विज्ञका कुरा

पेनलेस डेलिभरी : आमालाई पीडामा नपारी बच्चा कसरी जन्माउने ?

नौ महिना गर्भधारणपछि सन्तानलाई जन्म दिने प्रक्रिया नै प्रसूति हो । पहिलोपटक सन्तानलाई जन्म दिँदा सामान्यतः १६ देखि १८ घण्टासम्मको प्रसव व्यथा रहन्छ, जुन वास्तवमै पीडादायक हुन्छ, तर मातृत्वको वास्तविक...

कसरी खाने भाइमसला ? पोषणविद्ले दिए यस्तो टिप्स (भिडियोसहित)

सामान्यतया एउटा मानिसले दिनमा कति खाना खाने भनेर आकलन गर्न मुस्किल पर्छ । व्यस्त जीवनशैली र अव्यवस्थित खानपानका कारण स्वास्थ्यमा विभिन्न समस्या देखापर्छन् । सामान्य व्यक्तिले सन्तुलित भोजनका लागि बिहानको...

‘निको नहुने गम्भीर रोगमा आवश्यक छ प्यालियटिभ केयर’ (भिडियो)

धेरैजसो क्यान्सरलाई निको पार्न सक्छौँ, तर पनि सबै बिरामीलाई हामीले निको पार्न सक्दैनौँ । कुनै बिरामी निको हुन नसक्ने चरणमा पुग्छन् । कतिपय क्यान्सरलाई विभिन्न कारण निको बनाउन सकिँदैन ।...

नङको क्यान्सर तथा उपचार

नङ हाम्रा औँलाको छालासँग सम्बन्धित महत्त्वपूर्ण आवरण हो । नङले हाम्रा औँलाको सुरक्षा गर्छ र औँलाको सौन्दर्य समेत बढाउँछ । नङ सफा र चिटिक्क राख्नु सबैको चाहना हुन्छ । स्वास्थ्यका...

‘सुत्नुअगाडि धेरै मोबाइल चलाएमा लर्निङ ड्राउजी सिन्ड्रम हुन्छ’

काठमाडौँ । पछिल्लो समय मोबाइल (स्मार्ट फोन)को प्रयोग बढेको छ । यसले आँखाको सँगै विभिन्न मानसिक, शारीरिक र सामाजिक समस्या निम्त्याएको देखिन्छ । यिनै विषयमा हामीले मनोविद् प्रा.डा. गंगा पाठकसँग...

कति समय मोबाइल चलाउँदा आँखा जोगिन्छ ? (भिडियो)

हामीकहाँ पछिल्लो समय मोबाइलको प्रयोग बढेको छ । मोबाइलको प्रयोग सकारात्मक कुरा हो । यसबाट विभिन्न सूचना पाउन सकिन्छ । स्कुल, कर्पोरेट लगायत सबै क्षेत्रतिर यसको उच्च प्रयोग भइरहेको छ...

‘जटिल डेंगु’ निम्त्याउन सक्ने पूर्वसङ्केतहरु

बिदाको दिन सामान्यतय म तरकारी किन्न तरकारी बजार जाने गर्दछु । अनि फर्कदा सार्बजनिक गाडीमा÷बसमा फर्कने गर्दछु । केही दिनअगाडि मेरो ठीक पछाडिको सिटमा एक जोडी ज्वरो अनि टाउको/जीउ असाध्य...

सरकारी अस्पतालहरुमा भीड व्यवस्थापन

नेपालका सरकारी अस्पतालहरु स्वास्थ्य सेवाको मेरुदण्ड हुन् । सबैको पहुँचमा भएर पनि हुनेखाने सहरिया वा उच्च वर्गकाहरु व्यवस्थापनका लागि सरकारी अस्पतालहरु कहिल्यै जान नहुने वा गए इज्जत जाने क्षेत्र जस्तै...

‘नयाँ दम्पतीले एक पटक प्रजनन विशेषज्ञसँग परामर्श लिनुपर्छ’

काठमाडौँ । पछिल्लो समय निःसन्तानको समस्या बढ्दो छ । नेपालीको बद्लिँदो खानपिन, वैदेशिक रोजगारी, ढिलो विवाहका कारणले निःसन्तानको समस्या बढ्दो पाइएको हो । निःसन्तानको समस्या समाधान गर्दै आएको सिनामंगलस्थित...

