लोक प्रचलनमा एउटा भनाइ छ– ‘तिमी समयको अघि पनि छैनौँ, समयको पछि पनि छैनौँ, तिमी सधैँ समयको बीचमै छौ ।’ अर्थात् हरेक अवसरको समय हुन्छ तर त्यो सँगसँगै हुन्छ । जब समयभन्दा अघि जाने प्रयास गरियो वा समयभन्दा धेरैपछि पुगियो भने अनि बित्यास पर्छ । हो, अहिले रवि लामिछाने स्वयंले आफ्ना लागि बित्यास निम्त्याइरहेछन् । उनी फगत समयभन्दा अघि पुग्न खोजे । तर समयले उनका लागि रफ्तार बढाउने कुरै थिएन । ऊ आफ्नै गतिमा थियो । तर रवि समयको गति उछिन्न खोज्दै थिए । संसारमा समयलाई उछिन्न कुनै चमत्कारिक शक्ति देखिएको छैन । झन् रविले त यो सक्ने कुरै भएन । हो उनले राजनीतिमा समयसँगै फड्को मारेकै थिए । समयको वेगकै समानान्तरमा राजनीति गर्न सफल पनि भए । यहाँसम्म ठिकै छ । समय यही भनिरहेको थियो । 

यो गति राजनीतिकै रूपमा चल्नुपर्थ्यो तर उनी शासकको रफ्तारमा दौडन प्रयास थाले । तर समयले रविलाई त्यो काम पर्खन भनिरहेको थियो । रवि भने समय अगावै शासक बन्न खोज्दै थिए । समयले भने रविको तालमै रफ्तार बढाउने सम्भावना थिएन । किनभने समय एक अटल गतिशील क्रिया थियो । रवि समयलाई नै आफ्नो काबुमा राख्न कोसिस गर्दै थिए । न यो सम्भव थियो, न भविष्यको सम्भावना थियो । बरु भविष्यको राजनीति सङ्कटलाई निम्त्याइदियो । अब रविका लागि भविष्यमा समयको वेगसँगै गर्ने राजनीति मौका पनि गुम्ने सम्भावना बढ्दै गयो । समयले रविलाई भनिरहेको थियो, ‘अहिले तिमी राजनीतिकै दौडमा कुदिरहनु, भोलि तिमी शासकमा कुद्न पाउनेछौ ।’ तर रविले समयको कुरै सुनेनन् । उनी यतिबेला समयभन्दा पर हुत्तिसकेका छन् । अहिलेसम्म समयभन्दा अघि र समयभन्दा पछि कोही छैन । 

रविले ‘नो, नट अगेन’ भनेकै आधारमा भोट बटुलेका थिए । यो उनको नयाँपन थियो । यसमा पुराना दलका मतदातालाई पनि उत्साह भरेको थियो । स्वयं पुराना नेताहरू पनि तरङ्गित थिए । 

तत्कालीन शक्तिमा हुँदा जयप्रकाश गुप्तालाई अदालतले भ्रष्टाचार मुद्दामा सफाइ दिएको थियो । उनको मुद्दा ०५९ सालमा दर्ता थियो । त्यतिबेला कांग्रेस शक्तिमा थियो । तर उनले सुख पाएनन् । उनको मुद्दा उल्टिएर ०६९ सालको चैतमा जेल चलान भए । 

ओजपूर्ण बोली, विश्वासिलो शैली र भरोसायोग्य वाचा रविमा देखेर जनताले भोट दिएका थिए । यसमा राजनीति गन्ध थिएन । मात्र रविको कञ्चन स्वरहरूले भोट तानिरहेको थियो । बालुवाटारदेखि बालकोटसम्म, धुम्बाराहीदेखि कोटेश्वरसम्म धाउनकै लागि ती लाखौँ नयनहरूले रविलाई भोट दिएका थिएनन् । बालकोट र बालुवाटारकै प्रतिनिधि बन्न रविलाई अनुमति थिएन । ती ठाउँमा धाउनेहरू त हजारौँ व्यक्तिहरू पहिल्यै तिनै पुराना दलहरूमै थिए । किन, यहाँ नयाँ रवि चाहियो ? पुराना रविहरूले जनतालाई धोका दिएर जनताले नयाँ रवि खोजेका थिए । तर यतिबेला नयाँ रवि पनि बालकोट र बालुवाटार धाउँदा देशभरका लाखौँ चेहराहरू घोर निराशमा छट्पटिएका छन् ।

