विसं. २०६९ सालको हेटौडा महाधिवेशनको हलमा प्रतिनिधि बनेर उभिने अवसर पाएको बेला समूहको धारणा प्रस्तुत गर्दै भनेको थिएँ, ‘भीषण जनयुद्ध २०५७ मा ऐतिहासिक दोश्रो राष्ट्रिय सम्मेलनले विकास गरेको ऐतिहासिक प्रचण्डपथ थियो । तपाईले आफ्नै पथको किन सजिलै स्थगित गर्ने निर्णय लिनुभयो र हटाउने निर्णय लिनुभयो ?’

तपाईले सबैको चित्त दुःखाउने जवाफ दिनुभएको थियो । सिंगो पार्टीको चित्त दुख्ने गरी आत्मसमीक्षा गरेर तपाईले कसरी जवाफ दिन सक्नुभयो ? विगत ३ दशकदेखि देश माओवादीको एजेण्डामा हिँडिरहेको छ । नेपालमा राजनीतिक युग बदल्ने काम हामी माओवादीले गरेका छौँ । प्रगतिशील संस्कृतिको उच्च केन्द्रीकरण भएको छ । यसर्थ हाम्रो समूहका तर्फबाट अत्यधिक मतसहितको दर्शन, राजनीतिक अर्थशास्त्र र बैज्ञानिक समाजवादलाई हाम्रो मौलिकतामा समेट्दै र केन्द्रीकरण गर्दै यस महाधिवेशनबाट प्रचण्ड विचारका रुपमा सबै बिचार समेटियोस् वा प्रचण्ड बिचारलाई अघि सारियोस् ।

यसो गर्दाखेरि हामीलाई बोध छ, सायद अगामी दिनमा प्रचण्ड बिचार नमान्नेहरु  एकता गर्न नआउन सक्छन् । हामी एकताबिरोधी हैनौँ । हामी संकुचित हुनुहुँदैन । हामीले लिएको बिचारलाई सम्मान गर्ने र हामीले बनाएको इतिहासलाई सम्मान गर्दै हाम्रा कमरेडहरु एकता गर्न आउनुहुन्छ भने कमरेडले हात फैलाउनुपर्छ । अन्यथा म अध्यक्ष कमरेडलाई मेरो समूहको प्रतिनिधित्व गर्दै सचेत पनि गराउन चाहन्छु कि साना साना झुण्ड भित्र्याएर एकता भन्ने र आफूभित्र भएका उर्जाशील क्रान्तिकारी कमरेडहरुको मनोबल गिराउने काम बन्द गरिनुपर्छ ।

पार्टी नेतृत्वले कमरेडहरुप्रति भरोसा राख्नुपर्छ, जसले आफ्ना प्रिय आफन्तहरु गुमाएर सहिद परिवारको रुपमा हुनुहुन्छ, जसले शरीरको अंग गुमाएर बैशाखी टेक्दै हिँडिरहनुभएको छ, ती जनमुक्ति सेना र वाइसिएलहरु, जसले जिविकोपार्जनको खोजी गर्दै खाडी मुलुकमा पुगेर पनि नेतृत्वको खबरदारी गरिरहेका छन् । ती आम समुदाय, जसलाई माओवादी पार्टीको सहारा चाहिएको छ, तपाईको भरोसा त्यसैमा छ, तपाईले भरोसा यसैमा गर्नुपर्छ । यसो भयो भने हामी कार्यकर्ता कमजोर हुने छैनौँ ।

साथै तपाईले दस्तावेजमा जे–जे आत्मसमीक्षा गर्नुभएको छ, त्यो आम जनता, सहिद परिवारप्रति केन्द्रित छ, त्यसलाई अक्षरशः पालना गर्नुपर्नेछ । नेता र नेतृत्व फरक कुरा हो । नेताहरु हजार–हजार जन्मिएका रहेका हुन्छन्, नेतृत्वले युगलाई अगाडि लैजान सक्षम हुनुपर्छ । यदि त्यस्तो अभूतपूर्ण नेतृत्व कोही छ भने त्यो माओवादी केन्द्रको प्रचण्ड हो ।

