पाल्पा । प्रकृतिको रानी पाल्पामा धेरै पर्यटकीयस्थल भएपनि ओझेलमा परेको महसुस भएको छ । अब जिल्लाका पर्यटकीय क्षेत्रको पहिचान दिन ठाउँठाउँमा सूचनापाटी राखिँदैछ । अब पर्यटकीय तथा धार्मिक, ऐतिहासिक र पुरातात्तिक वस्तुको पहिचान दिलाउन पहल गरिने तानसेन नगपालिकाका नगरप्रमुख अशोककुमार शाहीले बताए ।

पाल्पामा धेरै सुन्दर पर्यटकीयस्थल भए पनि र घुम्ने ठाउँ भए पनि धेरैलाई थाहा छैन । पाल्पालाई संसारभर चिनाउन देशका विभिन्न ठाउँमा डिस्प्ले बोर्ड राखिने नगरप्रमुख शाहीको भनाइ छ । उनले जिल्लाको तानसेनसँगै कास्की, सुनौलीलगायत भागमा  पाटी राखिने उनको भनाइ छ । पाल्पाको तानसेनमा  भ्रमण वर्षलाई लक्ष्य गरी नेवारी खाजा महोत्सव, माउण्टेन साइक्लिङ, पर्यटकीयस्थलमा मितेरी साइनो कार्यक्रम, पर्वतीय पर्यटन अध्ययन अनुसन्धानलगायत कार्यक्रम गरिने पर्यटन कार्यान्वयन समितिको योजना छ ।

सदरमुकाममा पाल्पा दरबार, पे्रमको प्रतीक  रानीमहल, रणउज्ज्वेश्वरी भगवती मन्दिर, श्रीनगर डाँडा , ऐतिहासिक मूलढोका, भैरवस्थान मन्दिर, एशियाकै ठूलो त्रिशूल, चिच्याएर वर माग्ने वैरी देवीका रुपमा परिचित सत्यवती मन्दिर, ऋषिकेश मन्दिर, पूर्वीक्षेत्रको रम्भादेवी मन्दिर, निस्दी गाउँपालिकाको कबुलियती काउलेडाँडा अम्रिसो खेती, रामनदी धाम, सुनगुफा, टापुधाम, सीताकुण्ड, भुजात सिद्धबाबा शिवालय मन्दिर, तालपोखरा क्षेत्र, खड्ग स्तम्भ, पाल्पाली करुवालगायत थुप्रै धार्मिक, प्राकृतिक तथा ऐतिहासिकस्थल छन् ।

पाल्पामा कैयौँ गुफा, ताल, लेक मठमन्दिर भए पनि प्रचारप्रसारको अभावमा ओझेलमा छन् । यहाँको रिमिघालेक, हात्तीलेक, जुरेलेकबाट भारतमा रेल गुडेको तथा  हिमशृङ्खला देख्न सकिन्छ ।  रामपुरमा आउने पर्यटकलाई आकर्षणका रुपमा पौडीपोखरी सहितको सुविधासम्पन्न होटल सञ्चालनले लोभ्याएको छ ।

तीन रोपनी जग्गामा करीब रु तीन करोड ५० लाखको लागतमा सञ्चालनमा आएको होटलले यस भेगमा आउने पर्यटकलाई आकर्षण गरेको छ । केही दिनअघि उद्घाटन भएको होटलमा बेलुका कलाकारले गाउने दोहोरीले रामपुर आउने र गीत सुनेर फर्कनेलाई मोहनी लगाएको सञ्चालक शिव पाण्डेले बताए । 

विशेषगरी भारतीय पर्यटक भैरहवा, लुम्बिनी हुँदै पाल्पा आउने प्रशस्त सम्भावना रहेकाले बसपार्क क्षेत्रमा झर्नेबित्तिकै पाल्पाका पर्यटकीयस्थलका सूचनापाटी र बाटोसमेत चिनाउने सङ्केतहरु राख्नुपर्ने स्थानीयवासीको माग छ । सरकारले १०० पर्यटकीय गन्तव्य केन्द्र घोषणा गरेको रामपुरको कृत्रिम ताल तालपोखरा, रम्भा गाउँपालिकाको रम्भादेवी मन्दिर, श्रीनगर डाँडालगायत क्षेत्रमा पहिलेको तुलनामा केही आन्तरिक पर्यटक बढे पनि यसको विकासमा अझै ध्यान दिनु जरुरी छ ।

