विचार/दृष्टिकोण

सञ्चार संस्था र सञ्चारकर्मीलाई कसरी जोगाउने ?

मुलुकको अर्थतन्त्र शिथिल अवस्थामा छ । अर्थतन्त्र पूर्ण रूपमा चलायमान हुन सकेको छैन । निजी क्षेत्र उत्साहित देखिएको छैन । देशका उद्योग कलकारखाना बन्द छन् कि त बन्द हुने अवस्थामा...

साहुको चाकडी नगर्ने मजदुरमाथि श्रम ऐनको दफा १४५ तरबार बन्यो

सन् १८८६ मा अमेरिकाको सिकागोमा ‘आठ घण्टा काम, आठ घण्टा मनोरञ्जन र आठ घण्टा आराम’को नारासहित सुरु भएको मजदुर आन्दोलनको सम्झनामा विश्वभर श्रमिक दिवस मनाइन्छ । सो आन्दोलनका क्रममा...

नेपाली सत्ताले स्वदेशी जनतासँग माफी किन नमाग्ने ?

विशेषतः उपनिवेशकालीन सत्ता अभ्यास र तिनले अवलम्बन गरेको एकल राष्ट्रिय राज्यको अभ्यासका कारण विशेषतः स्वदेशी राष्ट्रका जनतामा हुन पुगेको नरसंहार र जातीय संहारका लागि राज्यहरूले जिम्मेवारी लिँदै माफी माग्ने क्रम...

मरणासन्न भनिएको पुँजीवादको आयु कसरी बढिरहेको छ ?

रुसी अक्टोबर क्रान्तिको नेतृत्वकर्ता लेनिनले पुँजीवादलाई मरणासन्न अवस्थामा पुगेको र यसको उच्चतम रूप साम्राज्यवाद भएको एक शताब्दीअघि नै बताएका थिए, तर विभिन्न समयमा ठुल्ठुला सङ्कट गुजारिसकेको पुँजीवादको अन्त्य आजसम्म किन...

एकल पहिचान कि नागरिक पहिचान ?

पहिचान बहुअस्तित्वको स्वीकृतिको हो । पहिचान परिवर्तन र अधिकार प्राप्तिको आन्दोलनको महत्त्वपूर्ण एजेन्डा हो; भिन्नभिन्न पक्षहरूको बिचमा हुने द्वन्द्व, सङ्घर्ष तथा निषेध होइन, सह–अस्तित्वको सम्मान र संरक्षण हो; समान स्वतन्त्रता...

हाम्रो कृषि विकासको बाटो कुन ?

नेपालको कृषि क्षेत्रमा बाधा उत्पन्न गर्ने थुप्रै कारण होलान्, तर मूलभूत रूपमा दृष्टिकोण तथा नीति–कार्यक्रमको अस्पष्टताले नेपाली समाज र अर्थतन्त्रको गतिशीलतालाई प्रभाव पारेको छ । अझ भनौँ, कृषि क्षेत्र यही...

शिक्षामन्त्रीज्यू, बिरालो कालो हुनुपर्छ कि सेतो ?

केही महिनापहिले देशमा अनायसै र अप्रत्याशित हिसाबले सरकार फेरियो । केही विश्लेषकले यसलाई ‘सर्जिकल स्ट्राइक’ पनि भने । सरकार फेरिए पनि यसको संस्कार फेरिन्छ वा फेरिँदैन भन्ने हेर्न बाँकी छ...

आध्यात्मिक यात्रा र यसप्रतिका भ्रमहरू

एकजना आध्यात्मिक व्यक्तित्वले कुनै टेलिभिजन कार्यक्रममा भने, ‘जसले व्यक्तिको तेस्रो आँखा खोल्न सक्दैन, त्यो वास्तविक गुरु होइन ।’ अध्यात्मको ज्ञान दिने उद्देश्यले आज हाम्रो समाजमा विभिन्न सङ्घ–संस्था, आश्रमहरू खोलिएका छन्...

एमाले प्रतिनिधि परिषद् बैठक : यथास्थिति र सुधारवादी दस्ताबेज

नेकपा एमालेले राष्ट्रिय महाधिवेशन प्रतिनिधि परिषद् दुई दिन ललितपुरको गोदावरीमा आयोजना गरेको छ । नेपालको राजनीतिलाई नजिकबाट हेर्ने र बुझ्ने सबैका लागि यो अधिवेशनको विशेष महत्त्व छ । सत्ता गठबन्धनको...