कहिलेकाँही हामी नेतृत्वलाई भगवान मान्छौँ र अनावश्यक पूजा  गर्छौं । कहिलेकाँही उग्र क्रान्तिकारिता प्रस्तुत गर्छौं र नेतृत्वको आलोचना गर्छौं । महाधिवेशनको हलमा प्रचण्डको ठूलो फोटो राखेर खुसुक्क अध्यक्षकहाँ गएर चाप्लुसी गर्नेहरु पनि क्रान्तिकारी हैनन् । जरुरी कामबाहेक नेतृत्वकहाँ कहिल्यै नपुग्ने र कमसेकम अध्यक्षको एकथान फोटो सिरानीमा राख्न गर्व गर्ने कमरेडहरु पाइने छैन, याद गर्नुहोला ।

जसलाई प्रचण्डको तस्बिर देखेर झोक चल्छ, उसलाई कुनै दिन माओ, लेनिन र कमरेड मार्क्सको तस्बिरमा कसैले थुकेर परिवर्तन विरोधीको कित्तामा भीख माग्न पुग्दछ, हाम्रो निकट इतिहासले स्थापित गरिसकेको छ ।

भगवान घोषणा गर्नुपर्छ भन्ने हाम्रो मान्यता छैन । हाम्रो आन्दोलनप्रति, हाम्रो नेतृत्वप्रति, हाम्रो इतिहासप्रति, हाम्रो योद्धाहरु प्रति गर्व गर्न सिकौँ । जसको रगत र पसिनाले यो परिवर्तन भएको छ । त्यसकारण हाम्रो समूहले महाधिवेशन हलसँग अनुरोध गर्छ कि कमरेड प्रचण्डलाई औपचारिक रुपमा गणतन्त्र नायक र २०५२ सालदेखि २०६२÷६३ सालसम्मका सम्पूर्ण होलटाइमर योद्धाहरुलाई गणतन्त्र सेनानीको उपाधिबाट सम्मानित गरियोस ।

गुटबन्दी हाम्रो संस्कृति बन्ने खतरा बनेको छ । यसको समाधानको उपाय बिधिमा खोज्न आवश्यक छ । संगठनमा जिम्मेवारीको विषय गलत हैन । यसलाई समाधान गर्ने विधि व्यवस्थित हुनुपर्छ । कम्युनिष्ट पार्टीमा नेतृत्व छान्न मतपेटिका निर्विकल्प विषय हैन । टीका लगाएर नेतृत्व छान्ने पद्दति पनि ठीक छैन । नेतृत्व चयनमा संगठनात्मक व्यवस्था ठीक बनाउँदै कम्तिमा ५० प्रतिशत चार–पाँच बर्षको कार्यसम्पादन मूल्याङ्कन हेरिने व्यवस्था विधानमा लेख्न आवश्यक छ । कम्तिमा २५ प्रतिशत मूल्याङ्कन ऐतिहासिक योगदानका लागि छुट्याउने हो भने पार्टीमा नयाँ र पुरानो भन्ने कुरा बन्द हुन्छ ।

कमसेकम एउटा क्रियाशील कार्यकर्ताले पार्टीमा सपना देख्न पाओस् । निश्चित समयमा नेतृत्वमा म त्यहाँ पुगेर जिम्मेवारी सम्हाल्न सक्छु भन्ने कार्यकर्तासम्बन्धी नीति बनाउन जरुरी भएको छ ।

निरन्तर राजनीतिक–वैचारिक प्रशिक्षण एवं छलफलबाट सांस्कृतिक रुपान्तरणका लागि ठोस रुपमा विधियुक्त बनाउन आवश्यक छ । हरेक वडा र पालिकास्तरमा आफ्नै स्थायी कार्यालय बनाउन र कार्यालयमा एउटा हल बनाउने, एउटा पुस्तकालय अनिवार्य राख्ने, कम्तिमा १५ दिनमा एउटा वैचारिक छलफल चलाउने कुरा विधिमै राखेर हामीले निर्देशन गर्न आवश्यक छ ।