१२ प्रकारका क्यान्सरको जोखिममा बालबालिका (भिडियोसहित)

जन्मदेखि १९ वर्षबिचको उमेर समूहकालाई देखिने क्यान्सरलाई बालबालिकामा हुने क्यान्सर भन्न सकिन्छ । यो उमेर समूहमा प्रायः ब्लड क्यान्सर देखिन्छ । ठुलो मान्छेको तुलनामा बालबालिकालाई तुलनात्मक रूपमा क्यान्सर कम नै...

कुकुरले टोकेमा के गर्ने ?

आज सेप्टेम्बर २८ अर्थात् विश्व रेबिज दिवस । ‘अवरोध हटाऔँ ः रेबिज उन्मूलन गरौँ’ मूल नाराका साथ विभिन्न कार्यक्रम गरी यसपालिको रेबिज दिवस मनाइँदै छ । लक्षण देखा परिसकेपछि...

बालबालिकामा क्यान्सर, नेपालमै उपचार

पाटन स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानबाट एमबीबीएस सकेर कालिकोट जिल्ला अस्पताल आएको केही दिनपछि डा. अप्सरा हमालको ओपीडीमा १२ वर्षकी नानी उपचारका लागि आइन् । लामो समयदेखि ज्वरो आउने, तौल घट्ने, अनुहार...

‘एक्टोपिक प्रेग्नेन्सी’को कारण, उपचार र जोगिने उपाय

हिजो बेलुका ६ बजे काठमाडौँकी एक तीस वर्षकी महिला महिनावारीको भन्दा अत्यधिक रगत बगिरहेको, तल्लो पेट दुखिरहेको भनेर अस्पताल आइन् । उनको जाँच गर्दा योनिबाट रक्तस्राव भइरहेको र ‘सक’...

मंकीपक्स : कारण, रोकथाम र उपचार

मंकीपक्स एक दुर्लभ भाइरल रोग हो । यो रोग विगतमा अफ्रिकी क्षेत्रमा मात्र सीमित भए पनि आजभोलि विश्वभर गम्भीर खतराका रूपमा फैलिइरहेको छ । यस विषयमा विश्व स्वास्थ्य समुदायको विशेष...

स्वास्थ्य मन्त्रालयको अर्को स्टन्टबाजी

केही समयअगाडि देशमा क्यान्सर उपचार सेवा विस्तार गर्ने बारे समाचार आयो । पाँचै प्रदेशमा महिनाको एक पटक ओपीडी सेवा मात्र सञ्चालनको व्यवस्था मिलाएर क्यान्सर बिरामीहरूको लागि सेवा विस्तार गर्‍यौँ भन्ने खबर...

बर्खा याममा कान पाक्ने समस्या : सावधानी र उपचार

बर्खा याममा धेरै मानिसमा कान पाक्ने समस्या हुन्छ । कारण, बर्खामा कान ओसिलो हुने हुनाले ढुसीको इन्फेक्सन (ओटोमाइकोसिस) हुने समस्या हुन्छ । यो साझा समस्या हो । कानभित्र बढी...

अकुपङ्क्चर थेरापीको प्रभाव : सुईको वास्तविक अनुभूति

अकुपङ्क्चर थेरापीको इतिहास हजारौँ वर्ष पुरानो हो, जसमा विशेष अकुपङ्क्चर बिन्दुहरूमा सुई लगाएर र ‘मोक्सा’ उपचारमार्फत रोगको रोकथाम गर्ने उद्देश्य राखिन्छ । डब्लुएचओका अनुसार, एक सयभन्दा बढी रोगमा अकुपङ्क्चर...

‘बच्चा बेला लागेको हेपाटाइटिस ‘बी’ एकदमै संवेदनशील हुन्छ’

हेपाटाइटिसका पाँच प्रकार छन् । हामीले सामान्यतः जन्डिसलाई हेपाटाइटिस भन्ने गर्छौँ । यसमा पनि क्रोनिक र अक्यूट दुई प्रकारका छन् । दीर्घकालीन र छोटो अवधिका लागि दुई प्रकारका हेपाटाइटिस मानिसहरूलाई हुने...

सबैखाले हेपाटाइटिसको उपचार नेपालमै सम्भव छः प्रा.डा.दिलिप शर्मा

हेपाटाइटिसका बारेमा मानिसहरू धेरै जानकार छैनन् । चासोको विषय पनि ठानिरहेका छैनन् । सरकार पनि यस बारेमा त्यतिधेरै गम्भीर भएजस्तो लाग्दैन । तर कम विकसित मुलुकहरूमा ढल र पानीको व्यवस्थापन...

