बुटवल उपमहानगरपालिकाका प्रमुख शिवराज सुवेदी स्थानीय तहमा कतिपय काम आफूले चाहेर पनि गर्न नसकिएको बताउँछन् । संघीयताको मोडलसहित नयाँ व्यवस्थामा आफूहरू पहिलो पटक जनप्रतिनिधिका रूपमा आउँदा कानुन निर्माणदेखि लिएर जनताका अपेक्षा सम्बोधन गर्नुपर्ने प्रशस्त चुनौती रहेको उनको भनाइ छ ।

यद्यपि संरचना निर्माण, कानुन निर्माण, दीर्घकालीन योजना तर्जुमा जस्ता विषयमा आफूहरूले प्रशस्त काम गरेको उनको भनाइ छ । नेकपा एमालेबाट निर्वाचित भएका उनी यसबीचमा पार्टी विभाजन भए पनि खासै असर नपरेको दाबी गर्छन् । पार्टी र बुटवलवासीले चाहेमा आफू दोस्रो कार्यकालका लागि पनि तयार रहेको उनले बताए ।

यिनै विषयमा केन्द्रित रहेर रातोपाटीले उपमहानगर प्रमुख सुवेदीसँग संक्षिप्त कुराकानी गरेको छ । प्रस्तुत छ, उनीसँग गरिएको कुराकानीको सम्पादित अंशः 

बुटवल उपमहानगरपालिकाको प्रमुखका रूपमा अहिलेसम्मको आफ्नो कार्यकाललाई कसरी हेर्नुभएको छ ?

हामी २०७४ सालमा निर्वाचित भएर आएका हौँ ।  स्थानीय पालिकामा लामो समयपछि जनताका प्रतिनिधि चुनिएर आउँदा अवसर र चुनौती उत्तिकै थिए । त्यसकारण हामीले धेरै मेहनत गर्नुपर्ने अवस्था थियो । त्यो हामीलाई पहिल्यै थाहा पनि थियो । झण्डै २० वर्षसम्म कर्मचारीहरूले स्थानीय तह चलाएको अवस्थामा हामी आएर अर्को मोडलबाट काम गर्नुपर्ने आवश्यकता र बाध्यता थियो ।

सुरुमा हामीले कानुन निर्माणको वर्ष, आधार निर्माणको वर्ष र कार्यान्वयनको चरणका रूपमा लिएर काम गर्दै आयौँ । अहिले एक सयभन्दा धेरै कानुन (ऐन, नियम, मापदण्ड, निर्देशिका, कार्यविधि, आचारसंहिता) निर्माण गरी कार्यान्वयनमा आएका छन् । बुटवल उपमहानगरपालिकाको संगठन संरचना निर्माण भएको छ ।

वडा कार्यालय, स्वास्थ्य संस्था, विद्यालय लगायतका कार्यालयहरूमा विद्युतीय हाजिर प्रणाली कार्यान्वयन गरेका छौँ । अर्कोतिर हामीले भौतिक विकाससँगै सामाजिक विकासका लागि किसानको फसल धितो राखेर अनुदान दिने, सहुलियत ऋण उपलब्ध गराउने, किसानलाई मल, बीउ र उपकरण प्रदान गर्ने लगायतका काम गरेका छौँ ।

सहरी कृषि प्रवर्द्धन, वातावरणीय संरक्षण र संवर्द्धन, एक वन बहुपोखरी निर्माण, हरियाली प्रवर्द्धनजस्ता काम भएका छन् । अहिले बुटवलमा डिजिटल हाउस नम्बरिङ्गको काम सम्पन्न भई कार्यान्वयनमा आएको छ । यसमा जिआईएस म्यापमार्फत सडक तथा घरहरू पहिचान गर्न सकिने छ ।

यस्तै चीनको ऐतिहासिक तथा सामरिक सहर सियानसँग भगिनी सम्बन्ध कायम गर्दै अनुभव तथा सहयोग आदान प्रदान गर्ने काम भइरहेको छ । बेलायत सरकारको अन्तर्राष्ट्रिय विकास मन्त्रालयसँगको सम्झौतामार्फत बुटवलमा आर्थिक विकास परियोजना लागु गरिएको छ ।

आफूले गरेका कामको फेहरिस्त लामै सुनाउनु भयो तर अहिलेसम्मको अवधिमा तपाईं आफू सन्तुष्ट, नगरवासीचाहिँ असन्तुष्ट देखिएको हो ?

