विराटनगर । २०७४ साउन २७ र २८ गते आएको बाढीले विराटनगर विमानस्थल झन्डै दुई हप्ता अवरुद्ध बन्यो । त्यस्तै २०७८ साल कार्तिकमा आएको वर्षाका कारण विमानस्थल ४ दिन डुबानमा पर्‍यो । देशकै दोस्रो ठुलो टर्मिनल भवन शिलान्यास गरेको विराटनगर विमानस्थलमा अब पानी पस्दैन ? २०७४ सालको जस्तो केशलिया खोला उर्लेर आयो भने के हुन्छ ? यो विषय विराटनगरबासीको अत्यधिक चासोको विषय हो । 

२०७४ साउन २७ र २८ गते आएको बाढी विमानस्थलमा प्रवेश गर्दा विमानस्थलको धावनमार्गका साथै हाल रहेको टर्मिनल भवनभित्र अत्यधिक लेदो जम्मा भएको थियो । त्यसबेला विमानस्थलमा जमेको हिलो र लेदो निकाल्नका लागि नेपाली सेना परिचालन भएको थियो । करिब २०० को सङ्ख्यामा खटेका नेपाली सेनाका टोलीलाई लेदो हटाउन झन्डै दुई हप्ता लागेको थियो । बाढीका कारण विमानस्थलको करोडौँ क्षति भएको थियो । 

यस्तै २०७८ कार्तिक ३ गते आएको अविरल वर्षाका कारण पनि विराटनगर विमानस्थल बन्द भएको थियो । विराटनगर विमानस्थलमा धावनमार्गदेखि विमान पार्किङ गर्ने स्थान र कर्मचारी निवासमा पनि पानी जमेको थियो । 

अत्यधिक वर्षा र नजिकका साना खोलाको पानी विमानस्थलमा पसेकाले विमानस्थल जलमग्न भएको थियो । पानीका कारण टर्मिनल भवन, एप्रोन, धावनमार्ग, निवास जलमग्न भएकाले एक्स-रे मेसिन, जेनरेटर, रन–वे लाइट सबै डुबानमा परेका थिए । 

डुबान समस्या समाधान गर्ने गरी सोमबार विमानस्थलको नयाँ टर्मिनल भवनको शिलान्यास गरिएको छ । ‘हामीले डुबान नहुने गरी टर्मिनल भवनको डिजाइन गरेका छौँ,’ विमानस्थलका इन्जिनियर अजय प्रसाद गुप्ताले भने । यद्यपि २०७४ सालको जस्तो बाढी भने विराटनगर विमानस्थलले नथाम्ने उनले बताए । ‘नाला क्लियर नहुँदा हुने समस्या अब हुँदैन,’ उनले भने, ‘तर, बाँध फुटाएर, खोला नै उर्लियो भने यहाँको संरचनाले नथेग्न पनि सक्छ ।’

टर्मिनल भवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलकै मापदण्डको बन्ने छ । कूल २ अर्ब ४२ करोड (भ्याटबाहेक) लागतमा निर्माण हुने टर्मिनल भवन १६ हजार २७७ वर्ग मिटरको हुने नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका महानिर्देशक प्रदीप अधिकारीले जानकारी दिए । उक्त टर्मिनल भवन त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलपछिको दोस्रो ठुलो हो । 

पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको टर्मिनल भवन १४ हजार वर्ग मिटरको छ भने गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल भैरहवाको टर्मिनल भवन १५ हजार वर्ग मिटरको छ । विराटनगर विमानस्थलको धावनमार्ग तत्काल अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको मापदण्ड अनुसार विस्तार नभएपनि अहिले रहेको १५०० मिटरको रनवेमा २७० मिटर थप गर्ने तयारी गरिएको उनले जानकारी दिए ।

