नेपाल दूरसञ्चार संस्थानका रूपमा सेवा सञ्चालन गरिरहेको नेपाल टेलिकम कम्पनीमा परिणत भएको २० वर्ष पुगेको छ । कम्पनीका रुपमा सञ्चालनमा आएयता टेलिकमले तीव्र गतिमा आफ्नो सेवा विस्तार गरिरहेको छ । तर, नेपालसहित विश्वव्यापीरुपमा टेलिकम कम्पनीको भविष्यको चिन्ता हुन थालेको छ । सामाजिक सञ्जालको व्यापक प्रयोगका कारण ‘भ्वाइस’ र ‘टेक्स्ट’मार्फत हुने आम्दानी घट्दो क्रममा छ । यही पृष्ठभूमिका बिच टेलिकमको २०औँ वार्षिकोत्सवको अवसरमा कम्पनीको भावी योजनालगायत विषयमा केन्द्रित रहेर रातोपाटीले प्रबन्ध निर्देशक संगीता पहाडीसँग गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश:–

• पछिल्लो समय टेलिकम कम्पनीको बजार घट्दो अवस्थामा छ । यसले टेलिकममाथि चुनौती थपिएको बताइन्छ, आगामी दिनमा ‘सर्भाइभ’ गर्न के कस्ता योजना बनाउनु भएको छ ?

विश्वव्यापीरुपमा टेलिकम कम्पनीहरूको व्यापार घट्दो अवस्थामा छ । नेपालको स्थितिमा हेर्दा मोबाइल सेवामा दुईवटा सेवा प्रदायक र ‘फाइबर टु होम’ (एफटीटीएच) मा झन्डै ३५ वटा सेवाप्रदायकहरुबीच प्रतिस्पर्धा छ । यसो हुँदाहुँदै पनि नेपालको मोबाइल नेटवर्क र एफटीटीएचमा नेपाल टेलिकम गाउँ गाउँमा पुगेको छ । गाउँमा सर्वसाधारणको जनसङ्ख्या समेत बढ्दो अवस्थामा छ भने सरकारले गाउँगाउँमा ‘हाइ ब्याण्डविथ’ इन्टरनेट प्रदान गर्ने नीति अघि बढाएको छ । यस्तै, देशभरका ४ हजारभन्दा धेरै विद्यालयमा इन्टरनेट जडानको ढोका समेत कोभिड–१९ महामारीले खोलेको छ । विश्वस्तरमा टेलिकमको अवस्था खस्कँदो भएपनि नेपालको हकमा भने काम गर्ने र आफ्नो सेवा विस्तार गर्न सक्ने पर्याप्त ठाउँ देखिएको छ ।

• तपाईंले अब गाउँगाउँमा इन्टरनेट सेवा विस्तार गर्ने योजना सुनाइरहँदा आगामी दिनमा नेपाल टेलिकमको योजना भ्वाइस कल र म्यासेज लगायत छाडेर इन्टरनेट सेवामा केन्द्रित हुन्छ ?

भावी दिनमा नेपाल टेलिकमको ध्यान भ्वाईस कल र म्यासेजभन्दा वायरलेस डाटा र एफटीटीएचमार्फतको इन्टरनेटमा केन्द्रित हुन्छ । यद्यपि, हामीले प्रदान गरिरहेको सेवामा आबद्ध ग्राहक सङ्ख्या केलाउँदा २९ प्रतिशत सर्वसाधारणले २जी चल्ने सेट प्रयोग गरिरहेका छन् । यस आधारमा ३० प्रतिशत सेवाग्राहीले भ्वाईसलाई मात्रै सम्पर्कको माध्यम बनाएका छन् । भ्वाईसमा पनि उत्तिकै सम्भावना छ । साथसाथै इन्टरनेटको बजारमा समेत प्रचुर सम्भावना देखिएको छ ।

• तपाईंको भनाइअनुसार नेपाल टेलिकम बिस्तारै इन्टरनेट सेवातर्फ केन्द्रित हुने देखियो । बजार ठुलो भएर वा बाध्यताका कारणले तपाईंहरु इन्टरनेटमा बढी केन्द्रित बन्ने योजना बुन्दै हुनुहुन्छ ?

नेपाल टेलिकमको आन्तरिक आकलन अनुसार अबको बजार वायरलेस डाटा र इन्टरनेटमा केन्द्रित हुने देखिन्छ । पछिल्ला केही वर्षलाई विश्लेषण गर्दा २जीबाट जीपीआरएस आयो र त्यसपछि ३जी, ४जी हुँदै ५जी आइसकेको छ । निकट भविष्यमा ६जी र ७जीमा संसार जाँदै छ । अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा नै इन्टरनेट र मोबाइल डाटा केन्द्रित भइरहेको छ ।

• विश्व डाटामा केन्द्रित बनेर अपार नाफा आर्जन गरिरहँदा नेपाल टेलिकमचाहिँ परीक्षणमा पैसा खन्याउने र लगानी नउठ्दै फेरि अर्को परीक्षणमा जाने गरेको देखिन्छ । यो प्रक्रियाबाट त लगानी खेर जाँदैन र ?