हिमाली महासङ्घ राज्यका प्रस्तावक मुख्तियार भीमसेन थापा

नेपालको राजनीतिक इतिहासमा दुई अमरसिंह थापा चर्चित छन्— सानाकाजी जनरल अमरसिंह थापा (जन्म ः वि.सं. १८१६) र बडाकाजी अमरसिंह थापा (जन्म ः वि.सं. १८०८) । बलिराज थापाका दुई छोरामध्ये जेठा...

इलाम उपचुनावका चुनौती

प्रकृतिको मोहोनीले मस्त इलाम यतिबेला चुनावी माहोलले व्यस्त छ । आफूलाई हात्ती सम्झिने पार्टीहरू आफ्नो साख जोगाउन र जनतासामु अनुमोदित हुन साम, दाम, दण्ड, भेदका सबै अस्त्र प्रयोगमा लागेका छन्...

मर्यादा पुरुषोत्तम श्रीराम र वर्तमान युगमा मर्यादाको अवस्था

कहीँ छैन योभन्दा ठुलो धाम, सबै लोक तर्छन् बोलेर श्रीराम । दुई अक्षरको दिव्य पवित्र नाम पुकारौँ सबैले बोलेर जय श्रीराम । धर्म, संस्कृतिले नै मानव जातिलाई सभ्यताको मार्गमा...

असमानता निम्त्याउने बजेट र कर प्रणाली

राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयले हालै सार्वजनिक गरेको जीवनस्तर सर्वेक्षण अनुसार नेपालमा २०.२७ प्रतिशत मानिस अझै गरिबीको रेखामुनि छन् । गरिबीको रेखामुनि रहेको जनसङ्ख्या गाउँमा २४.६६ र सहरमा १८.३४ प्रतिशत छ । ...

सिंहदरबारभित्र देखिएको ‘समाजवाद’

एक दिन म एउटा काम विशेषले सिंहदरबार पुगेको थिएँ । मैले पहिला पहिला यसको नाम किन सिंहदरबार राखे होलान् भन्ने लागेको थियो । अहिले त्यो आशङ्का मेटिएको छ । त्यो दरबार...

रवि लामिछानेले गुमाउन नहुने यो मौका

नयाँ सत्ता गठबन्धनको सरकार बनेको केही दिनमै राजनीतिक दलसम्बन्धी विधेयक प्रस्तुत गर्न संसद्को रोस्टममा जान लागेका उपप्रधानमन्त्री तथा गृहमन्त्री रवि लामिछानेप्रति प्रमुख प्रतिपक्षी दल कांग्रेसले विरोध जनायो, उनलाई रोस्टमसम्म पुग्न...

किन बिदेसिन्छन् नेपाली ?

‘पापा हजुर किन विदेश नगएको ? ठुलो भएपछि म त यहाँ बस्दिनँ है ।’ कक्षा २ मा पढ्ने मेरो छोराले एक्कासि यस्तो भन्दा म अवाक् भएँ । उमेरले ऊ आठ...

के हो कर्मचारीतन्त्र, यो कस्तो हुनुपर्छ ?

हाम्रोजस्तो मुलुकमा कर्मचारीतन्त्र भनेको विकास आयोजनाको कार्यान्वयन र सेवा–सुविधा प्रवाहका लागि प्रमुख संयन्त्र हो । कर्मचारीतन्त्र यस्तो औजार हो, जसबाट हामीले सेवा–सुविधा प्रवाह गर्छौं; विकास आयोजनाका काम गर्छौं । ...

गृहमन्त्री रविका अगाडि चुनौतीका पहाड र सम्भावनाका मैदान सँगसँगै

राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछाने कति दिन गृहमन्त्रीको पदमा रहन्छन्, त्यो यकिनका साथ भन्न सकिँदैन । यो कुरा उनी स्वयंले बोलिसकेका छन् । यसअघि नागरिकता विवादका कारण उनले...

अतिवाद कि प्रगतिशील सहमति ?

अरुको विचार, सिद्धान्त तथा व्यवहार देखिनसहने तथा जबर्जस्त निषेध गर्ने प्रवृत्ति नै अतिवाद हो । जसले फरक विचार तथा सम्मानजनक असहमतिलाई निमिट्यान्न पार्न चाहन्छ; जो पीडित मानसिकता र रातो आँखा...