एकाधिकार र दलाल पुँजीवादको सुक्ष्म विश्लेषणसहित वर्गविश्लेषण दस्तावेजमा आउन जरुरी छ । विश्वस्तरमा एकाधिकारयुक्त पुँजीको अवस्था र नेपालजस्ता देशमा समाजको विश्लेषणबारे कुरा आएको छ । तर, यसको सूक्ष्म चरित्र कुन रुपमा गाउँघर गोठसम्म पुगेका छन् । युवाको दिमागमा दलाल पुँजीवादको भूत सवार भइरहेको छ र उनीहरु देशविहीन भइरहेका छन् । दलाल पुँजीबादले उनीहरुको संकृतिमाथि अड्डा जमाएको छ ।

कसले कसरी दलाल पुँजीवादका बिरुद्ध लड्न सक्छ त्यसबारे स्पष्ट गर्न आवश्यक छ । कालिमाटीबाट ५० घोगा मकै किनेर एक सय रुपैयाँ नाफा खान मकै पोल्ने दाजुभाइ दिदीबहिनी, किराना पसलबाट एक नाङ्लो सामान किनेर नाङ्ले पसल थापेर सय रुपैयाँ कमाउने बुढाबुढी आमा र बा । गुदपाकको एक डब्बा झोलामा हालेर बेच्दै बसेका सबै कमरेडहरु, माओवादी कार्यकर्ताको टार्गेटमा पर्ने दलालहरु र दलाल पुँजीको एउटै बास्केटमा हालेर दलाल भनिने खतरा छ ।

नेपालमै उत्पादित उद्योग कलकारखानामा आइपीओ र त्यसमा भएका लगानीका सन्र्दभमा राष्ट्रिय पुँजीपति अर्थात नेपालको उद्योगधन्दा कलकारखाना, राष्ट्रिय व्यवसायीहरु र उनीहरुकहाँ काम गर्ने मजदुरका सन्र्दभमा पार्टीको स्पष्ट र ठोस रुपमा अभिव्यक्त हुन आवश्यक छ । उत्पादन शक्ति र बजार व्यवस्थापनको मोडलको सन्र्दभमा स्पष्ट हुन आवश्यक छ । विशेष गरी उत्तरआधुनिकतावादको प्रभावबाट के असर परेको छ भन्नेबारे पनि ठोस नीति बनाउन आवश्यक छ ।    

विश्वका १० धनीहरुको सुची अध्यक्ष कमरेडको दस्तावेजबाट हटाउन आवश्यक छ । जलवायु परिवर्तनको असरबारे नेपाली जनमानसमा कम बुझाइ पाइयो । यसलाई सरलीकरण गरेर जनतालाई बुझाउनका लागि विशेष योजना बनाउन आवश्यक छ ता कि उसलाई शासक वर्गप्रति घृणा पैदा होस् । विपद व्यवस्थापनका लागि पार्टीकै तर्फबाट एउटा टिम बनाउन आवश्यक रहेको छ ।

हेटौडा महाधिवेशनमा पनि हामीले उत्पादन बिग्रेडको परिकल्पना गरेका थियौँ । के कारणले त्यो सफल हुन सकेन ? शान्तिप्रक्रियामा आइसकेपछि धेरै भन्दा धेरै कार्यकर्ताहरु सहभागी भएर सामुहिक कामहरु नभएको होइन । तर, सफल मोडेलहरु सायदै कतै होलान् । पैसाहरु लुट्ने र स्वयं पार्टी नै बदनाम भएका धेरै घटनाहरु छन् । यसको गहिरो समीक्षा गर्नुपर्छ ।

विषेश गरी कृषि र उत्पादन समस्याको विषय हैन, समस्या बजारको हो । बजार दलाल पुँजीवादको चंगुलमा परेको छ । तिनै तहको सरकारले गर्ने पहल, आयातमा कडाई, उत्पादनमा दिने सहुलियत र बजारको ग्यारेन्टीसहितको कार्यक्रम सबल हुन जरुरी छ । त्यसका लागि के पहल हुनुपर्ने हो, ठोस रुपमा आएन ।

समावेशीताको विषयमा पुनर्विचार गर्न आवश्यक छ । समावेशिताको विषयमा दलीय हिसावले हामीले बहस गरेनौँ भने स्वयं समावेशीताभित्रका सामन्त र दलालहरु समावेशी कोटाबाट माथि पुग्ने र माओवादीमाथि नै प्रहार गर्ने अवस्थाबारे थप बहस गर्नुपर्ने बेला आएको छ । विभिन्न जात–जाति एवं वर्ग समुदायभित्र कम्तिमा ५ देखि १० बर्षभित्र जो गरिब छ, उसका लागि वर्गीय कोटा पनि बनाउन आवश्यक छ ।

