डेनियल पार्दो / बीबीसी

शुक्रवार, जुन ९ को रात कोलम्बियाको घना जङ्गलका बीचबाट सेनाको वाकी टकीमा जीवनको त्यो प्रतिध्वनि सुनियो जसका लागि पूरा देश प्रार्थना गरिरहेको थियो – ‘चमत्कार, चमत्कार, चमत्कार !’

विगत ४० दिनदेखि घना जङ्गलमा हराइरहेका चार बालबालिका जीवित र सकुशल फेला परेको वाकीटकीमा सेनाको कोडेड सन्देशमार्फत जनताले थाहा पाए ।

यी चार बालबालिका कोलम्बियाको हुइटोटो आदिवासी समुदायका हुन् । मे १ मा भएको विमान दुर्घटनामा सबै बालबालिका बेपत्ता भएका थिए । तीन चारै जना बालबालिका हल्का विमानमा यात्रा गरिरहेका थिए जुन मे १ मा बिहानै अमेजनको घना जङ्गलका बीच दुर्घटनाको सिकार भएको थियो । 

उक्त दुर्घटनामा बालबालिकाकी आमाको मृत्यु भएको थियो । त्यसपछि ती १३ वर्ष, ९ वर्ष, चार वर्ष र एक वर्षका बालबालिका विषालु सर्प, खतरनाक जगुआर र लामखुट्टे बस्ने घना जङ्गलमा फसेका थिए ।

राहत र उद्धारकर्ताहरूले सुरुमा यी चार बालबालिकाको पनि विमान दुर्घटनामा मृत्यु भएको अनुमान गरेका थिए।

यद्यपि, जङ्गलमा बालबालिकाको पाइलाको छाप, आधा खाएको जङ्गली फलफूल र अन्य सुरागहरूले उद्धार टोलीहरूमा आशा जगायो कि बच्चाहरू विमान दुर्घटनामा बाँचेका छन् र मद्दत खोज्न दुर्घटना स्थलबाट टाढा गएका छन् ।

विमान दुर्घटनापछि ६ हप्तासम्म यी चार बालबालिकाले यस्ता धेरै कठिनाइहरूको सामना गर्नुपरेको थियो, जसबाट बाँच्न सम्भव थिएन । त्यसैले, कोलम्बियाका राष्ट्रपतिले भनेका छन्, ‘यी बालबालिका बाँच्नु एउटा उदाहरण हो जुन इतिहासमा सधैँ रेकर्ड रहनेछ ।’

‘जङ्गलका सन्तान’

बालबालिकाका हजुरबुवा, फिडेन्सियो भ्यालेन्सियाले पत्रकारसँगको कुराकानीमा दुई ठुला सन्तान लेस्ली र सोलेनी, जङ्गलमा बाँच्नुका सिद्धान्तहरू राम्ररी परिचित थिए । उनले भने, ‘हुइटोटो जनजातिका सदस्यहरूले सानैदेखि सिकार गर्न, माछा मार्न र खानेकुरा सङ्कलन गर्न सिक्न थाल्छन् ।’

कोलम्बियाली सञ्चारमाध्यमसँग कुरा गर्दै यी बालबालिकाकी काकी डमारिस मुकुतुईले आफ्नो परिवारका छोराछोरी हुर्कँदै गर्दा प्रायः परिवारका अन्य सदस्यहरूसँग ‘जिउँदो रहनका लागि खेल’ खेल्छन् ।

आफ्नो बाल्यकाल स्मरण गर्दै उनले भनिन्, ‘बाल्यकालमा सबै जना यो खेल खेल्थ्यौँ, हामी साना पालहरू बनाउँथ्यौँ ।’

उनले भने, ‘१३ वर्षीया लेस्लीलाई थाहा थियो कुन फलफूल खान हुँदैन, किनकि जङ्गलमा धेरै विषालु फलफूल पनि पाइन्छ । लेस्लीलाई सानो बच्चाको हेरचाह कसरी गर्ने भन्ने पनि थाहा थियो ।’

विमान दुर्घटना पछि, लेस्लीले आफ्नो कपाल बाँध्ने फित्ताले रुखको हाँगाहरू बाँधेर बस्नका लागि अस्थायी आश्रय बनाएकी थिइन् । जुन सेस्ना २०६ विमानमा बालबालिका यात्रा गरिरहेका थिए त्यसको भग्नावशेषमा फरिना नामको एक प्रकारको आटा पनि लेस्लीले भेट्टाएकी थिइन् ।

