काठमाडौँ । नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवाको निवास धुम्बाराहीमा चहल–पहल बढेको छ । बिहान ८ नबज्दै कांग्रेस नेताहरुको भिडभाड सुरु भाइहाल्छ ।

आज–भोलि धुम्बाराही धाउनेमा केन्द्रीयदेखि स्थानीय तहसम्मका नेताहरु देखिन्छन् । उनीहरु आसन्न राष्ट्रियसभा सदस्य निर्वाचनका लागि टिकट माग्न देउवाको दैलो ढक्ढक्याउन पुगेको पाइन्छ ।  निर्वाचनको मिति नजिकिएसँगै नेताहरुको भिड पनि बढ्न थालेको हो ।

आगामी फागुन २० गते एमालेका ९, कांग्रेसका ४, माओवादीका ३, एकीकृत समाजवादीका २, जसपाका १ र स्वतन्त्र सांसद १ जना गरी २० सांसदको पदावधि सकिँदै छ । कोशी प्रदेशबाट २, मधेस प्रदेशबाट २, बागमती प्रदेशबाट ४, गण्डकी प्रदेशबाट ३, लुम्बिनी प्रदेशबाट २, कर्णाली र सुदूरपश्चिम प्रदेशबाट ३–३ सदस्यका लागि निर्वाचन हुँदैछ ।

२०७२ मा संविधान जारी भएपछि निर्वाचित भएका राष्ट्रिय सभा सांसदहरूको पदावधि गोला प्रथाबाट तय गरिएको थियो । गोलाप्रथामा त्यतिबेला ६ वर्ष अवधि पाएका सदस्यहरूको समय आगामी फागुन २० मा सकिन लागेको हो ।

राष्ट्रिय सभा सदस्यहरूको पद रिक्त हुनु एक महिना अगाडि नै निर्वाचन गराउनुपर्ने संवैधानिक व्यवस्था छ । सोही अनुसार सरकारले माघ ११ गतेका लागि निर्वाचनको मिति घोषणा गरेको छ ।

पुस २३ गते बिहान १० बजेदेखि अपराह्न ३ बजेसम्म उम्मेदवारको मनोनयन दर्ताको कार्यक्रम राखिएको छ । त्यसैले चुनाव हारेका शीर्ष नेता र गठबन्धनका कारण टिकट नपाएकाहरुको ताँती राष्ट्रिय सभाको टिकटका लागि छ ।

कांग्रेस कार्यालयका एक सचिवका अनुसार गठबन्धनका कारण वडाध्यक्षको टिकट नपाएकाहरु पनि राष्ट्रिय सभा उम्मेदवारका लागि आकांक्षी छन् । ती सचिवले भने, ‘हिजो मलाई मधेसका एक जनाको फोन आयो । गत निर्वाचनमा गठबन्धनका कारण वडाध्यक्षको टिकट पाइनँ, मलाई राष्ट्रियसभा सदस्यका लागि सभापतिसँग भेटाइदिनु प¥यो भनिराख्नु भएको थियो ।’

फोन गरेका व्यक्तिलाई बुधबार सभापति देउवासँग भेटाइदिने बचन सचिवले दिएका छन् । यसले पनि राष्ट्रिय सभा टिकटका लागि धुम्बाराही धाउनेको भिड कति छ भन्ने संकेत गर्छ ।

राष्ट्रिय सभा टिकटका लागि आफ्नो निवासमा पुग्ने नेताहरुलाई देउवाको रेडिमेड जवाफ छ– ‘म छलफल गर्दैछु ।’ मंगलबार देउवालाई भेटेर फर्किएका एक नेताका अनुसार दिनहुँ राष्ट्रियसभा टिकट माग्न नेता–कार्यकर्ता आउने गरे पनि देउवाबाट कसैले प्रस्ट जवाफ नै पाउँदैनन् । ती नेताले भने, ‘राष्ट्रियसभा निर्वाचनमा मलाई टिकट दिनुप-यो भन्दा छलफल गर्दैछु भन्नुभयो । उहाँ (देउवा)ले टिकटका लागि भेट्न पुगेका अरुसँग के कुरा भयो भनी सोध्दा छलफल गर्दैछु भन्नु भएको छ रे ।’

