सुर्खेत । यतिबेला नेकपा माओवादी केन्द्र ‘जनतासँग माओवादी विशेष रुपान्तरण अभियान’ सहित गाउँ फर्क अभियानमा सक्रिय छ । ‘घर–घरमा माओवादी, जन–जनमा माओवादी’ नारा बनाई तीन महिने अभियानमा सक्रिय हुन नेताहरु गाउँ केन्द्रित बनेका छन् ।

माओवादीले आफ्नो आधार इलाका मान्दै आएको कर्णालीमा अभियानको चहल–पहल ज्यादै देखिन थालेको छ । भदौ २ र ३ गते राजधानी वीरेन्द्रनगरमा तयारी स्वरुप पार्टी निर्माणको उच्चस्तरको बहस गरिएको थियो । त्यस पश्चात् कार्य जिम्मेवारी तोकिएका नेता जिल्लामा पुगिसकेका छन् ।

हरेक जिल्लामा फरक जिल्लाको नेतालाई कमाण्डर तोकिएको छ भने ७९ वटै पालिकामा फरक–फरक जिल्लाबाट इञ्चार्ज तोकिएको छ । वडा–वडामा पनि नेता, कार्यकर्ताहरुलाई जिम्मेवारी बाँडफाँट गरिएको प्रदेश इञ्चार्ज मातृका यादवले रातोपाटीलाई जानकारी दिए ।

जिल्लादेखि पालिका इञ्चार्जहरुले कार्य क्षेत्रमा पुगेर पार्टीका गतिविधि अघि बढाइसकेका छन् । केन्द्रीय सदस्यको कार्य विभाजन अनुसार सुर्खेतका झकबहादुर मल्ल (सुदीप) लाई हुम्ला जिल्लाको कमाण्ड इञ्चार्ज दिइएको छ । जुम्लाकी गोमा गौतमलाई मुगु, हुम्लाका छिमी लामालाई जुम्ला, सल्यानका टेकबहादुर बस्नेतलाई कालिकोट र रुकुम पश्चिमका गोपाल शर्मालाई दैलेखको जिम्मेवारी दिइएको छ ।

यस्तै, रुकुमपश्चिमका बसन्त शर्मालाई जाजरकोट, जुम्लाका नरेश भण्डारीलाई सल्यान, रुकुमपश्चिममा गगन खड्का र सुर्खेतका नरबहादुर विष्ट डोल्पाको कमाण्ड गर्ने गरी खटिएका छन् । कालिकोटका महेन्द्रबहादुर शाहीलाई सुर्खेतको जिम्मेवारी दिइएको छ । केन्द्रीय सदस्यको रुपमा पूर्व मन्त्री विन्दमान विष्टलाई सुर्खेतमै राखिएको छ ।

१० जिल्लामध्ये माओवादी केन्द्र सबैभन्दा कमजोर दैलेख र सुर्खेतमा छ । प्रदेशको राजधानीसमेत रहेको सुर्खेतमा नेताहरु धेरै भए पनि सांगठनिक र वैचारिक रुपमा पार्टी निकै कमजोर छ । पार्टीभित्र प्रभावशाली नेताको छवि बनाएका पूर्व मुख्यमन्त्री शाहीलाई सुर्खेतको जिम्मेवारी दिइसकेपछि जिल्लाको सांगठनिक अवस्थामा धेरै सुधार आउने अपेक्षा पार्टीले गरेको देखिन्छ ।

यद्यपि राजधानीसमेत रहेको वीरेन्द्रनगरको कमाण्डमा पार्टीले प्रतिनिधि छनोटमा कमजोरी गरेको स्थानीय नेताहरु बताउँछन् । वीरेन्द्रनगरको इञ्चार्जको रुपमा रुकुम पश्चिमका महेन्द्र केसी छन् । प्रदेशसभा सदस्यसमेत रहेका उनी पार्टीभित्र खासै परिचित नाम होइन । ‘चुनावमा एउटा पनि वडाको नेतृत्व नपाएको राजधानीको नगरमा पार्टीले बलियो नेतृत्व दिनुपर्थ्यो तर, केही कमजोरी गरेको देखिन्छ,’ वीरेन्द्रनगर कमिटीका एक नेताले भने, ‘सबैले प्रतिष्ठाको विषय बनाउने वीरेन्द्रनगरमा पार्टीलाई उचाइँ दिनुपर्छ । त्यसका लागि सांगठनिक रुपमा चिनिएकोे र सबैलाई मिलाउन सक्ने नेतालाई जिम्मेवारी दिनुपर्थ्यो ।’

