काठमाडौँ । चौथो विश्वकप जस्तै पाँच विश्वकप पनि दुईवटा राष्ट्रले संयुक्त रूपमा आयोजना गरेका थिए । पाँचौँ विश्वकपको आयोजक अस्ट्रेलिया र न्युजिल्यान्ड थिए । विश्वकपको पाँचौँ संस्करण सन् १९९२ को फेब्रुअरी २२ देखि मार्च २५ तारिखसम्म आयोजना भएको थियो ।

यसअघिका विश्वकप चार—चार वर्षमा आयोजना हुँदै आएको थियो । तर, चौथो र पाँचौँ विश्वकपको बिचमा पाँच वर्षको अन्तर रहन गयो । चौथो विश्वकप रिलायन्स कम्पनीले प्रायोजन गरेकोमा पाँचौँ संस्करण भने बेन्सन्स एण्ड हेजेज कम्पनीले प्रायोजन गरेको थियो ।

अर्को अर्थमा पनि विश्वकपको पाँचौँ संस्करण केही फरक थियो । यसअघिका विश्वकपमा आठ राष्ट्रले भाग लिँदै आएकोमा पाँचौँ विश्वकपमा नौवटा राष्ट्रले सहभागिता जनाएका थिए । यो विश्वकपमा पहिलो पटक सहभागी राष्ट्रहरूले रङ्गिन जर्सीको प्रयोग गरेका थिए ।

यसअघिको विश्वकपमा सहभागी सबै राष्ट्रका खेलाडीले सेतो रङको पोसाक प्रयोग गर्ने गरेका थिए । यसका अतिरिक्त विश्वकपको पाँचौँ संस्करणमा सेतो रङको क्रिकेट बल र कालो ‘साइट स्क्रीन’ को पनि प्रयोग गरिएको थियो ।

क्रिकेट प्रतियोगितामा कालो ‘साइट स्क्रीन’ प्रयोग गर्ने परम्परा अहिले पनि कायमै छ । विश्वकपको यही संस्करणमा पहिलो पटक दक्षिण अफ्रिकाले पनि सहभागिता जनाएको थियो । यो विश्वकप आयोजना हुनुअघि नै दक्षिण अफ्रिकाले आईसीसीबाट टेस्ट राष्ट्रको मान्यता पाएको थियो । 

विश्वकपको पाँचौँ संस्करणमा पनि जिम्बाब्वेले सन् १९९० आईसीसी ट्रफी जितेर सहभागिता जनाउने अवसर पाएको थियो । अघिल्लो संस्करणमा पनि जिम्बाबे आईसीसी ट्रफी विजेताकै रूपमा विश्वकपमा सहभागी भएको थियो । 

पाँचौँ विश्वकपमा अस्ट्रेलिया, न्युजिल्यान्ड, इङ्ल्यान्ड, भारत, पाकिस्तान, दक्षिण अफ्रिका, श्रीलङ्का, वेस्ट इन्डिज र जिम्बाबेले भाग लिएका थिए । विश्वकपको पाँचौँ संस्करण अस्ट्रेलियाको ११ र न्युजिल्यान्डको सातवटा रंगशालामा खेलाइएको थियो । 

पाँचौँ विश्वकपका खेलहरू ११ जना अम्पायरले खेलाएका थिए । अम्पायरहरूको छनोट प्रतियोगितामा सहभागी राष्ट्रहरूबाटै गरिएको थियो । सबैभन्दा बढी खेल खेलाउने अम्पायर वेस्ट इन्डिजका स्टिभ बकनर र न्युजिल्यान्डका ब्रायन अलड्रिज थिए । उनीहरूले नौ—नौ खेल खेलाएका थिए । 

म्याच रेफ्रीमा अस्ट्रेलियाका पिटर वर्ग र न्युजिल्यान्डका फ्रान्क क्यामरुन थिए । यो विश्वकपमा खेलको ढाँचामा पनि परिवर्तन गरिएको थियो । सहभागी नौवटै टोलीलाई एउटै समूहमा राखेर सबै राष्ट्रलाई एकअर्कासँग एक—एक खेल खेलाइएको थियो । 

