विचार/दृष्टिकोण

बदलिएन राज्य

नेपालीमा एउटा उखान छ, ‘जुन जोगी आए पनि कानै चिरेका’ । विगत डेढ दशक पहिले सुरु भएको जनआन्दोलन र जनयुद्धबाट नेपालमा ठूलो परिवर्तन भयो । राज्यको उपरी संरचनामा आएको सो...

गुणस्तरीय शिक्षाका आधारहरू

विगतमा जस्तै यस वर्ष पनि माध्यमिक शिक्षा परीक्षाको परीक्षाफल प्रकाशित भएको छ । प्रवेशिकाबाट माध्यमिक शिक्षा परीक्षामा रूपान्तरित कक्षा १० को परीक्षाफल प्रकाशित भएसँगै अहिले बजारमा गुणस्तरीय शिक्षाको बजार शास्त्र...

ऊर्जा र पूर्वाधार, समृद्ध नेपालको आधार

ऐतिहासिक पृष्ठभूमि नेपालमा प्रचुर मात्रमा उपलब्ध पानीका स्रोत, खोला, नदी, ताल तलाउ भएको कारणबाट जलविद्युत अर्थात जल ऊर्जाको महत्व बढिरहेको विदितै छ । ऊर्जाको स्रोत भन्ने वित्तिकै पानी मात्र...

राष्ट्रिय सुरक्षाका आन्तरिक र बाह्य चुनौती

नेपालको संविधान २०७२ ले उल्लेख गरेअनुसार बहुजातीय, बहुभाषिक, बहुधार्मिक, बहुसांस्कृतिक विशेषतायुक्त, भौगोलिक विविधतामा रहेका समान आकाङ्क्षा र नेपालको राष्ट्रिय स्वतन्त्रता, भौगोलिक अखण्डता, राष्ट्रिय हित तथा समृद्धिप्रति आस्थावान रही एकताको सूत्रमा...

सामाजिक फासिजम दलालहरूको संयन्त्र

आलोचना आलोचनाकै लागि हुनुहुँदैन । विनाकारण आरोप प्रत्यारोप गर्न पनि सुहाउँदैन । लेखक पत्रकारहरूले वस्तुगत जे छ त्यही पस्कनुपर्छ । बजार होटल पसलहरूमा सरकारबाट फासिवादको डण्डा सोझ्याएको कुरा चलेको छ...

टिम ओलीको गम्भीर गल्ती– खेल्नुपर्ने टेस्ट म्याच, उत्रिए ट्वान्टी–ट्वान्टीमा

काठमाडौँ– ‘चियरगल्र्स’ सहित मैदानमा देखिने ट्वान्टी–ट्वान्टी क्रिकेटले जति मनोरन्जन दिन्छ, त्यसको तुलनामा एकदिवसीय (वनडे) र पाँच दिने (टेस्ट) म्याच धेरै पछाडि हुन्छन् । लगाव र अनुशासनसहित एकदिवसीय र टेस्ट म्याचमा...

समृद्धिको टर्निङ प्वाइन्ट

राजनीतिक परिवर्तनको शृङ्खलाबद्ध सङ्घर्षसँगै हाम्रो यात्रा अब विकास र समृद्धिबाट गणतन्त्रलाई वास्तविक रूपमा संस्थागत गर्नेतर्फ केन्द्रित छ । स्थानीय, प्रादेशिक र सङ्घीय इकाइहरूको पूर्णतासँगै देश स्थायित्वतर्फ अगाडि बढ्ने अपेक्षा आम...

सशक्तीकरण र सामाजिक रूपान्तरणका लागि सहजीकरण

विकासका लागि स्थानीय स्रोतहरूको पहिचान, प्रयोग र संरक्षण गर्ने काम महत्वपूर्ण काम हो तर सार्वजनिक सम्पत्तिको संरक्षणमा स्थानीय समुदायको संलग्नता आवश्यक हुन्छ । स्थानीय विकासका सन्दर्भमा त्यहाँको आवश्यकता स्थानीय समुदायलाई...

अधिनायकवाद, कांग्रेस र केपी ओली

प्रधानमन्त्री केपी ओलीलाई अधिनायकवादी बन्न थालेको आरोप प्रमुख प्रतिपक्षीले लगाइरहेको छ । सर्वहारावर्गको अधिनायकत्वको दार्शनिक मान्यताका आधारमा हतियार बोकेर राजनीतिमा प्रवेश गरेका केपी ओली बहुमतको सरकारको नेतृत्वमा पुगेपछि जनताले त्यो...