अर्थमन्त्री पुनले सम्बोधन गर्नुपर्ने आर्थिक पक्ष

देशको अर्थतन्त्र बहुआयामिक समस्यातर्फ धकेलिइरहेका बेला नेकपा माओवादी केन्द्रका उपमहासचिव वर्षमान पुनले पुनः अर्थमन्त्रीको जिम्मेवारी पाएका छन् । १२ वर्षपछि दोस्रो इनिङका रूपमा अर्थमन्त्रीको बागडोर सम्हालेका पुनले अर्थतन्त्रका चुनौतीका चाङ...

कहिलेदेखि किन र कसरी नेवा दिवस मनाउन थालियो ?

नेपाल संवत् १९३२ को नयाँ वर्ष (अर्थात् सन् २०११) देखि विश्वभर छरिएर रहेका नेवार समुदायले स्थानीय पासापुच गुथिको संयोजनमा लन्डनमा पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनको आयोजना गरे । जसले नेवा समुदायको पहिलो...

युवाको विदेश पलायन घटाउन ‘रिटर्नी’को पुनर्स्थापना कसरी गर्ने ?

युवाको विदेश पलायनले देशको कृषियोग्य जमिन बाँझो छ । युवा बिदेसिनुको असर देशको आर्थिक, सामाजिक र राजनीतिक क्षेत्रमा परिरहेको छ । उत्पादन बढाएर देशलाई समाजवाद उन्मुख समृद्धितिर लैजान नेपालबाहिर रहेका...

तराईको होली : १५ दिनसम्म मिथिलाको परिक्रमा

यो वर्ष होली तराईमा चैत १२ गते सोमबार परेको छ भने पहाडमा हिजो (११ गते) मनाइयो । उत्सवको पर्व होली हरेक वर्ष फागुन शुक्ल पूर्णिमा तिथिमा मनाइन्छ । फागुन शुक्ल...

जडीबुटी नै कर्णाली समृद्धिको आधार

नेपालको सबैभन्दा ठुलो प्रदेश कर्णालीमा ४७ प्रतिशत भन्दा धेरै भूभाग ४ हजार मिटर भन्दा माथिको उचाइमा अवस्थित छ । यस प्रदेशमा वन क्षेत्र करिब ३७ प्रतिशत छ । भौगोलिक र...

कर्मचारीतन्त्रमा सुधारभन्दा परिवर्तन आवश्यक

पञ्चायतकालमा अहिलेजस्तो पारदर्शिता थिएन, कर्मचारीले बोल्न सक्दैनथे । कर्मचारी आश र त्रासको सिद्धान्तमा हुन्थे । योग्यता प्रणाली त थियो तर कर्मचारीहरू दरबारको आशीर्वादमा चल्नुपथ्र्यो । दरबारको हुकुमी प्रमाङ्गीले काम गथ्र्यो...

आध्यात्मिक चेतना र आदर्श नेतृत्व

आध्यात्मिक चेतना र आदर्श नेतृत्व सम्बन्धमा विद्वान्का आ–आफ्नै धारणा र विचार रहेका हुन्छन् । यस आलेखमा यी दुवैबारे प्रस्ट्याउने कोसिस गरिएको छ । शाब्दिक रूपमा अध्यात्म भन्नाले आत्मा र...

किन कमजोर भयो थारुवानमा माओवादी ?

कुनै समय थियो, पश्चिम नेपालमा नामको पछाडि थारु र चौधरी जोडिनेबित्तिकै उसलाई माओवादी भनेर चिनिन्थ्यो । तत्कालीन राज्यले थारु जाति भएकै कारण पनि सयौँ निर्दोष नागरिकको हत्या गरेको थियो ।...

जसले गिजोलिएको शान्ति प्रक्रियालाई मूलधारमा ल्याए

राष्ट्रिय राजनीतिमा अहिले सबैभन्दा सम्झिने व्यक्तिका रूपमा स्वर्गीय गिरिजाप्रसाद कोइराला पर्छन् । आफूलाई शान्तिको पक्षधर देखाउन हालका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले आफूलाई गिरिजाबाबुसँग शान्ति–सम्झौता गरेको एउटा हस्ताक्षरकर्ताका रूपमा प्रस्तुत गर्न...

अबको राजनीति यस्तै हो हजुर !

जनताको अवस्था परिवर्तन गर्न २००७ सालदेखि राजनीतिक परिवर्तन हुँदै आए । समय क्रममा राजनीति परिवर्तन भए पनि जनताको अवस्थामा कुनै परिवर्तन आउन सकिरहेको छैन । नेता र कुलीन वर्गका लागि...