यो पनि

पहिलो पटक ५० ओभरमा खेलाइएको भारत र पाकिस्तानमा आयोजित चौथो विश्वकप

कपिल देवको नेतृत्वमा भारतले पहिलो पटक उपाधि जितेको तेस्रो विश्वकप

वेस्ट इन्डिजले लगातार दोस्रो पटक उपाधि चुमेको दोस्रो विश्वकप

६० ओभरमा खेलाइएको पहिलो विश्वकप

त्यसपछि अङ्क तालिकाको सबैभन्दा माथि रहने चारवटा टोली प्रतियोगिताको सेमिफाइनल चरणमा प्रवेश गरेका थिए । आफूले खेलेका आठमध्ये सात खेलमा विजयी हुँदै १४ अङ्कसहित पहिलो स्थानमा रहेर आयोजक न्युजिल्यान्ड सेमिफाइनलमा पुगेको थियो । विश्वकपको पाँचौँ संस्करणमा कुल ३९ वटा खेल खेलाइएको थियो ।

आठमध्ये पाँच खेलमा विजयी भएको इङ्ल्यान्ड ११ अङ्कसहित दोस्रो स्थानमा रहेर सेमिफाइनलमा प्रवेश गरेको थियो । इङ्ल्यान्डको एक खेल अनिर्णीत रूपमा सकिएको थियो । यसदेखि बाहेक १० अङ्कसहित दक्षिण अफ्रिका तेस्रो र नौ अङ्कसहित पाकिस्तान चौथो हुँदै सेमिफाइनलमा पुगेका थिए । 

प्रतियोगिताको पहिलो सेमिफाइनल खेलमा पाकिस्तानले न्युजिल्यान्डलाई चार विकेटले पराजित गरेर फाइनलमा स्थान पक्का गरेको थियो । दोस्रो सेमिफाइनल खेलमा इङ्ल्यान्डले दक्षिण अफ्रिकालाई १९ रनले हराएर सेमिफाइनलमा स्थान बनाएको थियो । दोस्रो सेमिफाइनल खेल वर्षाका कारण प्रभावित भएपछि दक्षिण अफ्रिकाको लक्ष्यमा हेरफेर गरिएको थियो ।

यसैगरी प्रतियोगिताको फाइनलमा पाकिस्तानले इङ्ल्यान्डलाई २२ रनले हराउँदै उपाधिमाथि कब्जा जमाएको थियो । पाकिस्तानले पहिलो पटक विश्वकपको उपाधि जितेको थियो । निर्धारित ५० ओभरमा पाकिस्तानले ६ विकेट गुमाएर दुई सय ४९ रन बनाएको थियो । जवाफी ब्याटिङमा ओर्लिएको इङ्ल्यान्डले ४९.२ ओभरमा अलआउट हुनुअघि दुई सय २७ रनमात्र बनाउन सकेको थियो ।

पाकिस्तानका प्रभावशाली खेलाडी इमरान खानको यो अन्तिम विश्वकप थियो । कप्तान इमरान खानले पाकिस्तानका लागि ७२ रनको योगदान गरेका थिए । जावेद मियाँदादले पनि पाकिस्तानका लागि ५८ रन बनाएका थिए । 

इन्जमाम उल हकले ४२ र वसिम अकरमले ३३ रन जोडेका थिए । पाकिस्तानले अतिरिक्त रूपमा पनि ३२ रन पाएको थियो । यसका अतिरिक्त पाकिस्तानी बलर वसिम अकरम र मुस्ताक अहमदले तीन—तीन विकेट लिएका थिए । 

न्युजिल्यान्डका मार्टिन क्रोले सर्वाधिक चार सय ५६ रन बनाएका थिए । पाकिस्तानका जावेद मियाँदादले चार सय ३७, दक्षिण अफ्रिकाका पिटर क्रिस्टेनले चार सय १०, अस्ट्रेलियाका डेविड बुनले तीन सय ६८ र पाकिस्तानका रमिज राजाले तीन सय ४९ रन बनाएका थिए ।

यसैगरी उक्त विश्वकपमा पाकिस्तानका वसिम अकरम सर्वाधिक विकेट लिने बलर बनेका थिए । उनले कुल १८ विकेट लिएका थिए । इङ्ल्यान्डका इयान बोथमले १६, पाकिस्तानका मुस्ताक अहमदले १६, न्युजिल्यान्डका क्रिस ह्यारिसले १६ र जिम्बाबेका एडो ब्रान्डेसले १४ विकेट लिएका थिए । उक्त विश्वकपमा न्युजिल्यान्डका मार्टिन क्रो म्यान अफ दी सिरिज घोषित भएका थिए ।