सांगठनिक अवस्था कमजोर रहेको दैलेखमा रुकुमका गोपाल शर्माले कमाण्ड गरेका छन् । उनको कमाण्डमा दैलेखमा पार्टी संगठनको वर्तमान अवस्थामा रुपान्तरण आउनेमा जिल्लाका स्थानीय नेता, कार्यकर्ताहरु आशावादी छन् । शर्मा केही दिनअघि नै जिल्लामा पुगेर पार्टीका गतिविधि चलाइरहेका छन् । पछिल्लो समय दैलेखमा माओवादीको सांगठनिक अवस्थामा बदलाव आएको छ । ०७९ मंसिरमा भएको चुनावपछि माओवादीतर्फ संगठित हुनेको संख्या बढेको जिल्ला पार्टी कमिटीले जानकारी दिएको छ ।

बौद्धिक छवि बनाएका एमाले नेता योगेन्द्र शाही माओवादीमा लागेसँगै एमालेका कार्यकर्ताहरु माओवादीमा जोडिन थालेका छन् । हुम्लामा झकबहादुर मल्लले पार्टीका गतिविधि अघि बढिरहेको जानकारी दिए । त्यहाँ डा. दीपेन्द्र रोकायाजस्ता बौद्धिक नेताहरु प्रत्यक्ष रुपमा फिल्डमा खटिएको अवस्था छ ।

तीन महिने अभियानको क्रममा पार्टी सदस्यता नवीकरण र विस्तारको काम व्यापक रुपमा अगाडि बढाइने प्रदेश इञ्चार्ज मातृका यादवले बताए । अहिले कर्णालीमा माओवादीको शक्ति कति हो भन्ने कुराको लेखाजोखा छैन । अभियानको क्रममा माओवादीले आफ्नो शक्ति सन्तुलनको अवस्थालाई पनि लेखाजोखा गर्ने भएको छ ।

‘आधार क्षेत्रमा निरन्तर जनाधार गुमाइरहेको माओवादी’

जनयुद्धकालदेखि नै माओवादीको आधार इलाकाका रुपमा चिनिएको कर्णालीमा सांगठनिक रुपमा माओवादीको ‘पोजिसन’ तेस्रो स्थानमा छ । विशेषगरी रुकुमपश्चिम, कालिकोट लगायतका केही जिल्लाबाहेक माओवादीको अवस्था खस्किँदै गइरहेको छ ।

संघीयतापछि भएका स्थानीय, प्रदेश र राष्ट्रिय चुनावको अवस्थालाई हेर्ने हो भने हरेक चुनावमा माओवादीले जनाधार गुमाइरहेको छ । ०७९ को प्रदेशसभा चुनावमा माओवादीले ०७४ कै सिट (९) सुरक्षित राख्यो, त्यो पनि गठबन्धनको सहयोगमा । ०७४ मा एमालेसँगको सहयोगमा चुनावमा सहभागी बनेको माओवादी ०७९ मा कांग्रेस, नेकपा एकीकृत समाजवादीसँगको अपुरो सहकार्यमा चुनावमा भाग लियो ।

०७४ को राष्ट्रिय चुनावमा नेकपा एमालेसँग वाम एकता गर्दा १२ वटा प्रतिनिधिसभा क्षेत्रमध्ये ५ सिटमा माओवादी केन्द्र सीमित रह्यो । जबकि एमालेले ६ वटा सिटमा आफ्नो वर्चश्व कायम ग¥यो । ०७९ मा १ सिट गुमाएर ४ सिटमा सीमित बन्यो ।

०७९ गत वैशाख ३० मा सम्पन्न स्थानीय तहको निर्वाचनमा पनि माओवादीले नै घाटा व्यहोर्नुप¥यो । माओवादीको पोजिसन स्थिर रहे पनि ०७४ मा जितेका दुई वटा पालिका गुमायो । ०७४ कोे स्थानीय चुनावमा एमालेले ३८, माओवादीले ३२ र कांग्रेसले तेस्रो नम्बरमा २७ प्रतिशत जनमत पाएको थियो । तर ०७९ मा कांग्रेस, एकीकृत समाजवादीसँग अपुरो तालमेल गरेको माओवादी २३ पालिकामा सीमित हुन् पुग्यो । कर्णालीमा माओवादीको अवस्था कमजोर बन्दै गइरहेको माओवादीका नेताहरुको निष्कर्ष छ ।