समाजवाद कि सन्तुलित पुँजीवाद ?

समाज विकासका क्रममा सामन्तवादको पतनसँगै पुँजीवादी व्यवस्थाको प्रारम्भ भयो । मध्य युगको अन्त्यतिर नरम ‘प्रोटो–इन्डस्ट्रिअलाइजेसन’ क्रान्तिले स्वतन्त्र बजारलाई जन्म दियो तर वाष्प शक्तिको विकाससँगै १८औँ शताब्दीको अन्त्यतिर पुँजीवाद देखापर्‍यो ।...

नारी सशक्तीकरणमा ओशोको योगदान

‘नारी सबैलाई मन पर्छ तर उनको स्वतन्त्रता कसैलाई मन पर्दैन’ यो भनाइ बुद्धपुरुष ओशोको हो । विश्वमा नारी सशक्तीकरणमा ओशोको अतुलनीय योगदान छ । यो धर्तीमा ओशोले नारीलाई जति सम्मान...

रघुनाथ ठाकुरको सहादत र अपूर्ण मधेस आन्दोलन

देशमा मधेसी समुदायलाई अन्य नागरिक समान अधिकार दिलाउन २००९ सालमा विद्रोहको बिगुल फुकेर रघुनाथ ठाकुरले मधेस आन्दोलनको श्रीगणेश गरेका थिए । तत्कालीन मोरङ जिल्लाको भलाभलेनी (हालको सुनसरी जिल्लाको हरिनगरा)मा १९९१...

संसद्‍मा प्रस्तुत प्रि–बजेटमा सांसदले उठाउनुपर्ने प्रश्न

पूर्वअर्थमन्त्री प्रकाशशरण महतले पहिलोचोटि संसद्मा प्रि–बजेट (विनियोजन विधेयक, २०८१ का सिद्धान्त र प्राथमिकता) पेस गरेका थिए । पछिल्लो समय गठबन्धन बदलिए पनि बिहीबारदेखि संसद्मा पुरानै नीति तथा कार्यक्रममाथि छलफल भइरहेको...

परिवारवाद र नातावादको घेरामा प्रधानमन्त्री

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ परिवारवाद र नातावादका घेराभित्र फसेका छन् । जबसम्म उनले त्यो घेरा तोड्न सक्दैनन्, तबसम्म उनले केही गर्न सक्दैनन् । विगतदेखि अहिलेसम्म परिवारवाद र नातावादको आरोप...

लेन्डुप दोर्जे प्रवृत्तिको ‘बौलाहा राष्ट्रवाद’

दक्षिण एसियाली राष्ट्रिय आत्मसमर्पणवादको इतिहासमा एउटा स्थापित कथा छ । कथा भन्छ— स्वतन्त्र सिक्किमका प्रधानमन्त्री लेन्डुप दोर्जे दिल्ली धाउने गर्थे । सिक्किमलाई भारतमा विलय गराउन प्रधानमन्त्री इन्दिरा गान्धी अनेक दाउपेच...

कसरी आउला वाम आन्दोलनमा पुनर्जागरण ?

नेपालमा सामान्यतः कम्युनिस्ट र वाम आन्दोलनलाई समानार्थी ढङ्गबाट बुझ्ने गरिन्छ । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको स्थापना भए (वि.सं. २००६)देखि आजसम्म अग्रगमनको मार्गमा वाम आन्दोलनले थुप्रै उतारचढाव र आरोह–अवरोह झेलेको छ ।...

सरकार परिवर्तन हुँदा किन कोही उत्साही हुँदैनन् ?

अहिले नेपाली समाजमा कुन दलको सरकार छ भन्ने सवालले खासै सरोकार राख्दैन । गरिखाने वर्गका लागि सबै दल उस्तै लाग्छ । कैयौँ नागरिकलाई कुन–कुन दलको सरकार छ भन्ने थाहै हुँदैन...

महिला अधिकारका मुद्दामा हामी कहाँ छौँ ?

विश्वले ११४औँ अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस मनाइरहँदा ऐतिहासिक असमानता र समसामयिक चुनौतीहरूले घेरिएको परिदृश्यमा नेपाली महिला श्रमिकको प्रगति र संघर्षमाथि प्रकाश पार्नु महत्त्वपूर्ण छ । विद्यमान असमानताबारे चेतना बढाउन कतै विरोध...

