करियरको अन्तिम चरणमा पुगेका क्रिस्टियानो रोनाल्डोले मध्यपूर्वको बाटो समाते र यो उनको लागि ज्याकपोट भन्दा कम छैन ।

रोनाल्डोको साउदी अरबको फुटबल क्लब एन नासेरसँग वार्षिक २० करोड युरोको सम्झौता छ । यो सम्झौताले उनलाई फुटबल इतिहासमा सबैभन्दा धेरै कमाउने खेलाडी बनायो ।

३७ वर्षको उमेरमा व्यावसायिक फुटबलमा खेलाडीको मूल्य घट्न थाल्छ तर क्रिस्टियानो रोनाल्डोलाई आफ्नो ब्रान्ड भ्यालु राम्रोसँग थाहा छ र उनी सही समयमा सही निर्णय कसरी गर्ने भनेर थाहा पाउने व्यक्तिको रूपमा पनि परिचित छन् ।

उनले कतारमा भएको फिफा विश्वकप खेलमा आफ्नो टोलीका लागि खासै प्रभावकारी प्रदर्शन गर्न सकेनन् तर त्यसका बाबजुद पनि उनले सबैभन्दा महँगो सम्झौता गरेका छन् ।

वास्तवमा, साउदी अरबको फुटबल क्लबसँग रोनाल्डोको सम्झौतालाई ठुलो परिप्रेक्ष्यमा हेरिनुपर्छ । मध्यपूर्वका खेलकुद विश्लेषकहरूका अनुसार यो सम्झौताले साउदी अरब र कतार जस्ता मध्यपूर्व देशका विश्वका चर्चित फुटबल खेलाडीहरूलाई सामेल हुने बाटो खुला गरेको छ ।

यी देशहरूसँग पैसाको अभाव छैन र उनीहरूले यी ठुला खेलाडीहरूमा आफ्नो पैसा खर्च गर्ने रणनीतिमा काम गरेको पनि देखिन्छ ।

नत्र त म्यानचेस्टर युनाइटेड, रियल म्याड्रिड र युभेन्टस जस्ता क्लबबाट खेलिसकेका रोनाल्डो फुटबलबाट बिदा लिनुअघि साउदी अरब र कतारतर्फ आकर्षित होलान् भनेर कसैले सोचेको थियो होला ।

सन् १९७० को दशकमा साउदी अरबले यसै गरी विश्वभरका तेल इन्जिनियर र व्यावसायिक कामदारहरूलाई आकर्षित गरिरहेको थियो ।

त्यति बेला खाडी देशमा फुटबल आफ्नो प्रारम्भिक चरणमा नै थियो, तर त्यस बेला पनि साउदी अरबको अल हिलाल क्लबले विश्वभरका फुटबल प्रेमीहरूलाई चकित पारेको थियो ।

सन् १९७० को विश्व च्याम्पियन रिवेलिनोले गरेको थियो सुरुवात

सन् १९७० मा, ब्राजिलको टोली तेस्रो पटक विश्व च्याम्पियन बनेको थियो । पेलेसँगै यस विश्वकपमा सहभागी भएका रिभेलिनो १६ वर्ष लामो करियरपछि साउदी अरबको अल हिलाल क्लबमा आबद्ध भएका थिए ।

मेक्सिकोमा विश्वकप जित्ने ब्राजिलको टोलीलाई ड्रीम टिम भनिन्छ । यस टोलीका स्टार खेलाडी रिभेलिनोले सन् १९७८ मा अल हिलालसँग तीन वर्षको सम्झौता गरेका थिए ।

ब्राजिलको टोलीमा अट्याकिङ मिडफिल्डरको रूपमा खेलिरहेका रिभेलिनोले बायाँ खुट्टाले एङ्गल बनाएर सट खेल्दा रोक्न गाह्रो हुन्थ्यो । खाडी मुलुकमा पनि उनी निकै सफल रहे ।

उनले आफ्नो टोलीका लागि साउदी प्रोफेसनल लिगको उपाधि पनि जिते र कुल ३९ गोल गरे । त्यसैले स्पष्ट छ कि रोनाल्डोलाई जुन आकर्षक अफरले लोभ्याएको छ, त्यसले उनीभन्दा अघि थुप्रै खेलाडीलाई पनि लोभ्याएको छ ।

सन् २०१२ को मे मा कतारको सबैभन्दा लोकप्रिय क्लब अल सादले राउल गोन्जालेजलाई अनुबन्ध गरेको थियो । राउल स्पेनिस फुटबलको इतिहासमा सबैभन्दा प्रतिष्ठित खेलाडीमध्ये एक हुन् ।

राउल खेल्न आएको ठाउँमा फुटबल अचानक ध्यान केन्द्रित भयो र त्यसको एक दशकपछि मात्र कतारले विश्वकप आयोजना गर्‍यो ।

