभन्दा बढी चौका

जारी सिजनको इन्डियन प्रिमियर लिगमा हालसम्म दुई हजार ७१ वटा चौका प्रहार भइसकेको छ । प्ले–अफ चरण र फाइनल खेल बाँकी रहेकाले यो सङ्ख्या अझ बढ्ने निश्चित छ । आईपीएलमा लगातार तेस्रो सिजन दुई हजारभन्दा बढी चौका प्रहार भएको हो ।  

यसअघि सन् २०१३ मा सम्पन्न आईपीएलमा दुई हजारभन्दा बढी चौका प्रहार भएको थियो । त्यसपछि एकैपटक सन् २०२२ मा आएर दुई हजारभन्दा बढी चौका प्रहार भएको थियो ।

सन् २००८ मा सम्पन्न पहिलो संस्करणमा एक हजार सात सय दुई र सन् २००९ मा सम्पन्न दोस्रो संस्करणमा एक हजार तीन सय १६ वटा चौका प्रहार भएको थियो ।

• प्रत्येक खेलमा १७ को औसतले छक्का

जारी सिजनको आईपीएलमा प्रत्येक खेलमा १७ को औसतले छक्का प्रहार भएको तथ्याङ्कले देखाएको छ । विगतको तुलनामा छक्काको सङ्ख्यामा वृद्धि भएको देखिन्छ । सन् २००८ मा प्रत्येक खेलमा ११ को औसतले छक्का प्रहार भएको थियो ।

यसैगरी सन् २००९ मा प्रत्येक खेलमा नौको औसतले छक्का प्रहार भएको थियो । सन् २००८ को तुलनामा जारी संस्करणमा प्रत्येक खेलमा ५५ प्रतिशत बढी छक्का प्रहार भइरहेको देखिन्छ ।

यसैगरी आईपीएलको इतिहासमा लगातार तेस्रो सिजन एक हजारभन्दा बढी छक्का प्रहार भएको छ । जारी संस्करणमा लिग चरणको खेल सकिँदासम्म कुल एक हजार दुई सय आठवटा छक्का प्रहार भइसकेको छ । आईपीएलको इतिहासमा एउटै सिजनमा बनेको यो सर्वाधिक छक्का पनि हो ।

• विकेट पतनमा छैन ठुलो अन्तर

आईपीएलको जारी संस्करणमा विकेट पतनको दरमा भने खासै परिवर्तन देखिएको छैन । यसको अर्थ, बलरहरुको प्रदर्शनमा पहिलो संस्करणदेखि हालसम्म कुनै ठुलो परिवर्तन देखिँदैन । पहिलो संस्करणमा प्रत्येक खेलमा औसतमा १२ वटा विकेट खस्ने गरेको थियो । आईपीएलको जारी संस्करणमा पनि प्रत्येक खेलमा औसतमा १२ वटा विकेट नै खस्ने गरेको तथ्याङ्कले देखाएको छ ।

• सर्वाधिक रन विराटको नाममा

जारी सिजनको आईपीएलमा लिग चरणको खेल सकिँदासम्म सर्वाधिक रन बनाउने ब्याट्सम्यान रोयल च्यालेन्जर्स बैंगलुरुका विराट कोहली हुन् । विराटले १४ खेलमा कुल सात सय आठ रन बनाइसकेका छन् । यस क्रममा उनले एक शतक र पाँच अर्धशतक प्रहार गरिसकेका छन् ।

सर्वाधिक रन बनाउने ब्याट्सम्यानको सूचिमा चेन्नई सुपर किङ्सका ऋतुराज गायकवाड दोस्रो स्थानमा छन् । उनले १४ खेलमा कुल पाँच सय ८३ रन बनाएका छन् । यस क्रममा उनले एक शतक र चार अर्धशतक बनाएका छन् । उनको टोली चेन्नई लिग चरणबाटै बाहिरिएको छ ।

यसैगरी सनराइजर्स हैदराबादका ट्राभिस हेड तेस्रो नम्बरमा छन् । उनले ११ खेलमा कुल पाँच सय ३३ रन बनाएका छन् । उनले एक शतक र चार अर्धशतक प्रहार गरेका छन् । राजस्थान रोयल्सका रियान पराग चौथो स्थानमा छन् ।