रवि जब नागरिकताको सवालमा चुकेका थिए, तब उनी संयम हुन जरुरी थियो । सर्वोच्च अदालतले गरेको फैसलाको पूर्ण पाठ आउन बाँकी नै थियो । सायद पूर्ण फैसलाले रविलाई सहज बनाउला वा झन् कठिन अवस्था सिर्जना गर्ला, त्यो त पर्खन सक्नुपथ्र्यो । 

अर्को कुरा प्रहरीमा राहदानीको अनुसन्धान चलेको छ । यसलाई सजिलै रविले नजरअन्दाज गर्न मिल्दैनथियो । उनले यसलाई बेवास्ता गर्दै पुनः मन्त्री बन्न प्रयास गर्नु आफैँमा गलत कदम थियो । रविलाई लागेको हुनसक्छ, मन्त्री भएपछि यी सबै तमाम आरोपहरू खारेज हुनेछन् वा आफ्नो पक्षमा यी मुद्दाहरू ल्याउन सकिन्छ । यो शतप्रतिशत भ्रम मात्र हो । यसका केही नजिरहरू छन् । विश्वका धेरै देशहरू र नेपालमै सबैभन्दा बढी भ्रष्टाचार वा फौजदारी अभियोगमा जेल चलान भएका मन्त्रीहरू नै छन् । उनीहरू मन्त्रीमा भए पनि न त्यो मन्त्री पदले काम गर्यो न त्यो शक्ति उपयोग भयो । त्यसैले आरोपहरूलाई खेलाँची गर्न हुँदैन । 

तत्कालीन शक्तिमा हुँदा जयप्रकाश गुप्तालाई अदालतले भ्रष्टाचार मुद्दामा सफाइ दिएको थियो । उनको मुद्दा ०५९ सालमा दर्ता थियो । त्यतिबेला कांग्रेस शक्तिमा थियो । तर उनले सुख पाएनन् । उनको मुद्दा उल्टिएर ०६९ सालको चैतमा जेल चलान भए । 

उनले सफाइ नपाएपछि अहिले उनी तरकारी खेती गरेर बसेका छन् । गुप्ता देशकै शक्तिशाली सञ्चारमन्त्री भइसकेका भए । पूर्व पत्रकार पनि हुन् । बोली स्पष्ट थियो । देशकै ठूलो दलको नेता थिए । पछि एउटा फोरम दलको अध्यक्षसमेत भए । तर सारा शक्तिहरू कानुनका अगाडि निरिह साबित भए । 

यो नजिरबाट आरोपित राजनीतिज्ञले मनन गर्न सक्नुपर्छ । शक्ति र पदबाट आरोपहरू कहिल्यै खण्डन हुँदैनन् । बरु पद बाहिर बसेका कयौँ नेताहरू कानुनका नजरमा जोगिएका छन् । पदकै आडमा शक्ति उपयोग गर्न खोज्दा गोविन्दराज जोशीदेखि खुमबहादुर खड्काले जेल सजाय भोगे । दुवै गृहमन्त्री भइसकेका व्यक्ति हुन् । 

नेपालको कानुन अमेरिका, अलिखित बेलायत र भारतको समिश्रण छ । अर्थात् प्रजातान्त्रिक विधिमा आधारित कानुन छ । झन् अहिलेको संविधानले कानुनभन्दा माथि कोही छैन भन्ने सावित गरिदिएको छ । 

यसको एउटा उदाहरण कृष्णबहादुर महरासँग जोडिएको घटना ताजै छ । आफ्नै पार्टीको प्रधानमन्त्री, आफ्नै दलको झन्डै दुइ तिहाइ सरकार । आफैँ सर्वोच्च पदमा आसिन । तर यी तमाम शक्ति र पदहरू हुँदाहुँदै पनि १८ कात्तिक २०७६ मा पूर्व सभामुख महरा जेल चलान भए । भलै उनले अदालतबाट सफाइ पाएर अहिले राजनीतिमा सक्रिय छन् । तर कानुनका अगाडि त्यो शक्ति र पद फिक्का रहेछ भन्ने त प्रमाणित भयो नि त । त्यसैले पदमा भए मात्र आफूमाथि लगाइएका आरोपहरू खण्डित हुनेछन् भन्ने भ्रम सबैभन्दा बढी दृष्टिदोष मात्र हो । यसबाट मुक्त हुनैपर्छ । 

