आमा बन्नु संसारकै सुन्दर अनुभूतिमध्ये एक भएजस्तै पिता बन्नु पनि जीवनको एक विशेष अध्याय हो । तर पिता बन्न लागेका पुरुषले उनकी गर्भवती पार्टनरले झैं महसुस गरिरहेका छन् भने के होला ? बान्ता आउनु वा आउला जस्तो महसुस हुनु र ती सबै समस्या जुन आमा बन्न लागेकी एक महिलामा देखिन्छ । यो स्थितिबारे भारतकी स्त्रीरोग विशेषज्ञ डा. प्रगति अग्रवाल र वरिष्ठ मनोचिकित्सक डा. धर्मेन्द्र सिंहले कुराकानी गरेका छन् ।

के हो प्रेग्नेन्ट ड्याड सिन्ड्रोम ?

वास्तवमा यो स्थितिमा पुरुषले पेट फुल्ने, तनाव, पिँडुला बाउँडिने, तौल बढ्ने, ढाड दुख्ने, छाती पोल्ने, भोक कम लाग्ने, सुत्न समस्या हुने, यौनेच्छामा कमी महसुस गर्छन् । यो ती लक्षण हुन् जुन उनकी गर्भवती पार्टनरले महसुस गरिरहेकी हुन्छिन् । हुन त यस्तो भएको निकै कमै सुन्न पाइन्छ तर संसारभरी यस्ता थुप्रै घटनाबारे कुरा भइरहेका छन् । अनुसन्धानका अनुसार यो कुनै समस्या होइन जसका लागि औषधीको आवश्यकता पर्छ । यो केही समयका लागि हुने मानसिक स्थिति हो ।

के पुरुषले गर्भावस्था महसुस गर्छन् ?

हर्मोनल परिवर्तन एउटा कारणः

गर्भवती भएपछि महिलामा मात्रै नभई पुरुषमा पनि पिता बन्ने उत्सुकताका कारण हर्मोनल परिवर्तन हुन्छन् । एक शोधका अनुसार गर्भवती पार्टनरको पहिलो र अन्तिम त्रैमासिकका बेला पुरुषमा प्रोलेक्टिन र एस्ट्रोजको स्तरमा बढोत्तरी र टेस्टोस्टेरोन र कार्टिसोलमा कमी देखियो । त्यसैले उनीहरु आफू गर्भवती भएको महसुस गर्छन् ।

मनोवैज्ञानिक, सामाजिक कारणः

अनुसन्धानपछि प्राप्त जानकारीका अनुसार पुरुषलाई आफ्नो पार्टनरले बच्चा जन्माउन सक्ने तर आफूले नसक्ने भन्दै पार्टनरसँग जलन हुन्छ । त्यसैले पुरुष मातृत्वको अनुभूति गर्ने मानसिक स्थितिमा आफू गर्भवती भएको महसुस गर्न थाल्छन् ।

आफूलाई जिम्मेवार मान्नुः

थुप्रै पटक पुरुषले आफ्नो पार्टनरमा देखिएको समस्या र उनको शारीरिक परिवर्तनका लागि आफूलाई जिम्मेवार मान्छन् । यस्तोमा उनीहरुले आफूलाई दोषी महसुस गर्छन् । उनीहरु आफूलाई आफ्नो पार्टनरको दुःखसँग जोडेर हेर्ने गर्छन् तसर्थ उनीहरुलाई पनि आफू गर्भावस्थाको लक्षण महसुस हुन थाल्छ ।

बच्चासँग भावनात्मक रुपमा जोडिनुः

थुप्रै पटक पिता बन्ने खुसी पुरुषलाई यतिसम्म भावुक गरिदिन्छ कि उनीहरु बच्चाको हरेक गतिविधिसँग आफूलाई जोड्ने गर्छन् । बच्चाको क्रियाकलापले जसरी आमा बन्न लागेकी महिलालाई पीडा र समस्यामा पार्छ पुरुषले पनि आफूमाथि यस्तै भइरहेको महसुस गर्न थाल्छन् ।

कस्तो छ विज्ञको धारणा ?

यसबारे स्त्रीरोग विशेषज्ञ डा. प्रगति अग्रवालका अनुसार पुरुषमा यो समस्या त्यतिबेला देखिन्छ जब उनले आफ्नी श्रीमतीमाथि असाध्यै सहानुभूति राख्छन् । पार्टनरमा देखिने समस्या उनीहरुको दिमागमा यतिसम्म बस्छ कि उनीहरु आफैं पनि गर्भावस्थाको प्रक्रियाबाट आफू पनि गुज्रिएको महसुस गर्छन् । यस्तो महसुस भएको खण्डमा पुरुषलाई मनोचिकित्सकलाई भेट्न सल्लाह दिइन्छ किनभने यो कुनै रोग नभई मानसिक स्थिति हो ।

यो समस्याको विषयमा वरिष्ठ मनोचिकित्सक डा. धर्मेन्द्र सिंह भन्छन्, ‘यस्ता समस्या लिएर म भएठाउँ केही मानिस आएका छन् । ’

यस्तो किन हुन्छ त भनेर सोधिएको प्रश्नमा उनले भने, ‘बच्चासँग अति नै बढी अट्याच हुनु यसको सबैभन्दा ठूलो कारण हो । यद्यपि, भारतमा यस्तो केस विदेशको तुलनामा निकै कम पाइन्छ । यस्तो यसकारण किनभने यहाँको जीवनशैली भिन्न छ । मानिसहरु जन्मिन लागेका बच्चाको आवश्यकता पूरा गर्नमा यति उल्झिएका हुन्छन् कि उनीहरुले नयाँ पाहुनालाई महसुस गर्दै बाँच्ने मौका नै पाएका हुँदैनन् ।’