कतिपय आलोचकहरूले खाडी राष्ट्रहरूले ध्यान आकर्षित गर्न यस्ता सम्झौताहरू गर्ने बताउँछन् तर वास्तविकता यो हो कि कतार र साउदी अरब जस्ता देशहरूले खेलका सुविधालाई सुधार मात्रै गर्दैनन् । आफ्नो क्लबमा विश्व स्तरका खेलाडीलाई अनुबन्ध पनि गरिरहेका छन् । यसका साथै अन्तर्राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताहरू आयोजना गरिरहेका छन् ।

जब साउदी अरबमा तेलको भण्डार भेटियो, तब मध्यपूर्वको यो देशलाई धन सम्पदाले परिपूर्ण मानिन्थ्यो तर जब कतारले आफ्नो उत्तर–पूर्वको क्षेत्रमा प्राकृतिक ग्यास भण्डार भेटे तब उसको सम्पत्ति पनि तीव्र रूपमा बढ्न थाल्यो ।

त्यसपछि युरोप र भारतजस्ता देश एलएनजी ग्यास बेचेर विश्वको आर्थिक शक्तिमा समावेश भएको छ । कतारका वर्तमान शासक अमिर शेख तमिम बिन हमाद अल थानी आफैँ फुटबल प्रेमी हुन् ।

यही कारणले गर्दा कतारले फ्रान्सेली क्लब पेरिस सेन्ट जर्मेन (पीएसजी) को स्वामित्व पनि किनेको छ, जसमा आधुनिक फुटबलका दिग्गज लियोनल मेस्सी, नेयमार र केलियन एमबाप्पे खेल्छन् ।

कति फाइदाजनक होला ?

अर्कोतर्फ, पाँच पटकका बालोन डी’ओर विजेता क्रिस्टियानो रोनाल्डोले गुणस्तरभन्दा पैसालाई प्राथमिकता दिएका छन् । उनले ठुलो रकमको अगाडि युरोपका उत्कृष्ट क्लबहरूबाट प्रस्ताव अस्वीकार गरेका छन् । पक्कै पनि उनी साउदी अरबको फुटबलको इतिहासमा सबैभन्दा चम्किलो ताराको रूपमा जोडिएका छन् तर उनको यो सहकार्यले साउदी फुटबल वा क्षेत्रको फुटबललाई धेरै फाइदा पु¥याउनेछ भन्न सकिन्न ।

उनीभन्दा अगाडि सन् १९९४ को विश्व च्याम्पियन रोमारियो र ब्राजिलका बेबेटोको जोडी पनि धेरै पैसा लिएर साउदी अरब पुगेका थिए तर उनीहरू त्यहाँ धेरै दिन टिकेनन् । तर केही फाइदा त पक्कै छ । ठुला खेलाडीहरू क्लबमा सामेल हुँदा ब्रान्डिङ र विज्ञापनको खेल ठुलो हुन्छ । मध्यपूर्वका देशका क्लबहरूले पनि ठुला खेलाडीहरूलाई अनुबन्ध गरेर पश्चिमका देशहरूसँग व्यापार सञ्जाल बढाउने प्रयास गर्छन् ।

ब्रान्डको रूपमा बुझ्ने हो भने क्रिस्टियानो रोनाल्डो अल नासेर क्लब भन्दा धेरै ठुला ब्रान्ड हुन्, उनी क्लबमा आबद्ध भएपछि मात्र क्लब चर्चामा आएको हो । जसरी सन् २०१७ मा नेयमार बार्सिलोनाबाट पिएसजी गए वा मेस्सी गत सिजन लिग वान क्लबमा सामेल भएका थिए, यी सबैले कतारको ब्रान्डिङलाई बलियो बनायो, त्यसै गरी रोनाल्डोको साउदी अरबको क्लबमा जोडिँदा साउदी अरबको ब्रान्डिङ बलियो हुनेछ ।

वास्तवमा, व्यापारिक दृष्टिकोणबाट, खाडी देशहरूको चासो अब पेट्रोलियम भण्डारबाट अन्य चीजहरूमा सर्दै छ र उनीहरूले युरोपेली फुटबलको बजार पनि लगानीको हिसाबले उपयुक्त लागिरहेको छ । पछिल्लो १४ वर्षमा कतार, साउदी अरब र संयुक्त अरब इमिरेट्सले युरोपेली फुटबलमा निकै लगानी गरेको छ । अबु धाबीको शाही परिवारले सन् २००८ मा म्यानचेस्टर सिटीलाई किनेको थियो ।

त्यसको तीन वर्षपछि सन् २०११ मा कतारले फ्रान्सेली क्लब पीएसजीलाई किनेको थियो । सन् २०२१ मा, साउदी अरबको नेतृत्वमा रहेको कन्सोर्टियमले प्रिमियर लिग क्लब न्यूक्यासल युनाइटेडलाई ३०० मिलियन पाउन्डभन्दा बढीमा किनेको थियो । साउदी अरबका अब्दुल्लाह बिन मोसाद बिन अब्दुलाजिज अल साउदले सन् २०१३ मा इङ्लिस फुटबल लिग च्याम्पियनसिप क्लब शेफिल्ड युनाइटेडलाई किनेका थिए ।

खाडी देशको किन छ फुटबलमाथि नजर ?