अब एकछिन लागौँ, रविको राजनीति दौडधुपबारे । राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीलाई जनताले सत्तामा पठाएका होइनन् । सत्ताधारीलाई खबरदारी गर्न मात्र पठाएका हुन् । यो सामान्य तर अति संवेदनशील विषय बुझ्न रास्वपा चुकिसकेको छ । 

रविले अर्को महत्त्वपूर्ण विषय चटक्कै बिर्से । त्यो हो, पार्टी सभापतिमाथि नै अनेक आरोप लाग्दा त्यो दलका नेता, कार्यकर्ता र समर्थकमा कति पीडा हुन्छ भन्ने कुरा । अहिले रास्वपामा जोडिएका सबै नागरिकहरूलाई पीडा थपिएको छ ।

कुनै एक दलको बहुमत नआएकाले संयुक्त सरकार बन्नु स्वाभाविक हो । तर सरकार बन्न रास्वपाको आवश्यकता थिएन । यतिबेला सबैभन्दा बढी रास्वपा सत्तालोलुप देखिएको छ । यसले रास्वपाले हिजो जनतालाई देखाएको बाटो बिराएको छ । अरूतिर ठड्याएको एउटा औँलाभन्दा आफैँतिर फर्किएका चारवटा औँलाले रास्वपालाई गिज्याइरहेको छ । किन रास्वपाले बाटो बिरायो ? यसका केही कारण छन् । 

 १० पुस २०७९ सालमा सरकार निर्माणमा जब एमाले अध्यक्ष केपी ओलीले खेल खेल्न सुरु गरे अनि रास्वपा अध्यक्ष रवि लामिछाने जान–अन्जानमा रूपान्तरण भए । सत्ता, सरकार, मन्त्री, सुविधा, शक्ति आदि जस्ता मोहले रविलाई रूपान्तरण गरिदियो । अघिल्लो दिनसम्म रास्वपा सरकारमा जाने गाइँगुइँ थिएन । तर ओलीको एकछिनका प्रवचनले रवि भुलभुलयैमा परे । अनि सत्ताको चास्नीमा डुबुल्की मार्न पुगे । यहीँबाट रास्वपाले बाटो बिराएको थियो । जुन गलत बाटोमा चलेको रास्वपाको गति रफ्तारमा छ । फेरि पनि सम्झनुपर्ने कुरा के हो भने जनताले यो गलतबाटोमा हिँड्न रास्वपालाई भोट दिएका थिएनन् ।  

रविले अर्को महत्त्वपूर्ण विषय चटक्कै बिर्से । त्यो हो, पार्टी सभापतिमाथि नै अनेक आरोप लाग्दा त्यो दलका नेता, कार्यकर्ता र समर्थकमा कति पीडा हुन्छ भन्ने कुरा । अहिले रास्वपामा जोडिएका सबै नागरिकहरूलाई पीडा थपिएको छ । आफ्नै पार्टीको सभापतिमाथि लगाइएका तमाम आरोप झेल्न ती पार्टीका नेताहरूलाई कति लज्जित बनाएको होला ! यो पीडामा मलहम लगाउन रविले भेउ पाउनै सकेका छैनन् । झन् झन् बालुवाटार र बालकोट धाउन छोडेका छैनन् । 

रविले के बुझ्न पथ्र्यौ भने पदमा बसेर होइन, पदबाहिर बसेर आफूमाथि लगाइएका आरोप सल्ट्याउन सजिलो हुन्छ । जब कुनै व्यक्ति पदमा पुग्छ, अनि सम्पूर्ण नागरिकको तारो त्यो व्यक्ति हुन्छ । अहिले जुन आरोप तपाईंमाथि लगाइएका छन्, एउटा सामान्य नागरिकका लागि सामान्य तरिकाले हल हुने विषय हुन् । पदले मानिसलाई जिम्मेवारी बनाउँछ र त्यो व्यक्ति क्लिन हुनुपर्छ भन्ने विश्वव्यापी मान्यता रहँदै आएको छ । 

रविको नियत गलत होइन, परिवेशले अन्जानवस भएका भवितव्य गल्ती र कमजोरीको रूपमा व्याख्या हुने हुन्थ्यो । जसले गर्दा अदालत, प्रशासनलगायतबाट रविलाई निकै सहज महसुस हुन्थ्यो । तर अहिले बालकोट, बालुवाटार रवि धाएको देखेर तमाम सरकारी अड्डाहरू चकित छन् ।