२०७९ को स्थानीय, प्रदेश र प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा गठबन्धन र पार्टीभित्र मिलाउँदा धेरैलाई देउवाले राष्ट्रिय सभा सदस्यमा बचन दिएका थिए । राष्ट्रिय सभा सदस्यमा सयौँ जनालाई बचन दिएकाले देउवामाथि अहिले दबाब छ ।

राष्ट्रियसभा निर्वाचनमा गठबन्धनबिच चुनावी तालमेल हुँदा जित निश्चित देखेपछि नेताहरु टिकटका लागि चर्को लबिङमा लागेको देखिन्छ । प्रदेशका ५ सय ५० सांसद र ७ सय ५३ पालिकाका प्रमुख तथा उपप्रमुखको मतभारका आधारमा राष्ट्रिय सभा सदस्य चुनिन्छन्  । २०७८ को जनगणनाको प्रतिवेदनका आधारमा निर्वाचन आयोगले प्रदेश सांसदको ५३ र पालिकाका प्रमुख—उपप्रमुखको १९ मतभार कायम गरेको छ ।

राष्ट्रियसभा निर्वाचनमा सत्ता गठबन्धनमा सम्बद्ध कांग्रेस, माओवादी, एकीकृत समाजवादी र जसपाबिचमा मात्रै साझा उम्मेदवार तय भएमा पनि गठबन्धनको पक्षमा ५१ प्रतिशतभन्दा बढी मत देखिन्छ । अहिले सत्ता गठबन्धनमा कांग्रेस, माओवादी, एकीकृत समाजवादी, जसपा, जनमत, नागरिक उन्मुक्ति र लोसपा, जनमोर्चा लगायतका दल सहभागी छन् ।

राष्ट्रिय सभामा निर्वाचनमा कांग्रेस, माओवादी, एकीकृत समाजवादी र जसपाबिचमा मात्रै भागबन्डा गर्ने तयारी छ । सत्ता गठबन्धनका जनमत, नागरिक उन्मुक्ति र लोसपले पनि एक–एक सिट दाबी गरेका छन् । कांग्रेस, माओवादी, समाजवादी र जसपाका नेताहरुले चार दलबिच मात्रै सिट भागबन्डा गर्ने गरी छलफल अघि बढाएको देखिन्छ ।

यो पनि...

राष्ट्रिय सभा अध्यक्षमा तीन दलको दाबी, सिटौला र श्रेष्ठ तीव्र लबिङमा

राष्ट्रिय सभा निर्वाचन : सत्ता गठबन्धनमा यस्तो छ सहमति

फागुन २० पछि राष्ट्रिय सभामा माओवादी पहिलो बन्दै, तेस्रो स्थानमा एमाले कि समाजवादी ?

केन्द्रीय समिति बैठकबाट मापदण्ड बन्ने

कांग्रेसले मापदण्ड बनाएर राष्ट्रियसभा उम्मेदवार चयन गर्ने छ । कांग्रेसले पुस १२ देखि सुरु हुने केन्द्रीय कार्यसमिति बैठकबाट उम्मेदवार चयनको मापदण्ड तय गर्ने महामन्त्री गगन थापा बताउँछन् ।

महामन्त्री थापाका अनुसार उम्मेदवार छनोट केन्द्रीय कार्यसमितिले बनाएको मापदण्डका आधारमा प्रदेश कार्यसमितिले पठाएको सिफारिसअनुसार संसदीय बोर्डबाट हुनेछ । 

मङ्ंसिर २९ को केन्द्रीय कार्यसम्पादन समितिको बैठकले प्रदेश कार्यसमितिलाई सबै क्लस्टर मिलाएर उम्मेदवार सिफारिस गर्न निर्देशन दिएको थियो । बैठकले तीन जनाको नाम सिफारिस गर्न प्रदेश समितिहरुलाई दिएको समय आज सकिएको छ ।