विमानस्थलको टर्मिनल भवन तीन वर्षभित्र निर्माण सक्ने गरी केसी–डाफे जेभीले ठेक्का लिएको छ । २०२५ मा बनेको विमानस्थलको टर्भिनल भवनबाट उत्तरमा नयाँ भवन बन्नेछ । नयाँ भवन बनेपछि पुरानो भवन भत्काइनेछ । ‘समयमा काम सम्पन्न गरेर हामीले पुरस्कृत गर्ने अवसर पाउनेछौं भन्ने विश्वास छ,’ टर्मिनल भवन शिलान्यास कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै मन्त्री सुदन किराँतीले भने । 

नयाँ टर्मिनल भवनमा १८ सय यात्रु क्षमता रहने बताइएको छ । गत मंसिर ११ गते ठेक्का सम्झौता गरेको निर्माण कम्पनीले काम पनि सुरु गरिसकेको छ । नयाँ बन्ने टर्मिनल भवनमा १७ वटा टिकट काउन्टर, २४ वटा पसल, ४ वटा रेस्टुरेन्ट, पत्रकार सम्मेलन कक्ष, ३ वटा भीआईपी कक्ष, बालबालिका खेल्ने, प्रार्थना कक्ष, स्तनपान कक्ष, ४ वटा प्राइभेट कक्ष, हललगायतको अत्याधुनिक सुविधा रहनेछ । मन्त्री सुधन किराँतीले नयाँ बन्ने टर्मिनल भवनले प्रदेश १ को विकासमा कोषे ढुङ्गा साबित हुने बताए ।

यसअघि विराटनगर विमानस्थललाई अन्तर्राष्ट्रिस्तरको विमानस्थलको रूपमा विस्तारका लागि तीन तहको सरकारबीच सम्झौता भएर जग्गा अधिग्रहण प्रक्रिया सुरु भएको थियो । मन्त्रिपरिषद्को २०७७ कात्तिक २७ गतेको निर्णयले १२६ दशमलव ४६ बिघा जग्गा अधिग्रहण गर्ने निर्णय गरेको थियो । तर, बजेट अभाव रहेको भन्दै शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको मन्त्रिपरिषद्ले २०७९ भदौ ३१ गतेको बैठकले भने जग्गा अधिग्रहणको काम स्थगन गरेको थियो । 

विराटनगर विमानस्थल प्रदेश १ को हब विमानस्थलको रूपमा रहेको छ । यो विमानस्थल नेपालको आन्तरिक हब विमानस्थलहरूमध्ये पहिलो र त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलपछि दोस्रो प्रमाणित एयरोड्रम हो । यहाँबाट ताप्लेजुङ, भोजपुर, तुम्लिङटार, फाप्लु, लामिडाँडा, थामखर्क, मनमाया राई खानीडाँडा र रुम्जाटार गरी आठ विमानस्थलमा उडान हुने गरेको छ । पोखरा विमानस्थलपछि यात्रु आवतजावतको हिसाबले पनि यो विमानस्थल दोस्रो व्यस्त आन्तरिक विमानस्थल मानिन्छ । 

विराटनगर विमानस्थलबाट सन् २०२२ मा मात्रै ३ लाख ४८ हजार ४७६ जना यात्रु आएका छन् भने ३ लाख ५२ हजार ६४६ जना यात्रु बाहिरिएको तथ्याङ्क छ । सात वर्ष अगाडि भने यो सङ्ख्याभन्दा झन्डै आधा कम यात्रु आउने जाने गर्दथे । सन् २०१६ मा १ लाख ८८ हजार ६४६ जना यात्रु आएको र १ लाख ८८ हजार ४३१ जना यात्रु बाहिरिएको नागरिक विराटनगर विमानस्थलले जनाएको छ । सन् २०१६ मा विराटनगरका लागि ४ हजार ६७१ पटक विमानले ओहोरदोहोर गरेका छन् भने २०२२ मा ६ हजार २७४ पटक आउने र ६ हजार २७३ पटक बाहिरिएको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ । विराटनगर विमानस्थलबाट हाल बुद्ध एयरलाइन्सको ७, यति एयरलाइन्सको ४, सौर्यको २ र श्री एयरलाइन्सको ३ गरी दैनिक १६ वटा उडान भइरहेको छ ।