श्रीमान नपुंसक भएको र श्रीमतीले सम्बन्ध राख्न नमानेको गुनासो गर्दै विवाह तोडेको घटना बढिरहेको छ । यौनसम्बन्धमा तालमेल नभएको कुरा श्रीमान्–श्रीमतीले आपसमा कुरा गर्र्दैनन्, एक अर्काको आवश्यकताबारे वास्ता पनि गर्दैनन् जसले समस्या बढ्छ र कुरा सम्बन्धविच्छेदसम्म पुग्छ ।

साइन्स डाइरेक्टको अनुसन्धानका अनुसार शारीरिक सम्बन्धमा असन्तुष्टि नै सम्बन्धमा दरार आउनुको प्रमुख कारण बन्छ । अनुसन्धानले के देखाउँछ भने सम्बन्ध राख्ने इच्छा भएन भनेर गुनासो गर्नेहरूको नै वैवाहिक जीवनमा धेरै समस्या हुन्छ । अर्कोतर्फ, शारीरिक सम्बन्धको आवश्यकता जति पूरा हुन्छ, वैवाहिक जीवन उति राम्रो हुन्छ र समस्या पनि कम हुन्छ ।

महिला र पुरुषको यौन चाहनाको स्तरमा हुने भिन्नताबारे पनि धेरै अनुसन्धानहरू भएका छन् ।

शारीरिक सम्बन्ध स्थापित गर्ने चाहना पुरुषमा बढी

– ९१ प्रतिशत पुरुष र ५२ प्रतिशत महिला हप्तामा थुप्रै पटक यौनइच्छा महसुस गर्छन् ।

– ६० प्रतिशत पुरुष, ३२ प्रतिशत महिला आफ्नो यौन क्रियाकलापलाई बढाउन चाहन्छन् ।

– शत प्रतिशत महिलाले एक एक्सपेरिमेन्टल शोधका लागि सम्बन्ध बनाउने प्रस्ताव अस्वीकार गरे, यो मामिलामा पुरुषको संख्या २५ प्रतिशत मात्रै रह्यो ।

– एक दिनमा पुरुषले १९ पटक यौन सम्बन्ध स्थापित गर्नेबारे सोच्छ भने महिलाले दिनमा १० पटक सोच्छन् ।

– ३२ प्रतिशत लेस्बियनको तुलनामा ४७ प्रतिशत गे पुरुषले सम्बन्ध बनाएको कुरा स्वीकार गरे ।

पार्टनरसँग यौनेच्छाको स्तर नमिल्दा परिवारमा समस्या

एक अनलाइन सर्वेक्षणमा ७२ प्रतिशत महिलाले आफ्नो वैवाहिक जीवनमा ‘यौन जीवन’प्रति असन्तुष्ट रहेको स्वीकार गरेका छन् । १२ प्रतिशत महिलाले आफ्नो पतिसँग कहिल्यै सम्बन्ध नभएको बताए । त्यसैगरी ८ प्रतिशत महिलाले इच्छाविपरीत सम्बन्ध राख्न बाध्य भएको बताए । सर्वेक्षणमा २३ दशमलव ६ प्रतिशत पुरुष र १७ दशमलव ६ प्रतिशत महिलाले आफ्ना पार्टनरलाई धोका दिएको खुलासा गरेका छन् ।

जर्नल सेजको अनुसन्धानका अनुसार ३९ प्रतिशत पुरुष र २७ प्रतिशत महिलाले आफ्नो र आफ्नो पार्टनरको लिबिडाको स्तर नमिल्दा आफू यस्तो सम्बन्धमा रहन नचाहने बताएका छन् ।

उच्च लिबिडो भएका महिलाहरू ‘सेक्सुअल शेमिङ’ का शिकार

भारतका सेक्सोलोजिस्ट डाक्टर प्रकाश कोठारीले महिला र पुरुष दुवैको उच्च लिबिडो हुनसक्ने बताएका छन् । कतिपय जोडीमा पुरुष पार्टनरको यौन चाहना बढी हुन्छ भने महिला पार्टनरमा बढी हुन्छ । पुरुषको मात्रै यौनेच्छाको स्तर उच्च हुनुपर्छ भन्ने आवश्यक छैन । तर, रिपोर्टहरू भन्छन् कि महिलालाई उनको यौन इच्छाको आधारमा जज मात्रै गरिँदैन, उनको चरित्रमाथि पनि प्रश्न उठ्न थाल्छन् ।