तपाईँले जोड्नुभएको सन्दर्भ सही हो । कम्पनीहरूले गरेको लगानीको प्रतिफल आउनै पर्छ भन्ने हुन्छ । नेपाल टेलिकमले प्रविधिमा लगानी २जीदेखि ४जीसम्म आइपुग्दा ‘रेट अफ रिटर्न’ हेरेर नै गरिरहेको छ । केही सन्दर्भमाचाहिँ सेवाग्राहीलाई सुविधा दिनका लागि पनि नयाँ प्रविधि अपनाइन्छ । यति बेला टेलिकम ५जी प्रविधि परीक्षणमा लागिरहँदा हिमालपारिका जिल्लामा भिस्याट प्रविधिमार्फत टेलिकम सेवा प्रदान गर्दै आइरहेको छ । अर्को दायित्व आफ्ना प्रयोगकर्ता समक्ष नयाँ प्रविधि पनि ल्याउनु हुन्छ । अन्तर्राष्ट्रिय जगतलाई तुलना गर्दा नेपाल टेलिकम क्षेत्रमा पछाडि छैन, यही आधारमा बसेर प्रविधि क्षेत्रमा लगानी गर्ने गरेका छौँ ।

• तपाईँको कुरा सुनेर त टेलिकम क्षेत्रमा झनै चुनौती बढेको देखियो । भ्वाईस र म्यासेज छाडेर इन्टरनेटमा केन्द्रीतको प्रयास गर्दै हुनुहुन्छ । एलन मस्कको स्टारलिंकले स्याटलाइटमार्फत सस्तोदरमा नै इन्टरनेट उपलब्ध गराउने गरी विश्वव्यापीरुपमा काम गर्दै आइरहेको छ । नेपालमा सेवा सुरु गर्‍यो भने चुनौती थपिँदैन ? 

यो प्रविधि ल्याउन विषय नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणको अनुमति चाहिन्छ । प्राधिकरणले उक्त प्रविधिलाई अनुमति दिएमा नेपाल टेलिकम पनि सोही प्रकारको प्रविधिमा लाग्नुपर्ने अवस्था आउन सक्छ । तर, स्याटलाइटमार्फत दिने इन्टरनेटको लागत एफटीटीएचभन्दा महँगो मानिन्छ । यस कारण, यो प्रकारको प्रविधि नेपाल भित्रिएको खण्डमा हामीले पनि परीक्षण सुरु गर्नुपर्ने र सेवा विस्तार गर्नुपर्ने अवस्था आउन सक्छ ।

• सम्भावित चुनौतीबाट ‘सर्भाइभ’ गर्दै भावी दिनमा अस्तित्व जोगाइराख्नका लागि कुनै ‘सुपर प्लान’ बनेको छ ? 

नेपाल टेलिकमले ३ वटा चरणमा आफ्नो योजना अघि बढाइरहेको छ । सेवाको गुणस्तरलाई बढाउने, पूर्वाधार विकासमा जोड दिने र भावी दिनमा डाटा सेन्टर सञ्चालनमा ल्याउने योजना टेलिकमको छ । यसबाहेक मध्य पहाडी लोक मार्ग अन्तर्गत १५ सय किलोमिटर दूरीमा अप्टिकल फाइबर राख्ने योजना अघि बढ्दै छ । सञ्चालन खर्च घटाउने र ‘कस्टर्मस् केयर’ लगायतको सेवा समेत चुस्त बनाइएको छ । र, ५जीको परीक्षणलाई तीव्र बनाउँदै देशभर सेवा विस्तारको योजना अघि बढेको छ ।

• यति बेला तपाईँहरू २०औँ वार्षिकोत्सव मनाइरहनुभएको छ । यस क्रममा तपाईँका सेवाग्राहीलाई केही विशेष अफर लगायतको घोषणा पनि गर्दै हुनुहुन्छ ?

२०औँ वार्षिकोत्सवको उपलक्ष्यमा धेरै अफर सार्वजनिक भइरहेका छन् । मोबाइल सेवाको सुरुवाती चरण १९९९ मा जोडिएका ३०० ग्राहकलाई ‘प्याकेज’ घोषणा गरेका छौँ । यसपछि, २०६३ सालदेखि सुरु प्रिपेडमा सेवामा सुरुदेखि नै जोडिएका सेवाग्राहीलाई एक महिनासम्म अनलिमिटेड भ्वाईस र डाटा दिएका छौँ । यसबाहेक एफटीटीएचतर्फ मूल्य रिभाईस गरिरहेका छौँ ।  आगामी दिनमा अन्य सेवामा पनि शुल्क घटाउने गरी काम भइरहेको छ ।