काठमाडौँ । नेपाली उत्पादनका सवारी साधनलाई दर्ता (नम्बर प्लेट) दिन छलफल सुरु भएको छ । सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन, २०४९ ले स्वदेशी उत्पादनलाई दर्ता दिनबाट वञ्चित गरेपनि तत्काल कार्यविधि ल्याएर दर्ताको बाधाअड्काउ फुकाउने गर्ने तयारी भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयको छ ।

यस्तै प्रधानमन्त्रीको कार्यालयले भने स्वदेशी उत्पादनका सवारी साधनलाई दर्ता दिनबाट ऐनले नै वर्जित गरेकाले ऐनमा नै व्यवस्था गरेर अघि बढ्नुपर्नेमा जोड दिएको छ ।

प्रधानमन्त्रीको निर्देशन लगत्तै सोमबार प्रधानमन्त्री कार्यालयमा बसेको सचिव, सहसचिव तथा यातायात व्यवस्था विभागका महानिर्देशक समेतको बैठकले विद्यमान कानुनलाई संशोधन वा नयाँ व्यवस्था थप गरेर जान सकिने निष्कर्ष निकालेको छ ।

तत्कालको बाधाअड्काउ फुकाउका लागि सवारी तथा यातायात व्यवस्था कार्यविधिलाई नै अगाडि बढाएर सोहीमार्फत सवारीको दर्ता (नम्बर प्लेट) दिने गरी अघिबढ्ने र सँगसँगै विद्यमान सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन, २०४९ लाई समेत परिमार्जन गर्ने निर्णय भएको विभागका महानिर्देशक नारायण प्रसाद भट्टराईले रातोपाटीलाई जानकारी दिए ।

‘द्रुत गतिमा समस्याको समाधान निकाल्न सबै सरोकारवाला पक्ष सकारात्मक भएका छौं । केही दिनभित्र रिजल्ट आउनेछ,’ महानिर्देशक भट्टराईले भने, ‘कार्यान्वयन त विद्यमान कानुन (सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन, २०४९) नै संशोधन गर्ने हो । तर, तत्काल समस्या समाधानका लागि कार्यविधि, निर्देशिकाबाट जाने निर्णय भएको छ’ उनले भने ।

उसो त यसअघि नै विभागले कार्यविधि बनाएरै स्वदेशी उत्पादन तथा एसेम्बलिङ सवारी साधानलाई सम्बोधन गर्ने तयारी स्वरुप कार्यविधिको प्रारम्भिक ड्राफ्ट (मस्यौदा) बनाएर तालुक भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालय पठाएको थियो । विभागबाट आएको मस्यौदा केही भाषागत त्रुटि सच्याएर मन्त्रालयले अन्तिम स्वीकृतिका लागि कानुन, न्याय तथा संसदीय मामिलामन्त्रालय पठाएको थियो । तर, कानुन मन्त्रालयले ऐनले नदिएको विषयमा कार्यविधि बनाउन नसकिने जवाफ दिँदै स्वदेशी उत्पादनका सवारीलाई दर्ता दिन सकिने प्रस्तावित मस्यौदा फिर्ता गरिदिएको थियो ।

अहिले भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात व्यवस्था मन्त्रालय, विभाग र प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालय समेतको सक्रियतामा कार्यविधिमार्फत नै छोटो समयका लागि निकास दिने तयारी भएको हो ।

याे पनि

सरकारले दर्ता नदिएपछि ‘यात्री’ उत्पादक विदेश पलायन

कानुन मन्त्रालयबाट फिर्ता भयो नेपालमा उत्पादित सवारीलाई दर्ता दिने नियमावलीको मस्यौदा

नेपालमा उत्पादित सवारी साधनले दर्ता नै पाउँदैनन्

३० वर्ष पुरानो ऐन बाधक

विद्यमान सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन, २०४९ पहिलो पटक २०४९ पुस २२ गते जारी भएको थियो । उक्त ऐन एकपटक मात्र (पहिलो संशोधन) २०५० भदौ ९ गते भएको थियो । त्यसयता झण्डै ३० वर्ष वितिसकेको छ । तर, ऐन संशोधन हुन सकेको छैन ।

तत्कालीन श्री ५ को सरकारको पालामा जारी ऐनले नै अहिलेको संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रसम्मको सवारी तथा यातायात व्यवस्थाको प्रणाली धानिरहेको छ ।

सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन, २०४९ ले स्वदेशमा उत्पादित सवारी साधन दर्ताका लागि योग्य मानेको छैन । सोही ऐनमा टेकेर बनेको यातायात व्यवस्थापन कार्यविधि निर्देशिका, २०६० (संशोधन, २०७४) ले समेत स्वदेशी उत्पादनलाई कानुनी मान्यता नदिएपछि नेपालमा उत्पादित सवारी साधनले दर्ताको प्रमाणपत्र (नम्बर प्लेट) पाउन नसकेका हुन् ।

यातायात व्यवस्थापन कार्यविधि निर्देशिका, २०६० (संशोधन, २०७४) को दफा ११ को १ को १ मा नयाँ सवारी दर्ता एवं प्रक्रिया सम्बन्धी व्यवस्था गरिएको छ । उक्त दफाको उपदफा २ मा सवारी दर्ताका लागि भन्सार प्रज्ञापनपत्र र भन्सार महसुल अनिवार्य गरिएको छ । व्यवस्थामा भनिएको छ, ‘सवारी दर्ताको प्रमाणपत्रका लागि सक्कल भन्सार प्रज्ञापनपत्र र भन्सार महसुल तिरेको रसिद (सक्कल प्रज्ञापनपत्र कार्यालयमा नै रहनेछ) अनिवार्य बुझाउनुपर्ने छ ।’ यही बाध्यात्मक व्यवस्थाका कारण स्वदेशी उत्पादनले दर्ताको प्रमाणपत्र पाउन नसकेका हुन् ।

स्वदेशी उत्पादनको प्रज्ञापनपत्र नहुने र भन्सारसमेत नतिर्ने हुँदा यसमा कानुनी जटिलता देखिएको हो । यस्तो कानुनी प्रावधान हटाउनकै ३० वर्ष पुरानो कानुन संशोधन वा नयाँ व्यवस्था थप गर्नु परेको हो ।

यही कानुनी व्यवस्थालाई कारण देखाउँदै प्रदेशस्तरीय यातायात कार्यालयहरुले यात्री जस्तो स्वदेशी उत्पादक सवारी साधनलाई दर्ता दिन मानिरहेका छैनन् । दर्ता (नम्बर प्लेट) नपाउँदा सडकमा गुडेका ८० को हारहारीका विद्युतीय मोटरसाइकल ‘यात्री’ लाई ट्राफिक प्रहरीले कारबाही गरिरहेको छ ।

यही मुद्दा चल्दैगर्दा आइतबार र सोमबार गरी तीन वटा यात्री मोटरसाइकललाई ट्राफिक प्रहरीले कारबाही गरिसकेको यात्री मोटरसाइकलका निर्देशक ठाकुर पाैडेलले रातोपाटीलाई जानकारी दिए । नम्बर प्लेटकै आधारमा चालु आर्थिक वर्षको ९ महिनामा १० हजार ६५२ सवारी कारबाहीमा १५ वटा यात्री मोटरसाइकल परेको उपत्यका ट्राफिक कार्यालयका प्रवक्ता एसएसपी राजेन्द्र भट्टले रातोपाटीलाई जानकारी दिए ।