प्रदेशले पनि जिल्ला कार्यसमितिलाई तीन जनाको नाम सिफारिस गर्न पत्राचार गरेको थियो । कतिपय प्रदेश सभापतिले केही जिल्लाबाटै प्रदेशसम्म नाम नआएको बताए । प्रदेश कार्यसमितिले जिल्लाबाट आएको नाम केन्द्रमा पठाउने छ ।

कांग्रेस केन्द्रीय कार्यालयका मुख्यसचिव कृष्णप्रसाद पौडेलका अनुसार कुनै प्रदेशबाट पनि अहिलेसम्म उम्मेदवारका आकांक्षीको नाम सिफारिस भएर आइपुगेको छैन ।

कांग्रेसले कोशी, मधेस, लुम्बिनी, कर्णाली र सुदूरपश्चिममा एक–एक सिट पाउने छ भने बागमती र गण्डकीमा दुई–दुई सिट पाउने देखिन्छ । कांग्रेसले एक–एक सिट पाउने देखिएको लुम्बिनी, कर्णाली र सुदूरपश्चिममा भने उम्मेदवार कसलाई बनाउने भन्नेबारे मुख खोलेका छैनन् ।

पूर्वउपसभापति गोपालमान श्रेष्ठ, पूर्वमहामन्त्री कृष्णप्रसाद सिटौला, सहमहामन्त्री फरमुल्लाह मन्सुर, केन्द्रीय सदस्य मीनेन्द्र रिजाल र आनन्द ढुंगाना, भरत शाह, भूपेन्द्रजंग शाही लगायत नेताहरुको तीव्र आकांक्षा छ ।

कांग्रेसका एक पदाधिकारीका अनुसार कोशी प्रदेशबाट सिटौला, मधेस प्रदेशबाट अनिल रुगट्टा, गण्डकी प्रदेशबाट गोपालमान श्रेष्ठलाई राष्ट्रिय सभामा ल्याउने सभापति देउवाको मनसाय छ । नेता शेखर कोइरालाले रिजाल र शाहीको लागि दबाब दिरहेका छन् । यद्यपि गठबन्धनमा भागबण्डा हुँदा कांग्रेसको कोटामा पर्ने क्लस्टरको सिटले उम्मेदवारको टुङ्गो लाग्ने छ ।

निर्वाचन हुने १९ सिटमा सत्ता गठबन्धनबिच मोटामोटी सहमति भइरहेको छ । सत्ता गठबन्धन सम्बद्ध नेपाली कांग्रेस, माओवादी केन्द्र, एकीकृत समाजवादी र जनता समाजवादी पार्टीबिच सिट बाँडफाँट हुने कांग्रेसका महामन्त्री गगन थापाले रातोपाटीलाई बताए ।

कांग्रेसमा पटक–पटक अवसर पाएका, विगतमा चुनाव हारेका, समानुपातिक उम्मेदवार भएकालाई उम्मेदवार नबनाउन पनि नेतृत्वमाथि दबाब छ ।

राजनीतिक व्यवस्थापनका लागि पटक–पटक निर्वाचन लडेका, बारम्बार मौका पाएकालाई भन्दा पार्टीभित्र अवसर नपाएका, योग्य र क्षमतावानलाई उम्मेदवार बनाउनुपर्ने नेताहरुको मत छ । कांग्रेसले केही सिटमा राजनीति बाहिरबाट सामाजिक प्रतिष्ठा आर्जन गरेका, विषय विज्ञता र दक्षता प्राप्त व्यक्ति पनि छान्न सक्नुपर्ने महामन्त्री थापाको भनाइ छ । उनले राष्ट्रिय राजनीतिलाई सन्देश दिने गरी उम्मेदवार छनोट गर्नुपर्ने बताए ।

धुम्बाराहीमा देउवा : यस्तै भयो यार !