विचार/दृष्टिकोण

एमालेका नेता–कार्यकर्ताले गर्नुपर्ने २३ काम

नेकपा एमालेको नेतृत्वमा कांग्रेससँगको सहकार्यमा गठबन्धन सरकार बनेको छ । झट्ट हेर्दा यो सरकार अस्वाभाविक र अप्राकृतिक लाग्न सक्छ । फरक विचार, रणनीति, कार्यनीति र कार्यदिशा बोकेको तीव्र प्रतिस्पर्धी एमाले...

प्रशासनिक संघीयताको उपेक्षा

राज्यका स्रोत–साधन र अवसरमा सबै नागरिकको पहुँच पु-याउने; राज्यका संरचनाहरुमा नागरिकको अर्थपूर्ण संलग्नता वा सहभागिता गराउने र नागरिककै चाहना र आवश्यकता सम्बोधन गर्ने शासकीय स्वरूप नै सामान्य अर्थमा संघीयता हो...

१६औँ योजनाका लक्ष्य पूरा होलान् ?

महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाले भनेका थिए, ‘उद्देश्य के लिनु उडी छुनु चन्द्र एक’ । वास्तवमा लक्ष्य तथा उद्देश्य नै साँघुरो भयो भने प्रगति र समृद्धि खुम्चनु स्वाभाविकै हो । उद्देश्य ठुलो...

देवी प्रतिभाको प्रवचन र महिला सशक्तीकरण

यतिखेर देवी प्रतिभाको प्रवचनलाई लिएर विभिन्न टीका–टिप्पणी भइरहेका छन् । महिला अधिकारवादीहरूले उनको विचारको विरोध गरिरहेका छन् भने धार्मिक व्यक्तिहरू महिमा गाइरहेछन् । पशुपति कोटिहोममा प्रवचन दिने क्रममा उनले भनेकी...

मौद्रिक नीति : सम्भावित वित्तीय अराजकता

दुईतिहाइको नयाँ सरकार, पुरानो सरकारको बजेट । सरकार र अर्थ मन्त्रालय दुवैमा एमालेको नेतृत्व, हिजो एमालेले नै नियुक्त गरेका गर्भनर, त्यसमाथि ‘एम अधिकारी’को ट्याग लागेका गर्भनर । विगतका वर्षमा कडा...

माओवादीका तीन गल्ती, दुई विकल्प

पहिलो कुरा, माओवादीको विचारधारा के हो ? त्यसमा स्पष्ट हुन जरुरी छ । माओवादी नै हो कि होइन भन्ने कुरामा स्पष्ट हुन जरुरी छ । किनभने ‘माओवादी’ शब्दले कम्युनिस्ट क्रान्ति...

के हो समाजवादी मोर्चाको साँचो अन्तर्य ?

केही दलको सत्ता सिन्डिकेटका रूपमा प्रयोग भएको तथाकथित ‘समाजवादी मोर्चा’ षड्यन्त्रमूलक तरिकाले राजकीय स्थानमा सरकारी चियापानसहित गठन भएको थियो । कांग्रेस–माओवादी गठबन्धनका बेला सक्रिय रहेको मोर्चा गत वर्ष फागुनको तेस्रो...

मिथिला सभ्यतामा कोशी नदी

अधिकांश ठाउँमा नदी किनाराबाटै मानव सभ्यता सुरुवात र विकास भएको इतिहास पाइन्छ । संस्कृतिको विकासमा समेत नदीको महत्त्वपूर्ण भूमिका छ । हिउँ पग्लिएर अर्थात् प्राकृतिक मुहानबाट निस्कने पानीको प्रवाहलाई नदी भनिन्छ...

संविधानमा समावेशी सिद्धान्त तर व्यवहारमा ?

हाम्रो संविधानले समावेशितालाई उच्च सथानमा राखेको छ । यद्यपि समाज अझै धेरै रूपान्तरण हुन बाँकी छ । अर्थात् यसले पूर्णता पाएको छैन । दिनहुँ भेदभावका विभिन्न खालका समाचार आइरहेका...

शम्भुनाथ: सनातन र बौद्ध धर्मका साझा धरोहर

सप्तरी जिल्लाका स्थानीय तहहरू नै देवी–देवता, नदी, पर्वत, ऐतिहासिक धरोहरहरूको नामबाट नामकृत गरिएका छन् । जस्तो ः शम्भुनाथ नगरपालिका । यस नगरपालिकाको नामकरण यहीँ अवस्थित शम्भुनाथ मन्दिरको नामबाट गरिएको हो,...