केही दिनसम्म यी बालबालिकाले यही आटामा गुजारा गरे । बालबालिकाको खोजीमा संलग्न हुइटोटो समुदायका वृद्ध एडविन पाकीले पीठो सकिएपछि चार बालबालिकाले जङ्गली रुखका बीउ खान थालेको बताए ।

चुनौतीहरूको जङ्गल

एडविन पाकीले पत्रकारलाई भने, ‘जङ्गलमा प्यासन फ्रुटसँग मिल्दोजुल्दो एक प्रकारको जङ्गली फल पाइन्छ, जसलाई अविचुर भनिन्छ । यस फलको दाना खाएर बालबालिकाहरू जङ्गलमा बस्थे । दुर्घटना भएको स्थानबाट करिब डेढ किलोमिटरको दूरीमा अविचुरको रुख थियो ।’

कोलम्बियाको परिवार कल्याण संस्थानका प्रमुख एस्ट्रिड केसेरेसले भने, ‘यो विमान दुर्घटना त्यति बेला भयो जब जङ्गली रुखमा फल लाग्ने मोसम थियो । र यी बालबालिका ती फलफूल खाएर जीविकोपार्जन गरिरहेका थिए ।’

तैपनि, यी बालबालिकाहरूले जङ्गलको अत्यन्तै दुर्गम वातावरणमा आफ्नो ज्यान जोगाउन धेरै चुनौतीहरूको सामना गर्नुपरेको थियो ।

कोलम्बियाको आदिवासी समुदायका विज्ञ एलेक्स रुफिनोले बीबीसी मुन्डोलाई भने, ‘यी बालबालिका जङ्गलको अत्यधिक घना र अँध्यारो इलाकामा थिए जहाँ यो क्षेत्रको सबैभन्दा ठुला रुख पाइन्छ ।’

उनी थप्छन्, ‘हुन त यो जङ्गलमा यस्ता धेरै रुख थिए जसको पातलाई पानीले धोएर खान सकिन्छ तर यही जङ्गलमा यस्ता थुप्रै रुख छन् जसका पात विषालु छन् ।’

एलेक्सले भने, ‘यो जङ्गलको त्यो क्षेत्र हो, जहाँ मानिसको धेरै आवतजावत हुँदैन । यी क्षेत्रहरूमा साना सहरहरू छन् र तिनीहरू जङ्गलको भित्री भागमा नभई नदीको किनारमा अवस्थित छन् ।’

४० दिनसम्म, बालबालिकाहरूले जङ्गलमा सिकार गर्ने जङ्गली जनावरहरूबाट बच्नका साथै भीषण तूफानी वर्षासँग लडे । र, यो अवधिमा उनीहरूले जङ्गलको त्यो क्षेत्रमा सक्रिय भनिने सशस्त्र गिरोहको सामना पनि गर्नुपरेको हुनसक्छ ।

राष्ट्रपति पेट्रोका अनुसार एक पटक बच्चाहरूले जङ्गली कुकुरबाट आफूलाई बचाउनु परेको थियो ।

यद्यपि, एलेक्स रुफिनोले यी बालबालिकामध्ये आदिवासी समुदायमा हुर्किएकी १३ वर्षीया बालिका रहेको बताए । उनले घना जङ्गल र सिकारी जनावरहरूको खतरनाक वातावरणमा बाँच्न सक्ने धेरै सीपहरू सिकेकी थिइन् ।

यी बालबालिकाको पालनपोषण कोलम्बियाको दक्षिण पूर्वी क्षेत्रमा रहेको भाउप्समा भएको थियो । यहाँको गुआनानो समूहका नेता जोन मोरेनोले बच्चाहरूलाई ‘उनका हजुरआमाले हुर्काएको’ बताए ।

आदिवासी समुदायमा यी महिलालाई उच्च सम्मान गरिन्छ । जोन मोरेनोले भने, ‘बालबालिकाले जङ्गलमा आफ्नो ज्यान जोगाउन आफ्नो समुदायका ठुलाहरूबाट सिकेका सुझावहरू प्रयोग गरे । उनले आफ्ना पुर्खाहरूको अनुभवलाई जीवित रहन प्रयोग गरे ।’

एक नाटकीय उद्धार कार्य

विमान दुर्घटनापछि बालबालिका खोज्ने अभियान चलिरहँदा कोलम्बियाका अधिकारीको सुस्त गतिका लागि आलोचना पनि भएको थियो । राष्ट्रपति गुस्ताभ पेट्रोको कार्यालयले बालबालिकाको पुनर्मिलनको बारेमा गलत ट्विट गरेपछि राष्ट्रपतिको पनि चर्को आलोचना भएको थियो ।