साथै, पार्टीभित्र समावेशी क्लष्टर ठीक छ भन्ने हाम्रो धारणा छ, समस्या के बढ्दै गइरहेको छ भने एउटै नेताले माफी मागिरहने र नेतृत्व खाइरहने चलन रोक्न ठोस ब्यवस्था राख्न आवश्यक छ । मानौं कुनै क्लष्टरमा १५ जना केन्द्रीय सदस्य हुने व्यवस्था छ, तर त्यसको पार्टी सदस्य संख्याको क्लष्टरको ७ जना मात्र केन्द्रीय सदस्य हुने व्यवस्था देखियो भने ८ जना खाली राखिदिने व्यवस्थाले मात्रै त्यो क्षेत्रको बाध्यकारी प्रतिनिधित्व हुन सक्छ ।

युवाहरुका लागि ४० बर्ष उमेर हद ठिकै थियो । परिपक्व नेताहरुको रिटायर्ड हुने उमेर हद पनि तोकिएको भए कार्यनीति सहजै लागू हुने थियो । महिलाहरुको नेतृत्व पदाधिकारीमा पनि ३५ प्रतिशत होस् र जनमुक्ति सेनाहरुको बारेमा उपयुक्त नीति बनाई जिम्मेवारी प्रदान गरियोस् ।

एकजना ब्यक्ति कतिपटक मन्त्री हुने ? कार्यकाल पूरा गरिसकेका सम्पूर्ण आदरणीय  कमरेडहरुका समस्यालाई समेत ध्यानमा राख्दै हाम्रो प्रस्ताव यो पनि छ कि पार्टीभित्र अहिलेसम्म भएको सबै कार्यकाललाई एक कार्यकाल मानेर अध्यक्षमा २, पदाधिकारीमा ३, केन्द्रीय सदस्यमा ४ कार्यकाल भन्दा बढी नरहने गरी र सरकारमा पनि सोही नीतिका आधारमा प्रधानमन्त्रीमा २, मन्त्रीमा ३ र सांसदमा ४ कार्यकालसम्म राख्ने व्यवस्था गर्न हाम्रो सुझाव छ ।

राष्ट्रियताका सन्र्दभमा चुच्चे नक्साको सवालमा त्यसको स्वामित्व हामीले लिइयोस् र त्यहाँको भूभाग फिर्ता लिने कुरामा पनि ध्यान दिइयोस् । चीनको बारेमा यो समाजवादी हो कि, सामाजिक साम्राज्यवादी हो कि के हो ? पार्टीको दस्तावेजमा स्पष्ट पारियोस् ।   

हाम्रो पार्टी सत्तामा हुँदा र नहुँदाको नीति एउटै बनोस् भन्ने हाम्रो समूहको माग छ । एनजीओ, आइएनजीओबारे स्पष्ट धारणा र पार्टी संघर्षको नीति स्थायी बनाउने हो कि अस्थायी बनाउने हो त्यसमा स्पष्ट पारियोस् ।

सरकार र पार्टीबीचको सम्बन्ध कस्तो हुने हो यो बारेमा प्रष्ट पारियोस् । प्रत्येक २ बर्षमा पार्टीको नीति सम्मेलनको आयोजना गरियोस् । अवकाशप्राप्त कमरेडहरुका लागि कम्युनिष्ट भेटघाट कार्यक्रम राखियोस् भन्ने माग छ ।

जिल्ला समन्वय समितिको सन्र्दभमा अहिले संख्या थपियोस् भन्ने जोडदार माग आएको छ । तलका कार्यकर्ता व्यवस्थापन समस्या हुन्छ भन्ने कुरा छ, प्रतिनिधिको सन्र्दभमा पनि ठिक व्यवस्था गरियोस ।

(माओवादीको जारी महाधिवेशनमा वागमती प्रदेशका तर्फबाट टोली नेता एवं प्रदेश अध्यक्ष सरल सहयात्रीले प्रस्तुत गरेको विचारको मुख्य अंश)