रियानले १२ पालीमा कुल पाँच सय ३१ रन बनाएका छन् । यस क्रममा उनले चारवटा अर्धशतक प्रहार गरेका छन् । पाँचौँ नम्बरमा गुजरात टाइटन्सका साई सुदर्शन रहेका छन् । उनले १२ खेलमा कुल पाँच सय २७ रन बनाएका छन् । उनले एक शतक र दुई अर्धशतक प्रहार गरेका छन् ।

• सर्वाधिक विकेट हर्षल पटेलको नाममा

इन्डियन प्रिमियर लिगको १७औँ संस्करणमा लिग चरणको खेल सकिँदासम्म सर्वाधिक विकेट लिने बलरको सूचिमा पञ्जाब किङ्सका हर्षल पटेल पहिलो स्थानमा आसिन छन् । उनले १४ खेलमा कुल २४ विकेट लिइसकेका छन् ।

सर्वाधिक विकेट लिने बलरको सूचिमा दोस्रो स्थानमा मुम्बई इन्डियन्सका जसप्रित बुमराह रहेका छन् । उनले १३ खेलमा २० विकेट लिइसकेका छन् । तेस्रो नम्बरमा पञ्जाबका अर्षदीप सिंह छन् । उनले १९ विकेट लिएका छन् ।

पञ्जाब र मुम्बई उपाधि होडबाट बाहिरिइसकेका छन् । सर्वाधिक विकेट लिने बलरको सूचिमा चौथो नम्बरमा कोलकाता नाइट राइडर्सका वरुण चक्रवर्ती छन् । उनले १२ खेलमा १८ विकेट लिएका छन् ।

पाँचौँ स्थानमा दिल्ली क्यापिटल्सका मुकेश कुमार छन् । उनले १० खेलमा १७ विकेट लिएका छन् । यो सूचिमा रहेका वरुण चक्रवर्तीमात्र अगाडि बढ्न सक्ने सम्भावना देखिन्छ । उनको टोली कोलकाता क्वालिफायर चरणमा पुगिसकेको छ ।

• प्ले–अफ चरणको खेल तालिका

जारी सिजनको आईपीएलमा अब चार खेलमात्र बाँकी छ । प्रतियोगिताको पहिलो ‘क्वालिफायर’ खेल कोलकाता नाइट राइडर्स र सनराइजर्स हैदराबादबिच मंगलबार खेलिने छ । त्यो खेल अहमादाबादस्थित नरेन्द्र मोदी स्टेडियममा नेपाली समय अनुसार, राति ७ः४५ बजे सुरु हुनेछ ।

त्यो खेलमा विजयी हुने टोली सिधै प्रतियोगिताको फाइनलमा पुग्नेछ । पराजित टोलीले भने दोस्रो क्वालिफायर खेल खेल्नु पर्नेछ । प्रतियोगिताको ‘एलिमिनेटर’ खेल बुधबार राजस्थान रोयल्स र रोयल च्यालैन्जर्स बैंगलुरुबिच खेलिने छ ।

राजस्थान र बैंगलुरुबिचको खेल पनि अहमादाबादस्थित नरेन्द्र मोदी स्टेडियममै राति ७ः४५ बजे सुरु हुनेछ । त्यो खेलमा विजयी हुने टोलीले प्रतियोगिताको पहिलो ‘क्वालिफायर’ खेलमा पराजित टोलीसँग दोस्रो ‘क्वालिफायर’ खेल खेल्नेछ ।

‘एलिमिनेटर’ खेलमा पराजित हुने टोली भने उपाधि होडबाट बाहिरिने छ । प्रतियोगिताको दोस्रो ‘क्वालिफायर’ खेल मे २४ तारिखमा चेन्नईस्थित एम. ए. चिदम्बर स्टेडियममा राति ७ः४५ बजे सुरु हुनेछ ।

दोस्रो ‘क्वालिफायर’ खेलमा विजयी हुने टोली प्रतियोगिताको फाइनलमा प्रवेश गर्नेछ । त्यसपछि पहिलो ‘क्वालिफायर’ र दोस्रो ‘क्वालिफायर’ खेलको विजेता टोलीबिच मे २६ तारिखमा फाइनल खेलिने छ । फाइनल खेल चेन्नईस्थित एम. ए. चिदम्बरम स्टेडियममा राति ७ः४५ बजे सुरु हुनेछ ।