मधेसमा एकल एवम् बहुभाषाको बहस

जनकपुरमा २०७५ वैशाख २८ मा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको नागरिक अभिनन्दनको क्रममा मुख्यमन्त्री लालबाबु राउत गद्दीले हिन्दी भाषामा मन्तव्य राखेपछि पुनः मधेसमा भाषाबारेको बहस नयाँ ढङ्गबाट सुरु भएको छ ।...

एसईई नतिजा र विद्यार्थी मनोविज्ञान

नतिजा मनोविज्ञान माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसईई) को नतिजा प्रकाशनको चहलपहलले कलिला भाइबहिनीमा सकारात्मक तथा नकारात्मक दुवै खाले सोचलाई मलजल गराएको छ । मुलुकभरि कतै नसोचेको नतिजा त कतै राम्रा...

राष्ट्र, राज्य र साम्राज्य

राष्ट्र : ल्याटिन भाषाको नेसियोबाट नेसन (राष्ट्र) शब्दको व्युत्पत्ति भएको मानिदै आएको छ । यसको अर्थ जन्मको आधार वा उम्रिएको भन्ने हुन्छ । अर्थात स्मिथ र लोरिङ व्यरिङ्टनको अनुसार राष्ट्र भनेको...

काङ्ग्रेसको हेटौँडा भेलाको सङ्केत

काङ्ग्रेस जिल्ला सभापतिहरूको भेला भरखरै हेटौँडामा सम्पन्न भएको छ । उक्त भेलाले गत साल सम्पन्न निर्वाचनमा भएको काङ्ग्रेसको लज्जास्पद हारलाई सबैभन्दा माथिल्लो तहका नेताहरूको अकर्मण्यता र दुई ठूला दलको आपसी...

नेता र मन्त्री उत्पादनका लागि मात्र विद्यार्थी आन्दोलन ?

आठ विद्यार्थी संगठन हाल जनताका प्रतिनिधि संगठन हुन् । ओली–प्रचण्ड सरकारको बजेटद्वारा सिर्जित चरम महंगी र शिक्षा क्षेत्रको दुष्कृतिविरुद्ध आठ विद्यार्थी संगठन आन्दोलनरत छ । विश्व साम्यवाद स्थापना नभएसम्म जनताले...

वैदिक दृष्टिकोणभित्र भौतिकवाद

पृष्ठभूमि ‘माक्र्स विद्वानका पनि विद्वान, सिद्धान्तकारका पनि सिद्धान्तकार, वैज्ञानिकका पनि वैज्ञानिक, दार्शनिकका पनि दार्शनिक महान दार्शनिक थिए । उनले ईश्वरीय सत्तामाथि वैज्ञानिक नियमको आधारमा दार्शनिक हमला गरे । अणु परमाणु...

भद्रगोल स्थानीय तहको व्यवस्थापन

‘तयारी पुगेको थिएन भने आजै किन नगरसभा राख्नुपर्ने थियो ? दुई चार दिन ढिलो गरी आयोजना गरेको भए पनि के बिग्रिन्थ्यो र ? यो नगरवासीको भाग्य र भविश्यसँग जोडिएको सभा...

मधेसीको नागरिकताका सवाल र मिडिया

मधेसवासी दलहरूले गर्ने हरेक आन्दोलनमा नागरिकताविहीनको आवाज राज्यले सुन्नुपर्ने माग गर्छन् । राज्यले त्यसै अनुसारको सम्झौता गर्छन् । नागरिकता वितरण टोलीहरू खट्ने गर्छ तर नागरिकताविहीनको समस्या समाधान भएको छैन । ...

आर्थिक समृद्धिका लागि हाम्रो भूमिका

आर्थिक समृद्धिको अभियान सञ्चालनका लागि सरकारले अघिसारेको नारालाई व्यवहारमा कार्यान्वयनका लागि योजनाबद्ध काम गर्नु आवश्यक छ । सन्तुलित परराष्ट्र नीतिको अवलम्बन, लोककल्याणकारी राज्यको स्थापना र परिचालन, मानवअधिकार र समाजिक...