जसका कारण उनले लज्जा, डिप्रेशन र एंजाइटीसँगसमेत संघर्ष गर्नुपर्छ, आफ्नो इच्छा दबाउनुपर्छ । सन् २०१६ मा प्रकाशित ‘जर्नल अफ सेक्स’ मा प्रकाशित एक रिपोर्ट अनुसार जसको यौनेच्छाको स्तर उच्च छ, उनीहरु शारीरिक सम्बन्धमा बढी सन्तुष्ट महसुस गर्छन् र उनीहरुको ‘सक्रिय यौन जीवन’ पनि राम्रो हुन्छ ।

लिबिडो के हो ?

मनोविश्लेषणको जग बसाल्ने सिग्मण्ड फ्रायडले करिब १०० वर्षअघि हरेक मानिसमा जन्मदेखि २ वटा इन्स्टिङ्क्ट (मूल प्रवृत्ति) हुने बताए – जीवन प्रवृत्ति र मृत्यु प्रवृत्ति । जीवन प्रवृत्तिमा यौन चाहना अर्थात् सम्बन्ध राख्ने चाहना हुन्छ, जसको उर्जालाई उनले ‘लिबिडो’ नाम दिएका छन् । यो ऊर्जा जीवनको आधार हो । यसैबाट संसारको सृष्टि हुन्छ र बसाइन्छ ।

यो लिबिडोलाई वेदमा ‘काम’ भनिएको छ, जुन चार पुरुषार्थमध्ये एक हो । धर्म, अर्थ, काम, मोक्ष । सन्यासी आदि शंकराचार्यले पनि मण्डन मिश्र र उनकी श्रीमती भारतीबाट शास्त्रार्थ जित्नका लागि यसै ‘काम’ को ज्ञान लिनुपरेको थियो ।

वास्तवमा, लिबिडो नै व्यक्तिको समग्र यौन चाहना हो । यसमा प्रेम, रोमान्स, हर्मोनको रासायनिक आकर्षण र शारीरिक तन्दुरुस्तीसँगै मानसिक स्वास्थ्य पनि छ । यी सबैको प्रभावका कारण कसैको लिबिडोको स्तर उच्च रहन्छ भने कसैको न्यून ।

तर, हाई लिबिडो भएका व्यक्तिहरूले सेक्सुअल शेमिङका लागि लज्जा, डिप्रेशन, अपराधबोध जस्ता समस्यासँग जुध्नुपर्छ । यसको असरले उनीहरुको व्यावसायिक र नीजि जीवन बर्बाद गरिदिन्छ । सम्बन्धमा दरार आउँछ ।

विज्ञहरूका अनुसार वैवाहिक जीवनमा इन्टिमेट सम्बन्धको सकारात्मक प्रभाव पर्छ ।

म्यारिड लाइफ र गुड सेक्स

– प्रतिरोधी क्षमता बढाउँछ

– माइग्रेनबाट राहत मिल्छ

– यौन सम्बन्ध एक प्रकारको व्यायाम हो ।

– तनाव हट्छ

– मुटुको रोगको खतरा कम हुन्छ

– आत्म विश्वास बढाउँछ

– दिमाग र स्मरणशक्ति तीब्र हुन्छ

– पार्टनरसँग बन्डिङ राम्रो हुन्छ

हरेक व्यक्तिको ‘नर्मल लिबिडो स्तर’ भिन्न हुन्छ

विज्ञका अनुसार ‘सेक्स ड्राइभ’ एक नीजि मामिला हो, जुन व्यक्ति अनुसार फरक हुन्छ । कसैको लागि ‘लो ड्राइभ’ पनि सामान्य हुन्छ र कसैको लागि ‘हाइ ड्राइभ’ पनि ।