माओवादीको आधार इलाका मै हरेक निर्वाचनमा सिट गुमाउँदै जाँदा कर्णालीका माओवादीको साख गुम्दै जाने खतरा बढेको निष्कर्ष ०७९ भदौमा तीन दिनसम्म चलेको बहृत प्रशिक्षण बैठकले नै निकालेको थियो । त्यसो हुनका पछाडि माओवादीभित्र चरम गुटबन्दी, प्रदेश सरकारको नेतृत्वमा गुटबन्दीका आधारमा मन्त्री बनाउने होडबाजी लगायत यावत् कारण छन् । माओवादी कर्णालीमा पहिलो दल नबने पनि पार्टी केन्द्रको पहलमा निरन्तर नेतृत्वमा छ ।

प्रदेशको नेतृत्वमा माओवादी हुने तर, जनताको मन जित्न नसकेको, सत्ता र पार्टीको भेट नहुने, जनताको मनोभावलाई सम्बोधन गर्न नसकेको निष्कर्ष यसअघिको विस्तारित बैठकले निकालेको छ । जसले गर्दा माओवादीप्रति वितृष्णा बढ्दै गइरहेको आम नेता, कार्यकर्ताको बुझाइ छ ।

रुपान्तरणको झिनो आशा !

हरेक हिसाबले पछि परेको कर्णालीका नागरिकले माओवादी जनयुद्धका क्रममा परिवर्तनका लागि बन्दुक मात्र उठाएनन्, १० वर्षे जनयुद्धलाई सफल बनाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरे । कर्णालीका नागरिकले ५० को दशकसम्म पनि काठमाडौँसम्म सम्पर्क सहज बनाउन सक्दैनथे । बहुदलप्रति असन्तोषको भावना बढ्यो र राज्यले पनि दमन थालेपछि माओवादीले जनयुद्ध सुरु ग¥यो । कर्णालीका नागरिकले सहजतापुर्वक युद्धमा भाग लिए र युद्धलाई सफल तुल्याए ।

माओवादी केन्द्रका केन्द्रीय सदस्य झकबहादुर मल्ल ‘सुदीप’ का विचारमा त्यो बेला कर्णाली जनयुद्धको तुफानी केन्द्र थियो । युद्धका क्रममा हजारौँ बहादुर योद्धा कर्णालीले गुमाएको मल्ल स्मरण गर्छन् । उनी भन्छन्, ‘पछाडि पारिएका वर्ग र समुदायका लागि हामीले क्रान्ति गरेका थियौँ, अझ कर्णाली तुफानी केन्द्र थियो । किनकि कर्णालीका जनता थुप्रै खालका कुप्रथा, वर्गीय विभेदको दुष्चक्रमा बाँचिरहेका थिए, त्यसैको मुक्तिका लागि हामीले संघर्ष गरेका हौँ ।’

यो पनि

कर्णालीमा माओवादी : जनयुद्धको आधार क्षेत्रमै गठबन्धनको सहारा किन ?

यद्यपि शान्ति प्रक्रियापछि माओवादीले आफ्ना एजेण्डा भुल्यो, जनताका आशा निराशामा परिणत भए । युद्धमा घाइते, अपाङ्ग भएकाहरुका मागहरु सम्बोधन हुन सकेनन् । नेताहरु सहर केन्द्रित भए तर, जनयुद्धमा भूमिका निर्वाह गरेका कर्णालीवासीको अवस्था उस्तै रह्यो ।

माओवादीप्रति जनताको विश्वास गुम्दै गयो । अहिले माओवादीले थालेको विशेष रुपान्तरण अभियानले जनतामा गुमाएको विश्वास केही रुपमा फर्काउने विश्वास माओवादीका नेताहरुको छ ।

अहिले इञ्चार्ज भएर कर्णालीमा आएका नेता मातृका यादव भन्छन्, ‘अन्तभन्दा कर्णालीमा माओवादीको अवस्था ठिकै छ । रुपान्तरण अभियानले केही रुपान्तरणको आशा बटुल्ने छ ।’ उनका अनुसार माओवादीहरु अहिले बिग्रिएको अवस्था छ । जनताबाट माओवादीहरु टाढा भएको ठम्याई उनको छ । ‘नेताहरु कार्यकर्ताबाट टाढा भए, कार्यकर्ता नेताबाट,’ उनी भन्छन्, ‘यो अभियानले यी समस्या र ल्याकिङलाई हल गर्छ भन्ने विश्वास हाम्रो छ ।’

अभियानको उद्घाटन १६ भदौमा हुनेछ ।