‘खोरेत रोग मानिसमा सर्छ तर महामारीको रूप लिँदैन’

काठमाडौँ । नेपालका पशुवस्तुहरूमा वर्षभरि नै देखिने सरुवा रोग हो खोरेत । यो रोग बाह्रै महिना देखिन्छ तर पशुवस्तुहरूको बढी ओसार पसार हुने सिजनमा बढी सङ्क्रमण फैलिने पशु चिकित्सक बताउँछन्...

‘विषादी जनस्वास्थ्यको मुद्दा नै बनेको छैन’

विषादीयुक्त खाद्यपदार्थको सेवनले स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर गर्छ भन्ने स्थापित छ, तर हाम्रो सन्दर्भमा विषादीका कारण यो यो रोग लाग्यो भन्ने अनुसन्धानबाट प्रमाणित भइसकेको छैन । हामीले यसबारे अनुसन्धान गर्न सकेका...

मानसिक स्वास्थ्यका लागि बुझ्नुपर्ने तीन आयाम

मानसिक स्वास्थ्यले व्यक्तिको समग्र जीवन र जीवनमा गरिने प्रगतिमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । मानसिक स्वास्थ्यमा असर गर्ने विभिन्न मानसिक विकारहरू छन् । व्यक्तिमा मानसिक विकारहरू केवल एक कारणले मात्र उत्पन्न...

‘कम तौल र महिना पूरा नभई जन्मेको बच्चाको आँखा २८ दिनभित्र अनिवार्य जाँच गर्नैपर्छ’

काठमाडौँ । सामान्यतया गर्भ बसेको ९ महिना पूरा भएपछि बच्चा जन्मिने गर्दछ । तर कतिपय बच्चा सात÷आठ महिनामा पनि जन्मिन्छन् । समय नपुग्दै जन्मने बच्चालाई चिकित्सकीय भाषामा ‘प्रिमेच्योर डेलिभरी’ भनिन्छ...

तराईमा प्रचण्ड गर्मी, ‘लु’ बाट कसरी जोगिने ?

काठमाडौँ । जल तथा मौसम विज्ञान विभागले आगामी केही दिनसम्म तराईमा अत्यधिक गर्मीको सम्भावना रहने भन्दै सतर्कता अपनाउन अनुरोध गरेको छ । विशेषगरी मध्य तराईका साथै सुदूरपश्चिम र लुम्बिनी प्रदेशमा...

‘४० वर्ष कटेपछि चिडचिडाहट हुने, निन्द्रा लाग्न छोड्ने समस्या भए महिनावारी सुक्न लागेको बुझ्नुपर्छ’

४० वर्ष नाघेपछि महिलाहरूले आफ्नो शरीरमा केही परिवर्तन भएको पनि महसुस गरेका हुन्छन् । शरीरमा भएको विभिन्न हर्मोनहरूको परिवर्तन यही उमेरबाट सुरु हुन्छ । जसले गर्दा उनीहरूमा शारीरिक र मानसिक...

‘एक एमएल भेपिङ बराबर ३० खिल्ली चुरोट बराबरको असर’

काठमाडौँ । सरकारले इलेक्ट्रोनिक सिगरेट (ई–सिगरेट/भेप) प्रतिबन्ध गर्ने तयारी गरेको छ । सुर्तीजन्य पदार्थ नियन्त्रण तथा नियमन निर्देशिका, २०७१ को नियम २८ को उपनियम ३ अनुसार ‘कसैले पनि इलेक्ट्रोनिक सिगरेटको...

‘गर्भपतन गर्नु कुनै ‘पाप’ होइन’

काठमाडौँ । नेपालमा पछिल्लो समय सुरक्षित गर्भपतनको सचेतना बढेको पाइएको छ । विगतका तुलनामा गर्भपतनको जटिलता कमै भेटिन्छ । परोपकार प्रसूति तथा स्त्रीरोग अस्पतालमा दैनिक रूपमा औषधिबाट गर्भपतन गराउनेको सङ्ख्या...

ग्यास्ट्रिक भएका व्यक्तिले के खान हुन्छ, के हुँदैन ?

मानव स्वास्थ्यका लागि खानपान अति महत्त्वपूर्ण विषय हो । तर, पछिल्लो समय स्वास्थ्यलाई भन्दा स्वादलाई केन्द्रमा राखेर खानेकुरा खाँदा अधिकांशमा ग्यास्ट्रिकजस्ता समस्या देखिन्छ । बोलीचालीको भाषामा ‘ग्यास्ट्रिक’ भनिने ‘ग्यास्ट्राइटिस’...