डा. कोठारीका अनुसार कसैमा लत र मानसिक रोगमा लिबिडोको स्तर बढ्न सक्छ तर धेरैजसो मानिसको जन्मदेखि नै लिबिडोको स्तर उच्च हुन्छ । यौन समस्यासँग जुधिरहेका दम्पतीलाई थेरापी दिने डा. अनिर्बान बिस्वास केही मानिसमा डोपामाइन र सेरोटोनिनको सन्तुलन बिग्रिएका कारण पनि यस्तो हुने बताउँछन् । यसैका कारण उनीहरुको लिबिडो लेभल बढ्न थाल्छ ।

डोपामाइन र सेरोटोनिन न्यूरोट्रान्समिटर र हार्मोनहरू हुन् । डोपामाइनले यौन इच्छा बढाउँछ भने सेरोटोनिनले यसलाई नियन्त्रण गर्दछ ।

केही व्यक्तिहरूमा शारीरिक रूपमा लिबिडोको स्तर अलि बढी नै हुन्छ तर यसको कारण स्पष्ट छैन । यो महिला र पुरुष दुवैमा हुन सक्छ । सामान्यतया, टेस्टोस्टेरोनको स्तर २० वर्षको उमेरमा उच्चतम हुन्छ । जसका कारण यौन चाहना बढ्छ ।

लिबिडोको स्तर उच्च हुनसक्ने ९ कारण

शारिरीक सम्बन्धको चाहना सधैं सबैमा एकै खालको हुनुपर्छ भन्ने छैन । उमेर, हर्मोन, तनावको स्तर, पार्टनरसँगको सम्बन्ध जस्ता धेरै कारकहरूले यसलाई असर गर्छ, जसका कारण लिबिडोको स्तर कहिलेकाहीँ कम वा उच्च हुन सक्छ ।

१. हार्मोनमा परिवर्तन

 एस्ट्रोजेन, प्रोजेस्टेरोन र टेस्टोस्टेरोनलाई सेक्स हर्मोन पनि भनिन्छ । यी हर्मोनको स्तर हरेक व्यक्तिमा धेरै कारणले बढ्दै र घट्दै जान्छ । यसले सेक्स ड्राइभलाई पनि असर गर्छ । एनसीबीआईको रिपोर्ट अनुसार रजोनिवृत्तिको समयमा महिलाहरूलाई दिइने एस्ट्रोजेन थेरापीले पनि इच्छा बढाउँछ ।

त्यस्तै, पुरुषहरूमा टेस्टोस्टेरोनले कामवासनाको स्तर बढाउँछ । स्टेरोइड प्रयोग गर्ने एथलीटहरूसँग उच्च टेस्टोस्टेरोन हुन्छ, जसले उनीहरुमा यौनेच्छा अलि बढाउँछ ।

२. ओभ्युलेसन साइकल

 महिलाहरूमा ओभ्युलेसनको समयमा र त्यस अघि एस्ट्रोजेनको स्तर बढ्छ । यस कारणले गर्दा, धेरै महिलाहरूले ओभ्युलेसनको ठीक अघि वा पछिको समयमा उनीहरूको सेक्स ड्राइभमा वृद्धि अनुभव गर्छन् ।

३. प्युबर्टी र बुढ्यौली

 युवाहरूमा लिबिडोको स्तर वृद्धहरूभन्दा बढी हुन्छ । विज्ञहरूका अनुसार प्युबर्टीका बेला किशोरावस्थामा टेस्टोस्टेरोनको उत्पादन १० गुणा बढी हुन्छ । त्यसैले किशोरावस्थामा केटाहरूमा शारीरिक सम्बन्ध बनाउने इच्छा बढी देखिन्छ ।

तर, महिलामा भने उल्टो हुन्छ । अस्टिनको टेक्सास विश्वविद्यालयको मनोविज्ञान विभागको अध्ययन अनुसार २७ देखि ४५ वर्षका महिलाहरू १८ देखि २६ वर्षका महिलाहरूको तुलनामा यौन क्रियाकलाप र फ्यान्टेसी बारेमा बढी सोच्छन् । त्यसैले पनि युवतीभन्दा महिलाको ‘एक्टिभ सेक्स लाइफ’ बढी हुन्छ ।