राजनीति ‘बाउ’ हो भने प्रशासन ‘आमा’

कहिले कसले भन्यो भन्ने ठ्याक्कै याद भएन, ती विश्लेषकले भन्दै थिए— ‘सामान्य प्रशासन मन्त्रालय खसी–बजार हो । जहाँ नेताहरूले छानी–छानी मोलमोलाइ गरेर चिल्ला खसी लैजान्छन् ।’ प्रशासनमा भएको बेथितिलाई प्रस्तुत...

३७०० मिटरमाथिको साग खेतीले दिएको सन्देश

नेपालका हिमाली पदमार्गमध्येकै सबैभन्दा लोकप्रिय पदमार्गमा पर्छ, हिमाल आरोहणका क्षेत्रमा सबैभन्दा जेठो अन्नपूर्ण प्रथम (८०९१ मिटर) को पश्चिमी आधार शिविर पदमार्ग । पर्यटक नगरी पोखराबाट विभिन्न बाटो भएर अन्नपूर्ण आधार...

समय नखुलेको इ–हाजिरी पेस गरी खाजा भत्ता भुक्तानी

चिया बगानको जग्गा ३३ वर्षपछि सरकारको स्वामित्वमा

मोटरसाइकल दुर्घटनामा परी तीन जनाको मृत्यु

अलैँचीको मूल्य उच्च विन्दुमा, किसान उत्साहित

नगराइनकाे नगरसभा नहुँदा शिक्षक तथा कर्मचारीले तलबसमेत पाएनन्

नुनथर घाटमा १ लाख माछाको भुरा छोडियो

सर्वसाधारणलाई जुत्ताको माला लगाउनेमाथि मुद्दा दर्ता

भ्रष्टाचार विरोधी आन्दोलन मधेसबाट सुरु भयो : आजपा

नयाँ बसपार्कबाट सार्वजनिक बस सञ्चालन गर्ने महानगरको निर्णय पूर्ण कार्यान्वयन भएन

गढीमाई मेलामा दिइने पशुबली निरुत्साहन गर्न ध्यानाकर्षण

दैलेख बस दुर्घटना अपडेट : ८ जना घाइते

काठमाडौँको मध्यभागका सम्पदा संरक्षण गर्न सुवर्णपुर सम्पदा संरक्षण समिति

गोरखामा मध्यपहाडी राजमार्गको २३ किलोमिटर सडक कालोपत्र अझै बाँकी

मनै लोभ्याउने मर्दी ट्रेक (तस्बिरहरू)

विकास परियोजनाको नाममा कालीगण्डकी नदीको अस्तित्व मेटिने चिन्ता

तिहार मनाउने खर्चको जोहो गर्न राउटे पोखरामा

लुम्बिनीमा हजार गुम्बा विहारको उद्घाटन

पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह आज लुम्बिनी आउँदै

निर्धक्क भएर व्यवसायमा लगानी गर्न मुख्यमन्त्री आचार्यको आग्रह

पुथा उत्तरगंगा–२ मा माओवादी केन्द्रका उम्मेदवार निर्विरोध भएको औपचारिक घोषणा

यसरी गर्न सकिन्छ कर्णालीमा सडक दुर्घटना न्यूनीकरण

‘कर्णालीका सडकको मर्मत र सुरक्षालाई ध्यानमा राखेर काम गर्छौं’

कर्णालीको दुर्भाग्य : जथाभावी खनिन्छ सडक, दुर्घटना बढेको बढ्यै

भाइले गरे ५६ वर्षीय पुरुषको हँसिया प्रहार गरी हत्या

२० वर्षदेखि सुकुम्बासीको प्रश्न : जग्गा कहिले पाइन्छ ?

जिल्ला समन्वय समिति कैलालीको प्रमुखमा कांग्रेसकी चौधरी निर्विरोध निर्वाचित

सुदूरपश्चिमको मलको कोटा सकियो, समस्यामा किसान

डडेल्धुरामा जीप दुर्घटना : दुईको मृत्यु, सात घाइते

क्षेप्यास्त्र प्रहारको सन्देश बुझ्न अमेरिकालाई रुसको चेतावनी

एलन मस्कसँग ओलीले गरे भर्चुअल वार्ता

उत्तर कोरियाली नेताले भने– परमाणु युद्धको यति ठुलो खतरा कहिल्यै देखिएको थिएन

एमालेको जागरण सभामा जे देखियो...