काठमाडौँ । लुम्बिनी प्रदेशमा हुन गइरहेको लोरेट्स एण्ड लिडर्स शिखर सम्मेलनको बारेमा चीनले विशेष चासो लिएको छ ।

अमेरिकामा मुख्यालय रहेको लोरेट्स एण्ड लिडर्सले फागुन २८ र २९ गते आयोजना गर्न लागेको शिखर सम्मेलनमा नोबेल पुरस्कार विजेता दलाई लामा आउने चर्चाले गर्दा चीनले विशेष चासो लिएको हो ।

स्रोतका अनुसार यस विषयमा नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत चेन सोङले प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ देखि लिएर लुम्बिनी सरकारसँग पनि विभिन्न चरणमा कुराकानी गरिसकेका छन् ।

राजदूत सोङकै सक्रियतापछि कार्यक्रम छोट्याइएको छ । सो सम्मेलन फागुन २७, २८ र २९ गतेका लागि तय भएको थियो तर अब दुई दिनमात्र हुने लुम्बिनी प्रदेश सरकारले माघ २५ गते विज्ञप्तिमार्फत जनाइसकेको छ ।

फागुन २७ गते अर्थात् मार्च १० मा तिब्बतका शरणार्थीहरुले ‘तिब्बतीयन अपराइजिङ् डे’ मनाउने गरेका हुनाले त्यो दिनलाई चीनले संवेदनशील दिनको रुपमा लिएको छ ।

मार्च १० कै दिन कार्यक्रम उद्घाटन गर्ने र त्यही कार्यक्रममा भारतमा निर्वासित जीवन बिताइरहेका तिब्बतका धर्मगुरु नेता दलाई लामा आउने भएपछि आफ्नो विरुद्ध केही गतिविधि हुन सक्ने भन्दै चीनले चिन्ता प्रकट गर्दै आइरहेको छ ।

यो सम्मेलनमा नौ जना नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेता आइरहेका छन् । त्यसमध्ये सन् २०१४ मा नोबेल पुरस्कार विजेता कैलाश सत्यार्थी भारतीय हुन् । यो सम्मेलनको संयोजन उनै सत्यार्थीले गरेका छन् ।

सत्यार्थी दलाई लामा निकट मानिन्छन् । स्रोतहरुको दाबीलाई मान्ने हो भने सत्यार्थीले लामालाई सम्मेलनमा ल्याउन चाहेका छन् । तर लामा आउनेबारे अझै टुङ्गो लागेको छैन ।

यो कार्यक्रमप्रति चीनले सुरुदेखि नै चासो लिइरहेको थियो । कार्यक्रम नै नगर्ने वा कार्यक्रम गरे पनि दलाई लामाबाहेकका अतिथि निम्त्याएर मार्च १० भन्दा पहिले या पछि गर्न चीनले आग्रह गर्दै आइरहेको थियो । प्रधानमन्त्री प्रचण्डले सो शिखर सम्मेलनका कारण दुई देशबिचको सम्बन्धमा असर नपरोस् भनेर दलाई लामालाई ल्याउन रोक लगाएको स्रोतको दाबी छ ।

आज प्रतिनिधिसभाको बैठकमा एमालेका सांसद सूर्य थापाले धर्मगुरु दलाई लामालाई लुम्बिनीको कार्यक्रममा बोलाएर कस्तो सन्देश दिन खोजेको भन्दै यसको बारेमा परराष्ट्रमन्त्रीले जवाफ दिनुपर्ने बताए ।

दलाई लामाको विषयलाई लिएर लुम्बिनी प्रदेश सभाका सभामुख तुलाराम घर्तीले पनि आपत्ति जनाएका छन् । उनले आफूलाई यो कार्यक्रमको बारेमा आधिकारिक जानकारी नरहेको बताए ।

कार्यक्रमको बारेमा आफूले सञ्चारमाध्यमबाट जानकारी पाएको बताउँदै उनले यो खालको कार्यक्रम हुनु लुम्बिनी प्रदेशका लागि गर्वको कुरा भए पनि कतिपय कुराले प्रश्न उब्जाएको बताए ।

धर्मगुरु दलाई लामाले चीनविरुद्ध विद्रोह गरेकै दिन पारेर कार्यक्रम किन राखेको भन्दै उनले प्रश्न गरेका छन् । विश्व शान्तिका अग्रदूत गौतम बुद्धको जन्मभूमि अमेरिकाको रोजाइमा किन प¥यो भन्ने प्रश्न पनि उनले गरे ।

यसको सामरिक महत्त्व बारेमा पनि सभामुख घर्तीले प्रश्न उठाएका छन् । सम्पूर्ण कार्यक्रमको बारेमा प्रदेश सभालाई जानकारी गराउन पनि उनले भनेका छन् ।

मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद् कार्यालयका सचिव सुमन घिमिरेले धर्मगुरु दलाई लामालाई कुनै निमन्त्रणा नगएको र यो कार्यक्रममा उनी नआउने प्रस्ट पारे । उनले भने, ‘मेरो जानकारीमा उहाँ आउने कुनै पनि कार्यक्रम छैन, र आउनका लागि निमन्त्रणा पनि दिएको छैन ।’

मुख्यमन्त्री कार्यालयका प्रवक्ता निराजन घिमिरेले पनि सम्मेलनमा दलाई लामा आउने कुनै कार्यक्रम नरहेको बताए । दलाई लामा आउने कुरा चर्चामा आएपछि आफूले सबै डकुमेन्टस् हेरेर सबैतिर बुझ्दा लामालाई कार्यक्रमका लागि निमन्त्रणा पनि नगएको उनले प्रस्ट पारे ।

उनले यस्ता कार्यक्रमले कुनै देशलाई सशंकित बनाउने नभएर विश्वसँग मित्रवत् तथा शान्तिपूर्ण सम्बन्ध होस् भन्ने चाहना राखिएको पनि बताए ।

सम्मेलनमा आउने अतिथिमा नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेता अब्देसातार बेन मुसा, ओउडेड बोचामाउई, कैलाश सत्यार्थी, एरिह वार्शेल, लेमाह गोबोवी, तावाक्कोल करमान, जोडी विलियम्स, होर्टा र रिचर्ड जे रोबर्ट्सको नाम निश्चित भइसकेको आयोजकले जनाएको छ । थप एक जना अतिथि आउने टुङ्गो लाग्न बाँकी रहेको तर ती अतिथि दलाई लामा नभएको प्रवक्ता घिमिरेले बताए ।