भरतपुर । चितवनका थारु समुदायले आज धुमधामका साथ ‘खिचरा पर्व’ मनाएका छन् । चितवनका आदिवासी समुदाय थारुले माघ १ गतेलाई ‘खिचरा पर्व’ मनाउँदै आएका छन् ।

यस पर्वका दिन बिहानै नुहाइधुवाइ गरी भाञ्जालाई दान दक्षिणा दिई विशेष परिकारका रूपमा थारु समुदायले माछासँग चिचरको पोका खाने गर्छन् । आजकै दिनमा खोला नदी र तीर्थस्थलमा गएर स्नान गर्ने प्रचलन रहिआएको छ । 

परापूर्वककालमा अरुको घरमा काम गर्न बस्ने चलन भएको समयमा खिचराको दिनदेखि साहुमहार्जनको सेवाबाट छुटकारा पाउने भएकाले यस दिनलाई स्वतन्त्र उत्सवको दिनका रुपमा मनाउने प्रचलन रहेको थारु कल्याणकारिणी सभाका केन्द्रीय पार्सद् वासुदेव चौधरीले बताए । उनले पछिल्लो समय खिचरालाई यस क्षेत्रमा पनि माघीसमेत भन्न थालिएको जानकारी दिए । 

पुसमा पकाएको माछालगायतका खानेकुरा माघमा (खिचराको दिन) खाने प्रचलन रहेको उनले जानकारी दिए । उनले थारु संस्कार संस्कृति तेस्रो पुस्तालाई हस्तान्तरण गरिसकेको भन्दै संस्कृति जोगाउन नसके पहिचान नरहने बताए । 

माघ १ गतेको दिनलाई पश्चिम क्षेत्रमा माघ अथवा माघी, नवलपरासी क्षेत्रमा खिचरी, चितवनमा खिचरा र पूर्वी नेपालमा तिलासङ्क्रान्तिका रुपमा मनाउने प्रचलन रहेको थारु पत्रकार सङ्घका केन्द्रीय कोषाध्यक्ष कारी महतोले बताए । उनका अनुसार आजदेखि थारुको नयाँ संवत्समेत सुरु भएको छ । चितवनमा करिब ७० हजार थारु समुदायको बसोबास छ । पहाडी भूभाग रहेको इच्छाकामना गाउँपालिकाबाहेकका सबै पालिकामा थारु समुदायको बसोबास छ । 

थारु कल्यणकारिणी सभा चितवनका सचिव शन्तकुमार चौधरीले आधुनिकताका नाममा मौलिक संस्कृति लोप हुने खतरा बढेको बताए । “यस पर्वको महत्वबारे युवापुस्तामा जानकारी कम हुँदै गएको छ”, उनले भने, “पहिले चिचर सबैको घरमा पाक्थ्यो अहिले पकाउन छाडेका छन् ।” उनले खिचरा पर्वसँगै थारु संस्कार संस्कृति र खानाको प्रवद्र्धनका लागि महोत्सव आयोजना गरिएको बताए । 

थारु कल्याणकारिणी सभा चितवन क्षेत्र नं ७ ले खिचराका अवसरमा हरेक वर्ष जस्तै यस वर्ष पनि खिचरा महोत्सव आयोजना गरेको छ । खैरहनी नगरपालिका–५ को गौचरनमा आयोजना गरिएको महोत्सवमा थारु समुदायको कला संस्कार संस्कृति र परिकारलाई प्रवद्र्धन गरिएको थारु कल्याणकारिणी सभाका पूर्वजिल्ला अध्यक्ष टिकेन्द्र चौधरीले बताए । महोत्सवमा थारु संस्कार संस्कृतिका साथै जिल्लाको कृषि र आर्थिक क्षेत्रलाई पनि टेवा दिन महोत्सव परिसरमा उद्योग, व्यपार, कृषि र पर्यटनसँग सम्बन्धित एक सय ५० वटा स्टल राखिएको मूल आयोजक समितिका संयोजक रामेश्वर चौधरीले जानकारी दिए । 

महोत्सवमा थारु समुदायका परिकार घोँगी, हाँस, माछा, अनदी चामललाई बफाएर बनाइने परिकार चिच्चर र त्यसलाई भोर्ला या केराको पातमा बेरेर बनाएको पोका बेच्न राखेका खाना र परिकारका स्टल महोत्सवमा छन् । थारु समुदायका मौलिक गीत र नाच महोत्सवमा प्रस्तुत गरिनेछ । पछिल्लो समय हराउँदै जान लागेका ठेकरा, झमटा, झुमरा, रसधारी, झररा, लाठी नाचजस्ता सांस्कृतिक नृत्य महोत्सव अवधिभर प्रस्तुत हुने संयोजक रामेश्वर चौधरीले बताए । 

महोत्सव स्थलमा थारु समुदायको ब्रह्म थानदेखि हस्तकलाका सामग्री र घोगी र चिच्चर पोकाको मूर्ति प्रदर्शनीका लागि राखिएको छ । विसं २०७० देखि आयोजना गरिएको महोत्सवको नवौँ संस्करणसम्म आइपुगेको छ ।