प्रेसजगत्, प्रेस काउन्सिल र सर्वाेच्च अदालतका कुरा

प्रेसजगत् राज्यको चौथो अंग हो । यो मान्यता विश्वव्यापी नै छ । परन्तु राज्यको चौथो अंगको रूपमा रहेको प्रेसजगत् नेपालको परिप्रेक्ष्यमा सबैभन्दा चुत्थो अंगको अवस्थामा रहेको महसुस हुन्छ । प्रेसजगत्को...

पर्यटन विकासमा मनोविज्ञान

नेपालको प्राकृतिक सौन्दर्यता, सांस्कृतिक विविधताले पर्यटन विकासको सम्भाव्यतालाई छातीमा लुकाएको छ । प्राकृतिक सौगातले नेपालीको भविष्यलाई कायापलट गराउने सम्भावना मुलुकका कुनाकाप्चामा त्यसै लुकिरहेका लाग्छन् । छाँगा, छहरा, झरना, ताल तलैया,...

राजनीतिक नेतृत्वको खोजी

विश्वको राजनीतिक रङ्गमञ्चमा नयाँ–नयाँ राजनीतिक खेलाडीहरूको जन्म भइरहेको छ । चीनमा सी जिङपिङ, उत्तर कोरियामा किम जोङ उन, अमेरिकामा डोनल्ड ट्रम्प, भारतमा नरेन्द्र मोदी तथा अरविन्द केजरीवाल, रुसमा भ्लादिमिर पुटिनको...

सङ्घीयता र मधेसी स्वायत्तताको प्रश्न

देशमा सङ्घीय शासन प्रणालीमा कार्यान्वयन सुरु भइसकेको छ । निर्वाचनपश्चात सातवटै प्रदेशमा सङ्घीय प्रणालीअन्तर्गत राज्य सञ्चालन सुरु भइसकेका छन् । यद्यपि, मधेसीले अपेक्षा गरेअनुसारको स्वायत्तता अहिलेको सङ्घीय संरचनाले सुनिश्चित गर्न...

के हो द्वन्द्वात्मक भौतिकवाद ?

परिभाषाः द्वन्द्ववादी मान्यताअनुसार जीवन र जगतमा हुने सबै वस्तु, घटना र घटना प्रक्रियाहरूको उत्पत्ति, विकास र परिवर्तनको मूल कारण नै भौतिक तत्वको द्वन्द्वात्मक गतिमा निर्भर हुन्छ । संसारका सबै...

मधेसी पहिचानमाथिको बहस

प्रत्येक व्यक्तिले आफ्नो पहिचानबाट परिचय दर्साउन चाहन्छ । त्यही समुुदायको पहिचान सामूहिक हुन्छ । व्यक्तिको पहिचानभन्दा बढी समुदायको पहिचानमाथि बहस हुनेगर्छ । नेपालमा अहिले सबैभन्दा बढी बहसको विषय सांस्कृतिक, सामाजिक...

आर्थिक समृद्धि र समाजवादउन्मुख अर्थतन्त्र

नेपालको राजनीति अहिले एउटा ऐतिहासिक मोडमा उभिएको छ । २००६ सालमा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी स्थापना हुँदा रोपेको एउटा सपना वा परिकल्पनाले मूर्त रूप लिँदै देश सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल स्थापना...

अरूण साहले किन पाएनन् आम माफी ?

अचेल सधैँ कारागाबाट एकजना सहयात्रीको फोन आउने गर्छ । सुखदुःखका कुराहरू सुनाउने गर्छन् । कुरा सुनिदिनुपर्ने र समस्या बुझिदिनुपर्ने हुन्छ । वर्गीय एक सहयात्रीको नाताले आफ्नो कर्तव्य निर्वाह गरिदिनुपर्ने हुन्छ...

निजामती कर्मचारीबाट यसकाराण विकास सम्भव छैन

नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको उदय प्रधानमन्त्रीका रूपमा भएपछि राज्य व्यवस्थाबाट मुलुक र जनताले विकास र समृद्धिको व्यग्र प्रतीक्षा गरेका छन् । प्रधानमन्त्री ओली नेपालको इतिहासमा...

गैससहरूको नियमनभन्दा सबलीकरण आवश्यक

यतिबेला सरकारद्वारा जारी गरिएको गैरसरकारी सङ्घसंस्थामाथिको नियन्त्रणात्मक कदमको आलोचना तीव्र रूपमा बढेको छ र देशभरी सङ्गठित रहेका गैरसरकारी सङ्घसंस्थाहरूको छाता सङ्गठनहरू सरकारी निर्णयहरू फिर्ता लिनका लागि विभिन्न माध्यमहरूको प्रयोग गरी...

