विचार/दृष्टिकोण

वैदेशिक रोजगार, युवा पलायन र जनसंख्याको अवस्था

केही दिनअगाडि सम्माननीय प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले एक सार्वजनिक कार्यक्रममा नेपाली युवालाई चाँडो बिहे गरी सन्तान जन्माउन आग्रह गरे । यस अभिव्यक्तिले नेपालको जनसंख्याको भावीस्वरूप ठिक छैन भनेर बुझ्न कठिन...

बा, जवाफ दिनुपर्दैन ?

१९९१ मा सोभियत संघको झन्डा अन्तिमपटक फहराइयोे । राष्ट्रपति मिखाइल गोर्बाचेभले राजीनामा दिँदै भने— हामी गृहयुद्धमा उन्मुख थियौँ । ठुलो विनाशको खतरा थियो । म सत्तामा बस्नुको कुनै अर्थ छैन...

के हो नेपाल युथ समिट ?

नेपालको युवा जनसङ्ख्या विश्वकै दृष्टिमा धेरै महत्त्वपूर्ण अवस्थामा छ । राष्ट्रिय युवा नीति २०७२ अनुसार, नेपालमा १६ देखि ४० उमेर समूहका व्यक्तिहरूलाई युवा मानिन्छ । २०७८ को जनगणनाअनुसार नेपालको ४२.५६...

संसदीय समितिका निर्देशन कार्यान्वयनका उपाय

सार्वभौम जनताले चुनेर पठाएका प्रतिनिधिले भाग लिने थलो हो, संसद् । संसद्ले मूलभूत रूपमा कानुन बनाउने अभिभारा लिएर आएको हुन्छ । सांसदहरूले संसदीय समितिमा पनि प्रतिनिधित्व गर्छन् । त्यही भएर...

मैले २०३८ सालदेखि चिनेको सुवासचन्द्र नेम्वाङ

मैले सुवास नेम्वाङलाई चिनेको २०३८ सालमा हो । जतिखेर म नेपाल ल क्याम्पसको स्नातक तहको विद्यार्थीका रूपमा भर्ना भएको थिएँ, त्यतिबेला उहाँ सोही क्याम्पसमा प्राध्यापन गर्नुहुन्थ्यो । अपराध कानुनका विषयमा...

तीज पर्वबारे एक समीक्षा

परम्परादेखि मनाउँदै आएको नेपाली हिन्दु महिलाहरूको तिज पर्व यसपालि पनि हर्षोल्लासका साथ सम्पन्न भयो । बाबुको मुख हेर्ने कुसेऔँशीमा आफ्ना छोरीचेली र दिदीबहिनीलाई बाबुआमा दाइभाइबाट तिजको निमन्त्रणा दिएपछि तिजको औपचारिकता...

शैक्षिक रूपान्तरणको सवाल : निजी फक्रँदै, सामुदायिक खुम्चँदै !

यतिखेर देशका हरेक क्षेत्रमा सुधारको आवश्यकतालाई हामीले जोड दिइरहेका छौँ । शैक्षिक क्षेत्रमा सुधार नगरी आर्थिक र सामाजिक क्षेत्रमा सुधार सम्भव छैन; शैक्षिक रूपान्तरणविना विकास र समृद्धि सम्भव देखिँदैन ।...

एमाले कमजोर बन्यो कि बालेन बलियो ?

केही समययता सामाजिक सञ्जालमा काठमाडौँ महानगरका मेयर बालेन्द्र (बालेन) शाह र प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीबिचको रस्साकस्सी निकै आक्रामक बनेको छ । काठमाडौँको मेयरमा निर्वाचित भएपछि ओलीलाई भेट्न बालेन स्वयं बालकोट...

स्मृतिमा सहिद वासु र वैरागी

१) सुरेश वाग्ले ‘वासु’को जीवनी : क. वासु जनयुद्धका क्रममा उच्च सहादत प्राप्त नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी) का तत्कालीन वैकल्पिक पोलिटब्युरो सदस्य थिए । उनको जन्म गोरखाको तत्कालीन आँपपिपल गाउँ...

संघीय कर्मचारीको पेवाजस्तो निजामती सेवा दिवस

निजामती सेवाको अर्थ हुन्छ, ‘नेपाल सरकारको सैनिक र प्रहरी सेवाबाहेक सबै मन्त्रालय र सबै विभाग अन्तर्गतको सेवा; नेपाल सरकारका जंगीबाहेकका प्रशासकीय विभिन्न शाखा–प्रशाखा सम्बन्धित सेवा’ (प्रज्ञा प्रतिष्ठानको शब्दकोश) । ...

राष्ट्रिय मुक्ति क्रान्ति किन र केका लागि ?

पछिल्लो परिवर्तनका निम्ति भएको मुख्य आन्दोलन भनेको दशवर्षे जनयुद्ध र ०६२/६३ को जनआन्दोलन हो । दुवै आन्दोलनको मिलनबिन्दु बाह्रबुँदे सम्झौता थियो । जसमा जातीय तथा क्षेत्रीय विभेद समाप्त गरिने र...

प्राचीनकालदेखि पिउँथे, महिलाले मदिरा

सहर–बजारका कतिपय महिलाले तिज आउनुभन्दा केही दिन अघिदेखि नै तिजका नाममा पार्टी गरे, सुनका गहना र महँगा सारीको प्रदर्शन गरे, मदिरा सेवन गरे, उत्तेजक शैलीमा नाचगान गरे— यस्ता विरोध पछिल्ला...