अधिकारीहरूले विमान दुर्घटना स्थल वरपरको जङ्गलमा १०,००० पर्चाहरू खसाले । यसमा स्पेनिस भाषा र हुइतोतो आदिवासीले बुझ्ने गरी जङ्गलमा जिउँदो बच्ने तरिका लेखिएको थियो । 

हेलिकप्टर मार्फत जङ्गलमा लाउडस्पीकर मार्फत घोषणा गरिन्थ्यो, जसमा ती बालबालिकाको हजुरआमाले बालबालिकाको खोजी भइरहेको छ है भन्दै आफ्नो स्वरमा प्रोत्साहन दिन्थिन् । 

तर, मिडियाको नजरबाट टाढा रहेर कोलम्बियाली सेना यी बालबालिकाको नजिक हुँदै गयो । उद्धार कार्यको नेतृत्व गर्ने टोलीका कमान्डर जनरल पेड्रो सान्चेजले भने कि उद्धार टोलीका सदस्यहरू कहिलेकाहीँ बच्चाहरू फेला परेको ठाउँबाट २० देखि ५० मिटर  तल गएका थिए ।

अन्ततः जङ्गलमा बालबालिका फेला परे । त्यति बेला स्थानीय जनजाति समुदायका १५० सैनिक र २ सय स्वयंसेवक खोजीमा लागेका थिए । उनीहरू सबैले ३०० वर्ग किलोमिटर इलाकामा बच्चाको खोजी गरेका थिए ।

खोज अभियानको क्रममा, जनरल पेड्रो सान्चेजले पत्रकारहरूलाई भने, ‘यो भुसको थुप्रोमा सियो खोजेजस्तो होइन । हाम्रो अभियान त एक विशाल गलैँचाबाट एउटा सानो माहुरी खोज्नु सरह हो ।’

तर एक महिनाभन्दा बढी समयसम्म चलेको खोजी अभियान शुक्रवार टुङ्गिएको थियो जब विशेष स्निफर कुकुरले ती बालबालिकालाई जङ्गलको बीचमा फेला पारे ।

कोलम्बियाको रक्षा मन्त्रालयले जारी गरेको भिडियोमा यी बालबालिकालाई घना जङ्गलका अग्लो रुखहरूबाट निकालेर हेलिकप्टरमा राखिएको देखाइएको छ । यी बालबालिकाहरूलाई कोलम्बियाको राजधानी बोगोटा लगिएको थियो, जहाँ उनीहरूलाई एम्बुलेन्सबाट उपचारका लागि अस्पताल लगियो ।

धन्यवाद सेना

बच्ने आशा थोरै भए पनि खोजी टोलीले आशा नहारेको र घना जङ्गलमा बालबालिकाको खोजी जारी राखेको भन्दै बालबालिकाका आफन्तले सेनालाई धन्यवाद दिए । उनले बालबालिकालाई यथाशीघ्र परिवारको जिम्मा लगाउन पनि सरकारसँग आग्रह गरे ।

ती बालबालिकाकी हजुरआमाले सरकारी सञ्चारमाध्यमलाई भनिन्, ‘मैले कहिल्यै आशा मारेकी थिइनँ । बालबालिका खोज्ने अभियानलाई मैले सधैँ समर्थन गरेको छु । म धेरै खुसी छु । म राष्ट्रपति पेट्रो र हाम्रो देशका नागरिकहरूलाई धन्यवाद दिन्छु, जसले बच्चाहरूलाई फेला पार्न धेरै मेहनत गरे ।’

राष्ट्रपति गुस्ताभ पेट्रोले पनि सेना र स्वयंसेवकको प्रयासको सफलताप्रति खुसी व्यक्त गरे । उनले भने, ‘यो सबै ज्ञानको सङ्गमले सम्भव भएको हो: आदिवासी र सेनाको । र यही नै शान्तिको वास्तविक मार्ग हो ।’

तर, राष्ट्रपतिले विशेष गरी जङ्गलमा ४० दिनसम्म बाँचेका बालबालिका र प्रकृतिसँगको सम्बन्धको प्रशंसा गरे । राष्ट्रपति पेट्रोले भने, ‘उनीहरू जङ्गलका सन्तान हुन् र अहिले पूरै कोलम्बियाका सन्तान भएका छन् ।’

कोलम्बियाका धेरै मानिसहरू क्याथोलिक सम्प्रदायमा गहिरो विश्वास राख्छन् । उनीहरुले बालबालिका भेट्नुलाई ‘चमत्कार’ भनेका छन् ।