आर्थिक राष्ट्रवादमा हाम्रो ध्यान कहिले जाने ?

राष्ट्रवाद विश्वमा सबैभन्दा लोकप्रिय विचार हो । लोकतन्त्रमा राम्रो स्थान जमाउन सफल यो विचार राजनीतिको सबैभन्दा बलियो विचारमध्ये एक हो । राजनीतिको मैदानमा राष्ट्रवाद नबुझ्ने खेलाडीको हार निश्चितजस्तै हुन्छ, किनकि...

सोच नकारात्मक, सकारात्मक, आलोचनात्मक कि सिर्जनात्मक ?

शब्द, चित्र वा साङ्केतिक रूपमा व्यक्त हुने मनको अनुभूति वा उपज नै विचार हो । दुई वा दुईभन्दा बढी विचार बिचको सम्बन्धको र तथ्याङ्कको विश्लेषण चिन्तन हो । चिन्तन प्रक्रियाको...

'सरकारबाट बेदागी निस्केका छौँ, संसद् विघटनको अझै खतरा छ'

निकै ठुलो सङ्घर्ष र बलिदानबाट प्राप्त अधिकारहरूको रक्षा गर्ने र तिनलाई अझ विकसित गर्नका लागि हामी लामो समयदेखि सङ्घर्ष गर्दै आएका छौँ । हामीले प्रतिगामी, प्रतिक्रियावादी र प्रतिक्रान्तिका प्रयासविरुद्ध...

नयाँ समीकरणले उब्जाएका प्रश्न र हाम्रो जिम्मेवारी

यतिबेला नेपाली राजनीति चर्चाको शिखरमा छ । विश्वास–अविश्वास, धोका–प्रतिधोका र प्रतिशोधको बाक्लो तुवाँलोभित्र नयाँ सरकार बनेको छ । सरकारमा पुग्नेहरू ‘पासा’ पल्टाएकामा उधुम दङ्ग छन् । उनीहरूलाई देश कमजोर बन्दै...

धेरै क्षेत्रमा प्रथम पुष्पलाल : राष्ट्रिय कांग्रेसको प्रथम सचिव, नेकपाको प्रथम महासचिव...

कम्युनिस्ट पार्टी खोल्नुको औचित्यका बारेका कमरेड पुष्पलालले भन्नुभएको छ, ‘प्रत्येक वर्गको स्वार्थ भिन्नाभिन्नै हुने हुनाले एउटै संगठनले सबै वर्गको स्वार्थलाई प्रतिनिधित्व गर्न सक्दैन । अतः भिन्नाभिन्नै वर्गको अलग अलग राजनीतिक...

बीपीको भनाइ थियो— जीवन आफैँमा एउटा जोखिमपूर्ण यात्रा हो

साउन ६ गते २०३९ साल । विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाको महायात्रा सुरु भएको दिन । उहाँ महानिद्रामा, चिरनिद्रामा शान्त भएर सुतेको दिन । नेपालीका लागि अविस्मरणीय दिन । एउटा क्रान्तिपुरुष भौतिक रूपमा...

गुरु र गुरुका प्रकार

हामी हरेक वर्ष असार शुक्ल पूर्णिमाको दिन व्यास जयन्ती वा गुरु पूर्णिमाको रूपमा मनाउँदै आएका छौँ । गुरुपूर्णिमा मनाउनुको अर्थ गुरु ज्ञानले आफूभित्र रहेको गुरुतŒवलाई जागरुक बनाउन सजग हुनु हो...

सामाजिक सञ्जालमा ‘रिप’ लेख्ने फेसन

जीवनका तीन आयाम छन्— जन्म, जीवन र मृत्यु । प्राणीका स्वभाव र आवश्यकताअनुसार न्यूनतम गर्भमास पूरा भएपछि आमाका गर्भबाट भ्रूण बाहिर निस्कनु नै जन्म हो । जन्म आफ्नो इच्छाले हुँदैन...

आशा–आशङ्का मिश्रित कांग्रेस–एमालेको सत्ता सहकार्य

संसद्का दुई ठुला दल नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमालेबिच दश वर्षपछि सत्ता सहकार्य अगाडि बढेको छ । असार १७ मा कांग्रेस र एमालेबिच भएको सत्ता साझेदारीको सहमति असार २८ बाटै...