कृषक सम्पन्न नभए पनि देश समृद्ध हुन्छ ?

एक सहकारीबाट ५० हजार ऋण लिएर व्यावसायिक कृषि गरेका शुक्लाफाँटा नगरपालिका–३ कञ्चनपुरका भरतबहादुर चौधरीले मुस्किलले १० हजार रुपियाँको गोलभेँडा बेचे । बारीमा भएको एक लाख बराबरको गोलभेँडा कुहिने हो कि...

विप्लवको युद्ध मोह, बाबुरामको दक्षिणपन्थी दलदल : कसरी गर्ने कम्युनिस्ट आन्दोलनको पुनर्गठन ?

समाज गतिशील छ । यो गतिशील समाजले पुराना कतिपय मान्यतालाई अङ्गीकार गर्न छाड्छ भने नयाँ मान्यतालाई जबरजस्त अँगाल्नु पर्ने बाध्यता सिर्जना हुन्छ । पुरानो मान्यता छोडेर नयाँ मान्यता अगाल्न सङ्घर्ष...

मार्क्सवादी साहित्यका मुलभूत मान्यता

१. कला कलाका लागि होइन, जीवनको लागि हुनुपर्छ र साहित्य सुन्दरताको बोध र आनन्द प्राप्तिका लागि मात्र होइन, जीवनको उदात्तता र समाजको उन्नतिका लागि हुनुपर्छ भन्ने कुरा माक्र्सवादी साहित्यमा...

परिमार्जित पाठ्यक्रमको प्रारूपमाथि एक बहस

भर्खरै शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयअन्तर्गतको पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले विद्यालय शिक्षाको ‘राष्ट्रिय पाठ्यक्रम प्रारूप’ यही शैक्षिकशत्रदेखि लागू गर्नेगरी पारित गरेको छ । उक्त प्रारूपमाथि व्यापक बहस सुरु भएको छ ।...

ब्याजदर वृद्धि : समस्या एक, प्रभाव अनेक

करिब छ महिना अगाडि नेपाल बैङ्कर एसोसिएसनले बचतमा ८ प्रतिशत र मुद्दतीमा ११ प्रतिशतभन्दा माथि नजाने निर्णय ग¥यो । एनआईसी एसिया बैङ्कले सो सहमतिको उल्लङ्घन गर्दै तोकिएको भन्दा बढी ब्याजदर...

नेपाल स्वास्थ्य पर्यटनको उदाउँदो गन्तव्य

नेपालमा स्वास्थ्य पर्यटनमा आधारित बहस सुरु भएको धेरै समय भएको छैन । तर अहिले आएर स्वास्थ्य पर्यटनको बारेमा विभिन्न समयमा भिन्नभिन्न प्रकारका बहसहरू सुरु भएका छन् । नेपालको पर्यटन रणनीति...

फोरमको सत्तारोहण र सशङ्कित मधेस

सङ्घीय समाजवादी फोरमसमेत सहभागी भएपछि केपी ओली नेतृत्वको वर्तमान सरकार ‘दुई तिहाइ बहुमत’को समर्थन प्राप्त सरकारमा रूपान्तरित हुन पुगेको छ । २ सय ७५ सदस्यीय प्रतिनिधिसभामा पहिलो दल नेपाल कम्युनिष्ट...

वैदेशिक रोजगारीमा : ठगी र वेदना

सरकारको २०७५/०७६ को नीति तथा कार्यक्रमले ‘प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रम’ मार्फत् युवा स्वरोजगारको सपना तुनेको छ । आगामी पाँच वर्षभित्र नेपाली युवाले कामकै लागि भनेर विदेशिनुपर्ने बाध्यता अन्त्य गर्ने अभीष्ट उक्त...

सुस्ताएको गोर्खाल्यान्ड आन्दोलन

आजभन्दा लगभग ८ महिना अगाडि, जतिबेला हाम्रो पुर्वाेत्तर सिमाना (दार्जिलिङ) मा गोर्खाल्यान्डको आन्दोलन अत्यन्त उग्र रूपमा चलिरहेको थियो । त्यतिबेला मैले नेपालभाषी दाजुभाइ दिदीबहिनीहरूले बङ्गालीहरू र केन्द्र सरकारबाट व्यहोर्नु परेको...

उपभोक्ता लुटेर कमाउन मिल्छ ?

अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा कच्चा तेलको मूल्यमा आएको परिवर्तनसँगै नेपालमा पनि स्वः मूल्य निर्धारण विधि अपनाउँदै आएको सरकारले पछिल्लो पटक पनि पेट्रोल, डिजेल र मट्टीतेलको मूल्य बढाएको छ । समाजवादको लक्ष्य बोकेर...

महिला सशक्तीकरणमा विभेदजन्य चिन्तन बाधक

देशको कुल जनसङ्ख्यामा आधाभन्दा बढी हिस्सा (५१.५%) महिलाहरूको छ । आजको आधुनिक युगमा समेत महिलालाई हेर्ने दृष्टिकोण र दिने जम्मिेवारीमा शङ्काको भाव छँदैछ । महिलाप्रति गर्ने व्यवहारमा केही सुधार भए...

एकतापछिका चुनौती

माओवादी केन्द्र र एमालेबीच यही जेठ ३ गते एकता घोषणा भएको छ । एकता भन्ने वित्तिकै हौसिने र फुट भन्ने वित्तिकै आत्तिने अतिवादी सोच नेपालको राष्ट्रिय राजनीतिको पर्याय नै बनेको...

पर्यटकीय स्थल पिकेडाँडा र ज्वालामाई क्षेत्रमा भरपर्दो सञ्चार सुविधा नहुँदा पर्यटकलाई मर्का

मोरङमा पोखरीमा डुबेर एक महिलाको मृत्यु

विपद् पूर्व तयारीले क्षति न्यूनीकरण गर्न सकिन्छ : मुख्यमन्त्री कार्की

स्वयंसेवा तालिमले सहज बन्दै हात्तीपाइलेपीडितको दैनिकी

गढीमाई मन्दिरलाई विश्वसम्पदा सूचिमा समावेश गर्न प्रदेश सरकारले पहल गर्छ : मुख्यमन्त्री सिंह

महोत्तरीको रामगोपालपुरमा स्थानीय निर्वाचनको चहलपहल बढयो

बाला चतुर्दशीको अवसरमा जंगलासहिया पशुपतिमा तीनदिने मेला सुरु

आमा-छोराको हत्या गरी फरार अभियुक्त ४ वर्षपछि पक्राउ

आमा समूहले सुरू गरे गर्भवती पोषण नाङ्लो कार्यक्रम

नुवाकोटमा दुई सय दश जना किसान सम्मानित

काठमाडौँ उपत्यकामा खानेपानीका पाइपलाइन मर्मत गरिँदै

महसुल नतिर्ने उद्योगको बैंक खाता रोक्का गर्न कुलमानको पत्राचार

प्रशासन कार्यालयमै थन्किए २७ हजार राष्ट्रिय परिचयपत्र

पठनपाठनसँगै कुखुरा पालन, सामान्य खर्चको जोहो आफैँ गर्दै विद्यार्थी

मध्यपहाडी लोकमार्गको बागलुङ खण्ड धमाधम कालोपत्र हुँदै

स्याउको राजधानी मार्फामा बढ्दै पर्यटक

लुम्बिनी र गण्डकी प्रदेशलाई जोड्न अरुणखोलामा पुल निर्माण

गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल : सातामा २४ उडान तर सञ्चालन खर्च धान्नै मुस्किल

बुटवल उपमहानगरपालिकामा डेंगु खोज र नष्ट गर अभियान सुरु

व्यक्तिगत इगो साध्न कारबाहीको सिफारिस गरे : सांसद चौधरी

जुम्ला साक्षर जिल्ला घोषणा

दोस्रो पञ्चवर्षीय योजनाले कर्णालीको वास्तविकता बोल्नुपर्छ : मुख्यमन्त्री कँडेल

समयमा काम नगर्ने ठेकदारलाई कारबाही गर्ने मन्त्रीको चेतावनी

राखेपले बोलायो ११८ औँ बोर्ड बैठक, दसौँ राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताबारे निर्णय लिन आग्रह

दार्चुला–तिङ्कर सडक निरीक्षण गर्न दुई मन्त्री दार्चुलामा

कलुवापुर–बेलौरी सडकमा तत्काल कालोपत्र गर्न माग

स्थानीय महिलाका लागि उपयोगी ‘शनिबारीय मेला’

धनगढीमा सुदूरपश्चिम महोत्सव आयोजना हुँदै

सुदूरपश्चिम रोयल्सका विदेशी खेलाडी कुगेलेइन र जेब नेपालमा