के तपाईं ग्यास्ट्रिकले हैरान हुनुहुन्छ ? बच्ने केही घरेलु उपाय

ग्यास्ट्रिकलाई मेडिकल भाषामा ‘ग्यास्ट्राइटिस’ भनिन्छ । आमाशयको भित्रको भागमा सङ्क्रमण देखिएर छाला सुन्निने रोग नै ग्यास्ट्राइटिस हो । ग्यास्ट्रिक बढ्दै गएर घाउमा परिणत भएको अवस्था अल्सर हो । यसले क्यान्सरसम्मको...

जलनका घटनामा परे के गर्ने ? कसरी हुन्छ उपचार ? (भिडियो)

काठमाडौँ । हिउँदको सुक्खा याममा नेपालमा अधिकांश भागमा आगलागी, डढेलोको घटना बढ्ने गर्छन् । आगो तथा डढेलो निभाउने क्रममा मानिसहरू आगोले पोलेर घाइते हुन्छन् । घाइतेको प्रकृति अनुसार कतिपयले समयमा...

निःसन्तानको समस्या के हो ? कसरी जोगिने ? (भिडियो)

काठमाडौँ । पछिल्लो समय निःसन्तानको समस्या बढेको छ । ढिलो विवाह गर्ने, वैदेशिक रोजगारीमा जाने, वंशाणुगत रोगजस्ता कारणले निःसन्तान हुने समस्या बढेको हो । यस्तो समस्या समाधान गर्नका लागि चिकित्सकहरूले...

‘दिनभरि टेबुलमा बसेर काम गर्‍यो, एक्सरसाइज छैन, हड्डी कमजोर हुने नै भयो’

नेपाली समाजमा ढाड वा मेरुदण्डको अप्रेसन गर्नुहुँदैन, कुँजो भइन्छ, कुप्रो भइन्छ भन्ने भ्रम व्याप्त छ । यसले समाजमा हाडजोर्नी तथा मेरुदण्डका बिरामी घट्न सकेका छैनन् । चिकित्सा विज्ञानमा भइरहेको प्रविधि र...

मधुमेहको लक्षण, बच्ने उपाय र उपचार

जीवनशैली, खानपान र वंशाणगत कारण आजकाल मधुमेहका रोगी विश्वभर बढिरहेका छन् । वृद्धवृद्धा मात्र नभई युवा तथा बालबालिका समेत मधुमेहको सिकार भइरहेका छन् । रगतमा चिनीको मात्रा बढ्नुका साथै...

बढ्दैछ ‘ब्रेक बोन फिभर’ को जोखिम

काठमाडौँ । ‘ब्रेक बोन फिभर’ अर्थात् ‘डेंगु’ रोग प्रत्येक प्रकोपसँगै थप घातक बन्दै गइरहेको तथ्याङ्कले देखाएको छ । कोभिड-१९ लहरको अन्त्यसँगै सन् २०२२ मा नेपालको इतिहासमा नै पहिलो पटक डेंगु सबैभन्दा घातक...

अभिभावकज्यूहरू ! बच्चाको विद्यालय शिक्षा बोझिलो होइन, सजिलो छानौँ

वैशाखबाट विद्यालय स्तरको नयाँ शैक्षिक सत्र सुरु हुँदै छ । विद्यालय स्तरमा अध्ययन गरिरहेका सन्तति भएका अभिभावकलाई उनीहरूको उपल्लो कक्षाका लागि विद्यालय छनोट पनि यो समयको एउटा महत्त्वपूर्ण निर्णय हो...

गर्मी याममा रोग सङ्क्रमणको जोखिम, सजगता अपनाउन चिकित्सकको सुझाव

काठमाडौँ । गर्मीयाम सुरु भएसँगै मानव स्वास्थ्यमा विभिन्न किसिमका समस्या देखिन्छन् । जल तथा मौसम विज्ञान विभागका वरिष्ठ मौसमसविद् शान्ति कँडेलका अनुसार पछिल्लो समय देशभर तापक्रम बढेको छ । ‘आइतबारकै...

मानसिक स्वास्थ्य : डिप्रेसन, तनाव र चिन्ता के हुन् ?

डिप्रेसन, तनाव र चिन्ता यी तीनै मानसिक स्वास्थ्य समस्या हुन् । यी तीनको बिचमा सूक्ष्म भिन्नता छ, तर यी तीन एउटै रोग होइनन् । यो नबुझेका कारण हामीले सही उपचार...