सत्ता स्वार्थ र सङ्क्रमणकालीन न्याय

झन्डै दुई दशक बितिसक्दा पनि सङ्क्रमणकालीन न्याय टुङ्गिएन । यसका पछाडि अरू जे जस्ता कारण होऊन्, मुख्य कारण राजनीतिक नै हो । सङ्क्रमणकालीन न्याय प्रक्रियाले पीडितसँग हातेमालो गर्नुपर्नेमा सत्तासँग अँगालो...

संविधान संशोधनको कुरा ढाँट-छल हो

नेपाली कांग्रेस र एमालेबिच गठबन्धन बनेर नयाँ सरकार बन्ने तयारीमा छ । माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले विश्वासको मत नपाएसँगै अब एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको नेतृत्वमा नयाँ सरकार बन्ने छ ।...

पानीमा पहुँच : कसरी वितरण गर्ने कसरी जोगाउने ?

मनसुन भित्रिएसँगै केही दिनदेखि लगातारजसो वर्षा भइरहेको छ । बाढी–पहिरोले धनजनको क्षति भइरहेका समाचार आइरहेका छन् । बाढी–पहिरोले खानेपानीका मुहान, स्रोत र संरचनामा पनि असर पुर्‍याइरहेका छन् । पृथ्वीको...

नेपाली राजनीतिको अबको गन्तव्य कता ?

संसद्का दुई ठुला दल कांग्रेस र एमालेले संविधान संशोधनको एजेन्डासहित असार १७ गते मध्यराति हस्ताक्षर गरेर सरकार निर्माणमा सहमत भएपछि नेपाली राजनीतिले एकाएक १८० डिग्री यु–टर्न गरेको छ । दुवै...

पुच्छर लुकाएर भाग्न नसक्ने प्रचण्ड

हिजोआज समाचारहरू हेर्दा रोनाल्डो र प्रचण्डको हालत उस्तै–उस्तै देखिन्छ । आफ्नो जीवनकालमा अन्तिमपटक युरो–कप जितिछाड्ने सपना देखेका रोनाल्डो रुँदैरुँदै मैदानबाट बिदा भएका छन् । प्रचण्ड रुन्छन् कि रुँदैनन् थाहा छैन...

८३ वर्षअघि योगमायाले गरेको विद्रोह

विधाताको सृष्टि अपुरो र अधुरो छैन । हरेक वस्तुको उत्पत्तिको आ–आफ्नै उपादेयता रहेको हुन्छ । एउटा फूल अङ्कुराउँछ, फूल्छ र सुगन्ध छरेर विलीन हुन्छ । यो सृष्टिको प्राकृतिक नियम हो...

मानसिक स्वास्थ्यका लागि बुझ्नुपर्ने तीन आयाम

मानसिक स्वास्थ्यले व्यक्तिको समग्र जीवन र जीवनमा गरिने प्रगतिमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । मानसिक स्वास्थ्यमा असर गर्ने विभिन्न मानसिक विकारहरू छन् । व्यक्तिमा मानसिक विकारहरू केवल एक कारणले मात्र उत्पन्न...

कांग्रेस नेतृत्वलाई प्रश्न, म्यादी नेविसंघ कहिलेसम्म ?

२०६८ माघ २१ गते तत्कालीन नेपाली कांग्रेसका सभापति सुशील कोइरालाले अध्यक्षमा नियुक्त गरेका रञ्जित कर्ण नेतृत्वको नेविसंघको तदर्थ समितिले पाँच वर्षपछि (२०७३ सालमा) विभिन्न अवरोह र कठिनाइका बाबजुद ११औँ महाधिवेशन...

काठ तस्करको जालो : रित्तो बाल्टीले कसरी न्याय पाउला ?

पछिल्ला केही वर्षयता तराईका अधिकांश जिल्लामा भूमिगत पानीको तह घट्दा सुक्खा याममा चापकलबाट पानी आउन छाडेको छ । सामान्यतया तराईका अधिकांंश स्थानमा ३० फिट गहिराइबाट चापकलले पानी तान्थे । अचेल...

‘मन्त्र’ बदल्ने ‘तान्त्रिक’हरूको निरंकुशता

तन्त्र–मन्त्रका ज्ञाता डा. नारायणदत्त श्रीमालीको गाउँका एक तान्त्रिकले मन्त्र गुनगुनाएरै बिच्छीले टोकेका मानिसलाई निको पार्छन् भन्ने हल्ला चल्यो । यो सुनेपछि ती तान्त्रिकसँग श्रीमालीले घनिष्ठता बढाए र एक दिन सोधे,...