होइन । त्यो अवस्था छैन । बुटवल पटकपटक उत्कृष्ट नगरपालिकामा परेको छ । यसले बुटवलवासीको गौरव बढाएको छ । बुटवलवासी असन्तुष्ट हुनुपर्ने कारण नै छैन ।

हामी जब बुटवल उपहानगरपालिकामा विजयी भएर आयौँ, बुटवलमा कस्ता समस्या छन् र ती समस्या समाधान गर्न के गर्नुपर्छ भन्ने स्पष्ट रूपमा बुझेका थियौं । त्यसैले योजना र प्राथमिकीकरणमा परेका धेरै सेवालाई अहिले स्थानीय तहमार्फत प्रवाह गरिएको अवस्था छ । १० लाख रुपैयाँसम्मका योजना वडा कार्यालयमार्फत नै चलेका छन् । हामीले आफूलाई सेवादेही अर्थात् सेवक र पालिकालाई सेवा केन्द्रका रूपमा विकास गर्नुपर्ने थियो । किनकि विगतमा त्यो अवस्था थिएन ।

अर्कोतिर, मुलुक संघीयता गएको बेला नागरिकको पहिलो र आधारभूत सेवाकेन्द्रका रूपमा स्थानीय पालिका रहेका हुन् । हामीले पहिलो काम १५ वर्षे गुरुयोजना बनाएर बुटवलको विकासका लागि काम सुरु गर्‍यौँ । त्यसका लागि आवधिक योजना र दीर्घकालीन योजना अनुसार काम भइरहेका छन् ।

दोस्रो, हामीले विभिन्न कानुन बनाएका छौँ । यो अवधिमा कानुन निर्माण, समृद्धिका आधार तय गर्ने र तिनलाई क्रमशः कार्यान्वयन गर्ने काम भइरहेका छन् ।

तेस्रो, बुटवलको भौतिक पूर्वाधारतर्फ ठुलो विकास भएको छ । बुटवलका सडक सञ्जाल, आन्तरिक बाइपास सडक निर्माण, ठाउँ ठाउँमा पुलपुलेसा निर्माण भएका छन् । उज्यालो सहर निर्माण सम्पन्न भइसकेका छन् ।

राष्ट्रिय स्वाभिमानको जितगढी सम्पदा संरक्षण, विस्तार र त्यसलाई उजागर गर्ने काम भएको छ । जितगढी संग्रहालय बनाउनेदेखि लिएर बुटवलमा मुलुककै पहिलो ढुवानीग्राम निर्माण गरेका छौँ । यस्तै, बुटवल वधशाला निर्माणको अन्तिम चरणमा पुगेको छ । बैठौलिया ताल विस्तारको काम भएको छ । बहुउद्देश्यीय सपिङ कम्प्लेक्स निर्माण भएका छन् ।

शिक्षा, स्वास्थ्यलाई जोड दिएर काम गरेका छौँ । विद्यालयको विकास गुणात्मक रूपमा भएको छ । शिक्षा, स्वास्थ्य, उद्योग, व्यापार, कृषि, पर्यटन र रोजगारीलाई बुटवलको समृद्धिका आधारमा रूपमा लिने र तिनलाई साकार पार्ने गरी गुरुयोजनामा समेटिएको छ ।

अर्कोतिर हामीले संविधानले दिएको अधिकार अनुसार नै सडक मानवमुक्त र लैङ्गिक हिंसामुक्त सहर घोषणा गर्ने, समृद्धिका आधार तय गर्ने काम गरेका छौँ । यसका साथै बुटवल उपमहानगरको राजस्व संकलनमा तीन गुणा वृद्धि भयो । त्यसमा करदाता, निजी क्षेत्र र सचेत नागरिक समुदायको सकारात्मक भूमिका छ ।

खासमा तपाईंंले जिम्मेवारी सम्हालेपछि बुटवलवासीको जीवनस्तरमा या बुटवल सहरमा कस्तो परिवर्तन भयो ?

जनप्रतिनिधिका रूपमा आइसकेपछि नगर गौरव, प्रदेश सरकारसँगको सहकार्यमा अगाडि बढाइएका प्रदेश गौरव र संघीय सरकारसँगको सहकार्यमा राष्ट्रिय गौरवका आयोजनाहरूको पूर्णता दिनेतर्फ काम गरेका छौँ ।

हामीले गरेका भौतिक पूर्वाधार विकासले पनि बुटवल सहरमा धेरै परिवर्तन आएको छ । बुटवल आर्थिक केन्द्र हो । बुटवल सांस्कृतिक सहर र पर्यटन सर्किटको प्रमुख स्थल पनि हो । हामीले त्यसैलाई आधार मानेर काम गर्दा धेरै फरक परेको छ । बुटवल बुद्धावलीको अर्थात् बुद्ध डुल्ने, खेल्ने गरेको क्षेत्र हो ।