माइग्रेन : कारण, लक्षण र रोकथामका उपाय

माइग्रेन एक प्रकारको टाउको दुख्ने रोग हो । क्रोनिक (लामो समयसम्म रहिरहने) यस रोगका लक्षण बेलाबेला बल्झिरहन्छन्, यो रोग पूर्णरूपमा निको हुन गाह्रो हुन्छ । टाउकाको कुनै एक भागमा...

एड्स सङ्क्रमितले पनि सन्तान जन्माउन मिल्छ ? (भिडियो)

काठमाडौँ । एड्सलाई प्राणघातक रोगका रूपमा लिने गरिन्छ । एकपटक भाइरसको सङ्क्रमण भइसकेपछि निको नहुने यो रोगका बारेमा समाजमा अझै पनि खुलेर बोल्ने वा बहस गर्न मान्छे हिचकिचाउने गदर्छन् ।...

डिप्रेसनको सिकार र ध्यान

‘आज म परलोक जाँदै छु । ...ले मलाई गत अप्रिलमा तिम्रै अगाडि शब्दबाटै मार्न प्रयास गरेको तिमीलाई थाहै छ । मानिसलाई मार्न हतियार चाहिँदो रहेनछ, शब्द पनि काफी हुँदो रहेछ...

कोशी प्रदेश सरकारको ६ पन्ने आचारसंहिता

प्रधानमन्त्री ओलीको गृह जिल्ला झापामा विकास खर्चको अवस्था निरासाजनक

स्करपियोको ठक्करबाट सिटी सफारी चालकको मृत्यु

मनमोहन विश्वविद्यालयमा कानुन पढाइ हुने

बहुदरमाई नगरपालिकाका कर्मचारी र जनप्रतिनिधिले चार महिनादेखि तलबभत्ता पाएनन्

पर्साका सरकारी कार्यालयको पुँजीगत खर्च छ प्रतिशतमा सीमित

वीरगन्जलाई आर्थिक राजधानी घोषणा गर्न प्रभु साहको माग

ट्राफिकद्वारा ४ हजार सवारी कारबाहीमा झन्डै ३६ लाख राजश्व सङ्कलन

सडक र खोला मापदण्ड खारेजको माग राख्दै खबरदारी (तस्बिरहरू)

नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीका दोलखा सेक्रेटरीसहित १६ जनाले दिए सामूहिक राजीनामा

एउटै व्यक्तिले फलाए चार सय मुरी धान

गभर्नरको एक वर्षको भत्ता ४४ लाख ९७ हजार

पोखरेबगर–चित्रे सडक मर्मत नहुँदा पर्यटकलाई सास्ती

गोरखाको धार्चेमा आधारभूत अस्पताल भवन निर्माण

‘एक पालिका, एक खेल मैदान’ कागजमै सीमित

गोरखामा ‘ऐतिहासिक पर्यटन व्यवसायी भेला’ सुरु

पुथा उत्तरगंगा–२ मा माओवादी केन्द्रका उम्मेदवार निर्विरोध भएको औपचारिक घोषणा

‘भैरहवामा अन्तर्राष्ट्रिय हवाई उडानले तराईमा पर्यटन विकासको ढोका खुल्यो’

आर्थिक विकासका लागि लगानी खोज्दै लुम्बिनी सरकार

लुम्बिनी प्रदेशमा मानसिक स्वास्थ्य समस्या जटिल बन्दै

भाइले गरे ५६ वर्षीय पुरुषको हँसिया प्रहार गरी हत्या

रारा–गमगढी सडक सरकारको प्राथमिकतामा : मुख्यमन्त्री कँडेल

मध्यपश्चिम विश्वविद्यालयका सबै प्रश्नपत्रहरु अंग्रेजी र नेपाली दुवै भाषामा छाप्न माग

सुध्रिएन कर्णालीको विकास बजेट कार्यान्वयन, चार महिनामा जम्मा ४ प्रतिशत खर्च

जिल्ला समन्वय समिति कैलालीको प्रमुखमा कांग्रेसकी चौधरी निर्विरोध निर्वाचित

सुदूरपश्चिमको मलको कोटा सकियो, समस्यामा किसान

डडेल्धुरामा जीप दुर्घटना : दुईको मृत्यु, सात घाइते

मेचीबाट सुरु भएको ‘युवा संकल्प यात्रा’ महेन्द्रनगर पुगेर सम्पन्न

गाजामा रातभर इजरायली हवाई आक्रमण, दर्जनौको मृत्यु

सरकारको सहयोग नपाएपछि विश्वकप खेल्न बस र रेलबाटै पाकिस्तान गयो नेपाली टोली