रविले बुझ्नपर्ने अर्को महत्त्वपूर्ण विषय छ, सल्लाहकार टिम । अब रास्वपा सामान्य पार्टी रहेन । यो एउटा राष्ट्रिय शक्ति हो । यो पार्टीको सभापतिले आफ्ना सल्लाहकारहरू विषयविज्ञ र परिपक्व व्यक्तिहरू राख्नुपर्छ । रविसँग अहिले कुनै त्यस्तो व्यक्ति साथमा छैन । 

अमेरिकी पूर्वराष्ट्रपति बाराक ओबामाले राज्यले तोकेका व्यक्तिका अतिरिक्त १२५ जना त आफूभन्दा सिनियर सल्लाहकार सदस्य राखेका थिए । फलस्वरूप उनी विश्वभरका मानिसहरूबीच हाई हाई बने । उता डोनाल्ड ट्रम्पले भने आफ्नो राष्ट्रपति कार्यकालमा सिनियरलाई सल्लाहकार राख्न मानेनन् । जसले गर्दा दोस्रो पटक राष्ट्रपति हुने बाटो ट्रम्पको बन्द भयो । नेतृत्वले गलत ठाउँमा टेक्न खोज्दा सही सल्लाहकारले बचाउँछ । 

नेपालमा किन अहिलेसम्मका नेताहरू र शासनसत्तामा गएका व्यक्ति असफल भए ? किनकि उनिहरूले सल्लाहकार अति जुनियर व्यक्ति राख्छन् । जसले दिने सल्लाहबाट नेताहरू सधैँ उल्टो बाटो हिँडिरहे । रास्वपाका सभापति पनि उही पुरानै दलकै नेताहरूको बाटोमा हिँडिरहेका छन् । सल्लाह दिने व्यक्ति त यसै त सिनियर हुनैपर्छ, त्यसमाथि विषय बुझेको हुन अनिवार्य छ । तर यहाँ निकट, आफन्त, पार्टीको सदस्य हेरेर मात्र सल्लाहकार राखिन्छ । यो सबैभन्दा गलत कदम हो । जुन कदम रविलेले पनि चालिरहेका छन् ।

अतः रास्वपाले लिएको सत्ता लिप्साको बाटो एक अनिष्टको साङ्केतिक चित्र हो । यो कालो छाया हो । संयुक्त सरकारमा गएर कुनै एक दलले नयाँ काम गर्न सक्छु भन्ने सबैभन्दा झुर भ्रम हो । सम्पूर्ण अधिकार प्रधानमन्त्रीमा हुने हुँदा मन्त्री एक्लैले न कुनै निर्णय गर्न सक्छ न कुनै मनमौजी काम गर्न सक्छ । रास्वपाले यतिबेला खबरदारी मात्र गरिरहेको भए, पार्टीको लोकप्रियता मात्र बढ्ने थिएन, रविमाथि लगाइएका आरोपहरू बिस्तारै हल हुँदै जान्थे । भोलि सरकार चलाउने यही दल हो, भोलिको प्रधानमन्त्री रवि हो, त्यसैले यस्ता आरोपहरू चर्काउन हुँदैन भनेर अनुसन्धानमा खटिएका अधिकारीहरूले पनि विवेक प्रयोग गर्दै जान्थे । 

रविको नियत गलत होइन, परिवेशले अन्जानवस भएका भवितव्य गल्ती र कमजोरीको रूपमा व्याख्या हुने हुन्थ्यो । जसले गर्दा अदालत, प्रशासनलगायतबाट रविलाई निकै सहज महसुस हुन्थ्यो । तर अहिले बालकोट, बालुवाटार रवि धाएको देखेर तमाम सरकारी अड्डाहरू चकित छन् । देशभरका नागरिकहरू अचम्मित छन् । यसले रविमाथि विश्वासको सङ्कटको चुचुरो लागेको छ । फलस्वरूप रविमाथि लगाइएका आरोपहरूमा सहानुभूति र विवेकका निर्णयहरू सदाका लागि बन्द भएका छन् । 

अब कानुनले जे गर्छ, त्यही सबैले गर्दै जानेछन् । यसले रास्वपा र स्वयं रविका लागि सबैभन्दा अनिष्टको सङ्केत चित्रण गर्छ । जुन रास्वपा र रविलाई भोट दिएका ती लाखौँ अनुहारहरू फेरि अभागीकै धरातलमा पछारिएका छन् । यो सबैभन्दा दुर्भाग्य हो ।