बुटवलसँग जोडिएको ठाउँमा रामापिथेकशको अवशेष फेला परेको हो । त्यस अर्थमा मानव सभ्यताको मुहान बुटवल पनि हो । बुटवल राष्ट्रिय स्वाभिमानको किल्ला, वीरताको किल्ला जितगढी सम्पदा भएको स्थल हो । त्यसलाई संरक्षण गर्न, प्रचार प्रचार गर्ने काम गरेका छौँ । अर्कोतिर रामापिथेकश र कर्णेल उजीरसिंहलाई स्थानीय पाठ्यक्रममा समावेश गरिएको छ ।

पर्यटन सर्किट बनाउने काम गरिरहेका छौँ । मेयर युवा उद्यमी कार्यक्रममार्फत धेरैलाई हामीले सीप सिकाएका छौँ । बुटवलको कुनै नागरिक बेरोजगार बस्नु हुँदैन भन्ने नीति छ । त्यसका लागि नगरपालिका सीप, उद्योग तथा, व्यापार गर्न वातावरण तयार पारेको छ ।

ऐतिहासिक नगरी बुटवललाई पहिलो कार्यकालमा के कस्तो बनाउने, त्यसपछिको दश वर्षमा कस्तो बनाउने, २० वर्षमा कस्तो र आगामी ५० वर्षमा कस्तो बनाउने भन्ने दीर्घकालीन महत्त्वका योजना तय गरिएको छ । अबको कम्तीमा ५० वर्षपछिको यहाँको जनघनत्व अनुमान गर्दै बृहत् बुटवलको खाका बनाउने र त्यसलाई प्राथमिकताका आधारमा कार्यान्वयन गर्दै जाने काम भइरहेको छ । हामीले बनाएको सहरी विकास गुरुयोजनाले पनि आगामी केही दशकपछिको अवस्थाको आँकलन गर्दै सोही अनुरूपका योजना छनौट गरेको छ । प्राविधिक अध्ययन तथा मापदण्ड निर्माण गर्ने काम सम्पन्न गरी बुटवलमा १७ तलासम्म बहुतले भवन निर्माणका लागि अनुमति प्रदान गर्ने काम सुरु भएको छ । मोतिपुर र सेमलारमा स्याटेलाइट सिटी तथा उपशहर निर्माण गर्न जग्गा यकिन गर्ने, गुरुयोजना निर्माण गर्ने काम सम्पन्न भएको छ ।

शिक्षा, स्वास्थ्य, उद्योग, व्यापार, कृषि, पर्यटन र रोजगारीलाई बुटवलको समृद्धिका आधारमा रूपमा लिने र तिनलाई साकार पार्ने गरी गुरुयोजनामा समेटिएको छ । अहिलेको घना बस्तीमा बिजुली, पानी, फुटपाथ, सरसफाइ, सुरक्षाको प्रबन्ध र नयाँ बस्ने बस्तीलाई प्लानिङसहितको स्याटेलाइट सिटीका रूपमा विकास गर्ने गरी प्राविधिक अध्ययन पूरा भएका छन् ।

छाडा चौपाया व्यवस्थापन, ल्यान्डफिल साइटको व्यवस्था गर्न सक्नु भएन । दैनिक जीवनमा महसुस गर्न सकिने यस्ता समस्या समाधानमा किन ध्यान पुगेन ?

हामीले सडकका छाडा चौपाया नियन्त्रण, फोहर व्यवस्थापनको लागि ल्याडफिल साइट निर्माण गर्न नसकेको म आफै भन्छु । भूमिहीनहरूका लागि लालपुर्जा वितरण गर्न पनि सकिएको छैन । ती समस्या समाधानका लागि प्रक्रिया भएका छन् । कतिपय विषय नगरपालिकाको कारणले भन्दा पनि अन्य कारणले ढिलाइ भएका हुन् । त्यो बुझ्नु पर्छ । 

हामीले वचनबद्ध गरेका धेरै काम गरेका छाँै । हामीलाई थाहा थियो बुटवलका समस्या कसरी समाधान गर्न सकिन्छ भन्ने । हाम्रा आफ्नै अधिकार र क्षमता हुन्छन् । त्यसैका आधारमा काम गर्दा पनि यहाँ फोहर व्यवस्थापन र छाडा गाईबस्तु व्यवस्थापन र लालपुर्जा वितरणको काम बाँकी रहे । हामीले गरेका यस्ता थुप्रै काम छन्, जसको चर्चा कम हुन्छ, तर गर्न बाँकी रहेका कामको मात्र चर्चा हुन्छ ।

चाहेर पनि काम गर्न नसक्नुको कारण के हो ?