इलामको चिया बगान हेर्न पुग्ने पर्यटकलाई  निस्दी गाउँपालिका ३ झिरुवासको अम्रिसो बगानले आकर्षण गर्छ । दुई सय २७ हेक्टर क्षेत्रफलमा १९ समुहमा विभाजन भएका २५० घरधुरी अम्रिसो खेतीबाट लाभान्वित हुने गरेका छन् । अम्रिसोले ढाकेको काउलेडाँडामा अवलोकन गर्न आएका पर्यटकबाट वार्षिक रु एक लाख  आम्दानी हुने गरेको गाउँपालिकाले जनाएको छ । कबुलियती कृषि सहकारी संस्थाका अध्यक्ष वीरबहादुर पाटाका अनुसार अम्रिसो बिक्रीबाट मात्रै वार्षिक करिब रु  एक करोड आम्दानी हुन्छ । कुचो बनाउनका लागि प्रयोग हुने अम्रिसोले निस्दीको पहिचान नै बेग्लै बनाएको छ ।

निस्दी –५ मित्याल बजारमा रहेको हावाबाट बिजुली निकालिएको दृश्य हेर्नका लागि पनि विभिन्न ठाउँबाट पर्यटक आउने गरेको गाउँपालिकाका अध्यक्ष मुक्तबहादुर सारुले जानकारी दिए । रामपुर नगरपालिका त्रेतायुगमा रामले भ्रमण गरेको कथनसँग जोडिएको धार्मिक क्षेत्र भएकाले यहाँको विकासमा सबैको ध्यान जानुपर्ने तालपोखरा संरक्षण समितिका अध्यक्ष सागरप्रसाद देवकोटाको भनाइ छ । उनले पोखराको फेवातालको झल्को दिने र डुङ्गामा सयर गर्ने व्यवस्था तालपोखरामा पनि रहेकाले पर्यटकलाई भ्रमणका लागि आह्वानसमेत गरे ।

भगवान राम  वनवास जाने क्रममा रामपुरको बाटो हुँदै गएको  र यसैक्रममा कालीनदीको घाटमा नुहाएकाले त्यसघाटको रामघाट नामकरण गरिएको धार्मिक विश्वास छ । त्यस्तै रामले खाना पकाएर खाएको चुलो रामचुलो रहेको ठाउँमा राममन्दिर निर्माण गरिँदैछ । रामले खाना खाएपछि कुकुरलाई बोलाएको भनिएको स्थान रामचेमा पर्यटकीय गन्तव्य बनाउनका लागि प्रदेश नम्बर ५ सरकारले रु ५० लाख सहयोग गरेपछि विभिन्न संरचना निर्माण भइरहेको छ ।  रामले सीता रजस्वला भएका वेला बाण हानेर पानी निकालेको भनिएको कुण्डको सीताकुण्ड नामकरण भएको छ । 

यी विभिन्न स्थानमा स्थानीय नागरिकले सामान्य सरसफाइ गरे पनि यी क्षेत्रलाई जोडेर धार्मिक पर्यटनको गन्तव्यको विकास गर्न सके उल्लेख्य पर्यटक भित्र्याउन सकिने मीनराज रेग्मीले बताए । यसलाई धार्मिक क्षेत्रका रुपमा विकास गर्ने खासै योजना नभएकामा भने यस क्षेत्रका नागरिक चिन्तित छन् ।

 जिल्लामा करुवा उद्योग र ढाका उद्योगको विकास गर्न सके पाल्पा आउँदा गुणस्तरीय पाल्पाली सामान चिनोका रुपमा लैजाने गर्दा यहाँको उद्योग फस्टाउन सक्ने उद्योगीको भनाइ छ । पाल्पामा सबैभन्दा पहिले ढाका उद्योग सञ्चालन गरेका पूर्णमाया महर्जनले जिल्लामा पाल्पाली ढाका उत्पादन गरेर पर्यटकलाई मायाको चिनोका रुपमा लैजाने वातावरण सिर्जना गर्नुपर्ने बताए ।  

उनले भने, ‘जिल्लामा आएका पाहुनालाई पाल्पाली भनेर भारतीय बजारबाट खरीद गरिएका ढाका पठाउनुहुँदैन ।’ लुम्बिनीबाट पाल्पा, स्याङ्जा हुँदै कास्की तथा चितवन पुग्नेहरु पाल्पाका विभिन्न ठाउँ हेरेर जाने धेरैको विश्वास छ ।