सहकारीको अनियन्त्रित वित्तीय जोखिम सामनाका लागि वित्तीय अनुशासन

सम्पत्तिको स्रोतलाई इमानदारिताका साथ परिचालन गर्ने विषयसँग केन्द्रित छ, वित्तीय अनुशासन । सहकारी संस्थामा वित्तीय अनुशासन कायम गर्नु भनेको वित्तीय स्वस्थताका लागि आवश्यक सबै प्रयासको कार्यान्वयन गर्नु हो । ...

५२ प्रतिशत अनुत्तीर्ण हुनुमा दोषी को ?

एसईई परीक्षा २०८० को नतिजा प्रकाशनपछि संसद्, सामाजिक सञ्जाल र समाजमा विभिन्न कोणबाट प्रश्न उठिरहेका छन् । हिजोसम्म परीक्षामा अनुत्तीर्ण हुँदा विद्यार्थी मात्रै अनुत्तीर्ण हुन्थे । राम्रो पढेनन्, ध्यान दिएनन्,...

स्थानीय न्यायिक समितिको अनुगमन तथा निरीक्षण किन गरिन्छ ?

संवैधानिक व्यवस्था (धारा २१७) अनुसार देशभरका स्थानीय तहमा न्यायिक समिति गठन हुन्छन् । जनताद्वारा निर्वाचित प्रतिनिधिहरू सम्मिलित न्यायिक समितिबाट भए वा गरेका कार्यको अनुगमन गर्ने, निरीक्षण तथा आवश्यक सुझाव दिने,...

भाइबहिनीहरू ! के पढ्ने, एसईईपछि ?

फलामे ढोकाको उपमा पाएको विद्यालय शिक्षाको उपल्लो खुड्किलो एसईई परीक्षाको नतिजा बिहीबार (१३ असारमा) प्रकाशित भयो । केही वर्षदेखि मूल्याङ्कनमा अक्षराङ्क पद्धति अवलम्बन भए पनि सहभागी सबै परीक्षार्थी उत्तीर्ण भएनन्...

राष्ट्रिय परिचयपत्रको प्रावधानविरुद्ध नागरिकले मुद्दा हाल्न सक्छन्

राष्ट्रिय परिचयपत्रका विषयमा म विज्ञ त होइन । विभिन्न देशमा गएका कारण मलाई यसको महत्त्वबारे ज्ञान छ । यसबारे देशभित्रका मेरा सूत्र भनेका सरकारी कर्मचारी नै हुन् । अलि ठुला...

किन चाहियो अर्को परिचयपत्र ?

हामीकहाँ नागरिकताको प्रमाणपत्र नै राष्ट्रिय परिचयको प्रमुख दस्ताबेज हो । नेपाली नागरिकलाई यो नेपालको नागरिक हो भनी चिनाउने प्रमुख सरकारी कागजात हो, नागरिकताको प्रमाणपत्र । यसको आफ्नै इतिहास र अभ्यास...

मदन भण्डारीसँग बितेका ती रोमाञ्चक पल

२०४६ साल भदौको एक दिन, सुनकोशी छापाखानाबाट दृष्टि साप्ताहिकका सम्पादक तथा कवि नारायण ढकाल अफगानिस्तान जाने भन्दै अकस्मात हराउनुभयो । लामो समय पत्तो भएन । खासमा उहाँ सिराहा जानुभएको रहेछ...

महाराज ! हात नलम्काइबक्सियोस्, आँखा नचम्काइबक्सियोस् !

सङ्क्षेपमा १) धर्मनिरपेक्ष नेपाली कांग्रेसको तर्फबाट धेरै ठाउँमा प्रचार गर्दाखेरी कम्युनिस्टहरूका बारेमा लगाइएका अनेकौँ लाञ्छनाहरूमध्ये एउटा यो पनि छ कि कम्युनिस्टहरूले धर्म मान्नै दिँदैनन् । हामीले भनेको कुरा के हो...