हामी आउँदा धेरै चुनौती थिए । धेरै काम गर्नुपर्ने थियो । संघीयता आएपछि जनताको अपेक्षा पनि बढेका थिए । यो हामी आफै सरिक भएर ल्याएको नयाँ व्यवस्था हो । यो व्यवस्थामा पनि कतिपय सुधार गर्नुपर्ने छ । नयाँ व्यवस्था त ल्यायौँ तर नागरिकको अवस्था सुधार्न सकेनौँ भने परिवर्तनको अनुभूति हुन सक्दैन भन्नेमा हामी गम्भीर छौँ ।

बुटवलमा अव्यवस्थित बसोबासीलाई लालपुर्जा दिन हामीले जग्गाको नाँपजाँच गरेका छौँ । तर संघीय सरकारले भूमि आयोग बनाउने, खारेज गर्ने र फेरि बनाउने काम भयो । त्यसको असरले यहाँ लालपुर्जा वितरण गर्न सकिएन ।

दोस्रो नम्बरमा फोहोर व्यवस्थापनका लागि पनि ल्यान्डफिल बनाउन सकिएन । किनकि एक ठाउँमा स्थानीयवासीबाट विरोध भएपछि अर्को ठाउँमा बनाउनु पर्ने भएका छ, यसका लागि जग्गाको खोजी भएको छ । काम अझै पूरा भएको छैन । त्यसलाई सुरुवातचाहिँ गरेका छौँ ।

हामीले सडकमा छाडा चौपाया पनि व्यवस्थित गर्न प्रकृया सुरु गरेका छौँ । त्यो नगरपालिकाले चाहेरमात्र तत्काल गर्न नसक्ने विषय भएकाले ढिला भएको हो । त्यसलाई सुरुवात गरेका छौँ । पूर्णता पनि छिटै हुनेछ । यी काम चाहेर पनि पूरा गर्न नसकिएका हुन् ।

तपाईं बुटवलको मेयरका रूपमा दोस्रो कार्यकालका लागि पनि इच्छुक हुनुहुन्छ ? 

म राजनीति गर्ने मान्छे हो । बुटवल उपमहानगरपालिकाको मेयरसँगै एमालेको केन्द्रीय सदस्य पनि हुँ । अहिलेसम्म पार्टी र जनताको सेवा गरेको छु । अब पार्टी र जनताले फेरि मेयर भएर आइज भनेछन् भने नआउने कुरै छैन । होइन, प्रदेश सांसद या अन्य पदमा बसेर काम गर भने पनि मान्नु पर्छ । खासमा मैले भन्दा पनि पार्टी र जनताको चाहना र आवश्यकताले निर्धारण गर्नेछ । हेरौं, अझै दिन बाँकी नै छ ।

तर तपाईंंको दल नेकपा एमाले त विभाजन भइसकेको छ, यसले कस्तो असर गर्ला ?

आन्तरिक मतभेदहरू सबैजसो पार्टीमा छन् । हाम्रो पार्टीमा आन्तरिक मतभेदलाई निहित स्वार्थमा बदलेर, पूर्वाग्रह साँधेर विग्रह ल्याउने कोसिस भयो । तर, रुपन्देहीसहित लुम्बिनी प्रदेशमा उक्त विग्रहको असर अति न्यून मात्रामा परेको छ । रुपन्देहीमा त अन्य पार्टीबाट निर्वाचित जनप्रतिनिधिहरू धमाधम एमालेमा समाहित हुनुभएको छ । साबिकको नेकपाको निरन्तरताका रूपमा तत्कालीन माओवादीमा रहनुभएका कैयन कमरेडहरू समाहित भएर हाम्रो पार्टी अझ एकताबद्ध रूपमा अगाडि बढेको अवस्था छ । बुटवलमा १९ वडामा एक सयभन्दा धेरै जनप्रतिनिधि रहेकामा जम्मा तीन जना वडा सदस्यले मात्रै अर्को पार्टीमा सनाखत गर्नुभएको हो । उहाँहरूलाई पनि मूलधारमै फर्काउने तयारीमा छौँ ।

हिजो व्यवस्था बदल्न भनेर एउटै मोर्चामा र आन्दोलनमा खटिएका सबै साथीहरू अब फेरि त्यही नयाँ व्यवस्थालाई संस्थागत गर्न र जनताको अवस्था बदल्ने अर्को जिम्मेवारीमा समर्पित भएर खट्नुपर्नेमा ससाना विषयमा मतभेद निम्त्याएर विग्रहमा जाने कुरा त राम्रो होइन नि । खासमा विभाजनको असर यहाँ भोग्नुपरेको छैन ।