४. नियमित व्यायाम

 व्यायाम र तौल घटाउँदा आत्मविश्वास बढ्छ, तनाव कम हुन्छ र राम्रो निद्रामा मद्दत गर्छ । यसले लिबिडोको स्तर पनि बढाउन सक्छ । एनसीबीआईमा गरिएको एक अनुसन्धान अनुसार शारीरिक फिटनेसले सेक्स ड्राइभ बढाउँछ । शोधकर्ताहरूले पत्ता लगाए कि राम्रो ‘कार्डियोभास्कुलर एन्ड्युरेन्स’ ले कामवासना बढाउँछ । ‘कार्डियोभास्कुलर एन्ड्युरेन्स’ अर्थात् व्यायाम र अन्य कडा गतिविधिहरूमा तपाईंको हृदय र फोक्सोले कति राम्रोसँग काम गर्छ भन्ने हो ।

५. सम्बन्धमा रोमान्स

 रोमान्टिक सम्बन्धले वातावरणलाई रमाइलो मात्र बनाउँदैन, जीवनलाई पनि राम्रो बनाउँछ । यसबाट दम्पतीको सम्बन्ध बलियो हुन्छ, एकअर्काप्रतिको माया पनि बढ्छ । विशेष गरी नयाँ सम्बन्ध र हनिमुन अवधिमा धेरै उत्साह छ । यी कारणहरूले गर्दा धेरै मानिसहरूको कामवासनाको स्तर बढ्छ ।

६. अनुभव

यदि दम्पती बीच ‘राम्रो सेक्स’ छ र अनुभव दुवै पार्टनरका लागि सुखद छ भने, तिनीहरूको सम्बन्धको इच्छा पनि बढ्छ । विज्ञहरु बताउँछन् कि जसले मानिसलाई राम्रो महसुस गराउँछ त्यसको चाहना पनि बढ्छ ।

७. तनावबाट मुक्ति

 तनाव नहुँदा  व्यक्ति खुसी हुन्छ र उसको लिबिडो उच्च रहन्छ । तनावले कोर्टिसोल हर्मोन निस्कन्छ, जसलाई तनाव हर्मोन र फाइट हर्मोन पनि भनिन्छ । कोर्टिसोलले सेक्स ड्राइभमा नराम्रो असर गर्छ । अस्टिनको टेक्सास विश्वविद्यालयको मनोविज्ञान विभागले ३० जना महिलामाथि अनुसन्धान गरेको थियो । यी महिलालाई बोल्ड फिल्म देखाएर कोर्टिसोल हर्मोनको परीक्षण गरिएको थियो । अनुसन्धानकर्ताहरूले पत्ता लगाए कि कम कोर्टिसोल स्तर भएका महिलाहरूमा यौन इच्छा बढेको थियो ।

८. खानपिनका चिज 

खानाले लिबिडोको स्तर पनि बढाउँछ । चकलेट, स्ट्रबेरी, अन्जिर, कुरिलो, केसर, ओइस्टर, चिलगोजा, एभोकाडो, ब्रोकली जस्ता चीजहरूले यौन इच्छा बढाउन मद्दत गर्ने विज्ञहरू बताउँछन् ।

९. औषधिमा परिवर्तन

औषधिले कामवासनाको स्तरलाई पनि असर गर्छ । यदि तपाईंले डिप्रेसन र चिन्ता नियन्त्रण गर्न दिइने औषधिहरू खान छोड्नुभयो भने विशेष गरी सेक्स ड्राइभ बढ्न सक्छ । एनसीबीआईको रिपोर्ट अनुसार यस्ता औषधि सेवन गर्ने ४० प्रतिशतले आफ्नो कामवासनाको स्तरमा नराम्रो असर पारेको र यौन दुर्बलताको गुनासो गरेका छन् । औषधिहरू बन्द गरेपछि कामवासना ऊर्जा फेरि बढ्छ ।

दैनिक भास्कर