वैश्विक प्रणाली र यसभित्रका १० प्रमुख अन्तर्विरोध

दुई वा दुईभन्दा बढी विचार, मूल्य–मान्यता तथा अवस्थाबिचको विरोधाभास नै अन्तर्विरोध हो । जुन आपसमा मेल खाँदैन र एक–अर्कालाई अस्वीकार गर्छन् । जहाँ दुई विपरीत पक्ष वा तत्त्व सँगै हुन...

लुम्बिनी प्रदेशभित्र सुरक्षित यात्राका लागि प्रदेश सरकारले के गर्ने ?

लुम्बिनी प्रदेश ट्राफिक प्रहरी कार्यालयको तथ्याङ्क अनुसार, लुम्बिनीमा आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा सडक दुर्घटनाका कारण ३६७ व्यक्तिको मृत्यु भयो भने ७७९ जना गम्भीर घाइते भए । तीव्र गति र चालकको...

अध्यक्षमा माधव नेपालको निरन्तरता किन ?

नेकपा एकीकृत समाजवादीको १० औँ राष्ट्रिय महाधिवेशनमा माधव नेपाल, झलनाथ खनाल र घनश्याम भुसाल अध्यक्षका प्रत्यासी देखिएका छन् । निर्वाचनबाट नेतृत्व चयन गर्नु लोकतान्त्रिक अभ्यास भए पनि अहिले सहमतिबाटै नेतृत्व...

समय नखुलेको इ–हाजिरी पेस गरी खाजा भत्ता भुक्तानी

चिया बगानको जग्गा ३३ वर्षपछि सरकारको स्वामित्वमा

मोटरसाइकल दुर्घटनामा परी तीन जनाको मृत्यु

अलैँचीको मूल्य उच्च विन्दुमा, किसान उत्साहित

नुन्थर घाटमा १ लाख माछाको भुरा छोडियो

सर्वसाधारणलाई जुत्ताको माला लगाउनेमाथि मुद्दा दर्ता

भ्रष्टाचार विरोधी आन्दोलन मधेसबाट सुरु भयो : आजपा

बहुदरमाई नगरपालिकाका कर्मचारी र जनप्रतिनिधिले चार महिनादेखि तलबभत्ता पाएनन्

सहकारी ठगी : पूर्वडीआईजी छविलाल जोशीलाई काठमाडौं ल्याएर दिनभर लिइयो बयान, अब पालो रविको

मदन भण्डारी स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान ऐन संशोधन विधेयक फिर्ता

बागमती सरकारद्वारा एक सचिवको पदस्थापन, २ जनाको सरुवा

सडक र खोला मापदण्ड खारेजको माग राख्दै खबरदारी (तस्बिरहरू)

मनै लोभ्याउने मर्दी ट्रेक (तस्बिरहरू)

विकास परियोजनाको नाममा कालीगण्डकी नदीको अस्तित्व मेटिने चिन्ता

तिहार मनाउने खर्चको जोहो गर्न राउटे पोखरामा

पोखरेबगर–चित्रे सडक मर्मत नहुँदा पर्यटकलाई सास्ती

निर्धक्क भएर व्यवसायमा लगानी गर्न मुख्यमन्त्री आचार्यको आग्रह

पुथा उत्तरगंगा–२ मा माओवादी केन्द्रका उम्मेदवार निर्विरोध भएको औपचारिक घोषणा

‘भैरहवामा अन्तर्राष्ट्रिय हवाई उडानले तराईमा पर्यटन विकासको ढोका खुल्यो’

आर्थिक विकासका लागि लगानी खोज्दै लुम्बिनी सरकार

भाइले गरे ५६ वर्षीय पुरुषको हँसिया प्रहार गरी हत्या

रारा–गमगढी सडक सरकारको प्राथमिकतामा : मुख्यमन्त्री कँडेल

मध्यपश्चिम विश्वविद्यालयका सबै प्रश्नपत्रहरु अंग्रेजी र नेपाली दुवै भाषामा छाप्न माग

सुध्रिएन कर्णालीको विकास बजेट कार्यान्वयन, चार महिनामा जम्मा ४ प्रतिशत खर्च

जिल्ला समन्वय समिति कैलालीको प्रमुखमा कांग्रेसकी चौधरी निर्विरोध निर्वाचित

सुदूरपश्चिमको मलको कोटा सकियो, समस्यामा किसान

डडेल्धुरामा जीप दुर्घटना : दुईको मृत्यु, सात घाइते

मेचीबाट सुरु भएको ‘युवा संकल्प यात्रा’ महेन्द्रनगर पुगेर सम्पन्न