वास्तवमा, जसरी विश्वभर विद्युतीय सवारी साधन बढ्दै गएका छन्, यस्तो अवस्थामा खाडी राष्ट्रहरूले पनि पेट्रोलियममा आधारित अर्थतन्त्र मात्रै दिगो अर्थतन्त्र बन्न नसक्ने बुझेका छन् ।

पछिल्लो समय साउदी अरब, कतार र संयुक्त अरब इमिरेट्सको फुटबलमा ठुलो लगानीका कारण अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा निकै चर्चा भएको छ । यी देशहरूको पैसाले पीएसजी, म्यानचेस्टर सिटी र न्यूक्यासल युनाइटेड जस्ता क्लबहरूलाई आर्थिक समस्याबाट बाहिर आउन र युरोपेली फुटबल सर्किटमा आफ्नो स्थिति सुधार्न मद्दत गरेको छ ।

संयुक्त अरब इमिरेट्सको स्वामित्वमा रहेको म्यानचेस्टर सिटी र कतारको स्वामित्वमा रहेको पीएसजीले विगत एक दशकमा एक दर्जनभन्दा बढी उपाधि जितेका छन् ।

खाडी देशहरूमा युरोपेली फुटबलमा लगानीको मुख्य कारण यो बजारको द्रुत वृद्धि हो । कोभिड सङ्क्रमण अघि, युरोपका ३२ शीर्ष क्लबहरू २०१९ मा नौ प्रतिशतको दरले बढ्दै थिए ।

आठ वर्षमा यी क्लबको आम्दानी ६५ प्रतिशतले बढेको थियो । यसबाहेक खाडी देशहरूका सामाजिक र आर्थिक रूपमा अन्य फाइदाहरू पनि छन् । युरोपेली फुटबल क्लबहरू किन्दा खाडी देशहरूको उड्डयन र पर्यटन उद्योगलाई फाइदा पुगेको छ ।

खाडी देशमा खेलिरहेका फुटबल स्टारहरू

सन् १९९८ मा अल नासेरले बुल्गेरियाका सबैभन्दा ठुलो खेलाडी हर्सिटो स्टोइचकोभलाई अनुबन्ध गरे । यद्यपि, उनी त्यहाँ लामो समय बसेनन्, स्टोइचकोभले त्यस सिजनमा साउदी अरबलाई एसियाली च्याम्पियन बनायो ।

सन् १९९४ को विश्व च्याम्पियन टोलीको सदस्य, बेबेटोले सन् २००२ मा सन्यास लिनु अघि केवल पाँच खेल खेले र यी खेलहरूमा केवल एक गोल गरे ।

बेबेटोसँग ब्राजिललाई विश्व च्याम्पियन बनाउने रोमारियोले सन् २००३ मा कतारको शीर्ष क्लब अल सादसँग १.५ मिलियन डलरमा १०० दिने सम्झौता गरेका थिए । तर, उनी खासै सफल भएनन् र तीन खेलमा एक गोल पनि गर्न सकेनन् ।

अर्जेन्टिनाका स्ट्राइकर ग्याब्रियल बतिस्तुटाले पनि कतारको अल अरबी क्लबबाट दुई सिजन खेलेका थिए ।

सन् २००७ मा, ब्राजिलियन स्टार ड्यानियलसन पनि अल नासेरमा आइपुगे, उनी त्यति बेला सबैभन्दा महँगो खेलाडी मानिन्थे तर उनी दुई महिना मात्र क्लबमा बसे ।

जर्ज वेहा, सन् १९९५ को बेलोन डी’ओर विजेता र हाल लाइबेरियाका राष्ट्रपति हुन् । उनले सन् २००१ देखि २००३ को बीच दुई सत्रहरूको लागि अबु धाबीको अल जजीरा क्लबमा सामेल भए । सन् २००६ को विश्व च्याम्पियन इटालीको टोलीमा रहेका फाबियो कोन्भारो सन् २०११ मा दुबईको अल अहली क्लबमा आबद्ध भएका थिए ।

सन् २००३–०४ मा स्पेनका पूर्व कप्तान फर्नान्डो हिएरोसहित धेरै विदेशी खेलाडीहरू कतारका विभिन्न क्लबहरूसँग जोडिएका थिए । सन् २०१५ मा, कतारको अल साद क्लबले सन् २०१० को विश्व च्याम्पियन र बार्सिलोना स्टार जाभी हर्नान्डेजलाई अनुबन्ध गरेको थियो ।

बीबीसी