यस्तो होस् तिज : सभ्य, सुसंस्कृत र संवेदनायुक्त

हरेक प्राणीको आफ्नो अस्तित्व छ, प्रकृति छ, धर्म र स्वभाव छ । सबै प्राणीले प्राकृतिक धर्मकै अनुशरण गर्दै आइरहेको सन्दर्भमा आफूलाई चेतनशील र पृथक् घोषणा गर्दै प्राकृतिक गुणको अतिक्रमण मान्छेले...

गणतन्त्र र संविधान च्यात्ने सरकारको उल्टो यात्रा

नेपालमा गणतन्त्रको आगमन भएको पनि करिब १८ वर्ष भइसकेको छ । यो अवधिमा नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओली पटकपटक प्रधानमन्त्री बन्नुभएको छ । २०७२ देखि २०७३ सम्म पहिलोपटक, २०७५...

मौलिक तिजबाटै बुलन्द गरौँ महिलाका आवाज र अधिकार

विशेषतः नेपाली हिन्दु महिलाले मनाउने हरितालिका तिज नजिकिँदै छ । यतिखेर सहर–बजारका होटल, रेस्टुराँ, पार्टी प्यालेस राता पहिरनले सजिएका महिला दिदी–बहिनीको जमघट र भेलाले भरिभराउ हुन थालेका छन् । विभिन्न...

‘सिलिकन भ्याली’ को बगलीमा संकुचित अमेरिकी लोकतन्त्र र निर्वाचन

अमेरिकामा राष्ट्रपतिको निर्वाचन नजिकिँदै गर्दा प्रख्यात प्रविधि कम्पनीहरूको केन्द्र मानिएको ‘सिलिकन भ्याली’का मालिकको तानातान सार्वजनिक रूपमा छताछुल्ल हुन थालेको छ । एउटा खेमाको अगुवाइ गर्दै सामाजिक सञ्जाल एक्स तथा स्टार...

स्वास्थ्य मन्त्रालयको अर्को स्टन्टबाजी

केही समयअगाडि देशमा क्यान्सर उपचार सेवा विस्तार गर्ने बारे समाचार आयो । पाँचै प्रदेशमा महिनाको एक पटक ओपीडी सेवा मात्र सञ्चालनको व्यवस्था मिलाएर क्यान्सर बिरामीहरूको लागि सेवा विस्तार गर्‍यौँ भन्ने खबर...

बङ्गलादेश आन्दोलनको पाठ

बङ्गलादेशमा प्रधानमन्त्री शेख हसिना र उनको पार्टी अवामी लिगलाई सत्ताबाट हटाउने स्तरमा भएको व्यापक आन्दोलनले विश्व समुदाय र छिमेकी भारतलाई केही खास पाठ सिकाउन खोजेको छ । त्यसो त आन्दोलन...

हिंसा के हो ? इतिहासको ऐनाअगाडि उभिएर एमाले नेतृत्वले आफ्नै अनुहार हेरोस्

सत्य निरूपण तथा मेलमिलाप आयोग ऐन, २०७१ लाई संशोधन गर्न बनेको विधेयकका सम्बन्धमा गठित राजनीतिक कार्यदलले तीन प्रमुख दलका शीर्ष नेतासमक्ष प्रतिवेदन हस्तान्तरण ग-यो । त्यसलगत्तै ओलीले सामाजिक सञ्जालमा लेखे,...

विदेशी लगानी भित्र्याउने गफै बढी

वैदेशिक लगानी भित्र्याउने कुरा धेरै हुन्छन् । हरेक सरकारले यो कुरा भन्ने गरेका छन् । विदेशी लगानी ल्याउने कुरा नेपालको चाहनाले मात्र हुँदैन । विश्व बजारमा धेरै विकसित र धनी...

नागरिकता फाँटका समस्या : कसलाई नागरिकता दिने कसलाई नदिने !

नागरिकको विश्वास र भरोसा बोकेको जिल्ला प्रशासन कार्यालय लमजुङमा कार्यालय खुल्नुभन्दा आधा घन्टाअगाडि नै एक दर्जन सेवाग्राही यताउता टहलिन थाल्छन् । गालामा भर्खर लाली चढ्दै गरेकादेखि चाउरी परेकासम्म, अक्षर चिह्न...

सनातन हिन्दु राष्ट्रको सवाल र नेपाली कांग्रेस

हरेक मुलुकका आ–आफ्ना पहिचान र विशिष्टता हुन्छन् । नेपालको मौलिक पहिचान सनातनी परम्परा हो । यसैको जगमा हाम्रो भाषा, संस्कृति, सभ्यता र धर्म अर्थात् राष्ट्रिय पहिचान निर्माण भएको छ । ...

स्वास्थ्य स्वयंसेविकाको योगदान पोसाकमा मात्रै कि पारिश्रमिकमा पनि झल्कनुपर्छ ?

कोरोना महामारीपछि संसारभरि नै स्वास्थ्य सेवालाई निकै महत्त्वका साथ हेर्न थालिएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय श्रम सङ्गठन आईएलओको भर्खरै जेनेभामा सम्पन्न ११२औँ महासभाले पनि केयर अर्थतन्त्रका बारेमा छलफल अगाडि बढाएको छ...

कानुनी सर्वोच्चताको छहारीमा थरीथरीका घुस

प्रजातान्त्रिक शासन व्यवस्थाको सबैभन्दा उज्यालो पक्ष कानुनको शासनलाई मानिन्छ । कानुनी सर्वोच्चता, विधिको शासन र कानुनी समानतालाई प्रजातन्त्रका ऐनका रूपमा हेरिन्छ । यसलाई प्रजातन्त्रको ‘ब्युटी’ पनि भनिन्छ । व्यक्ति...

कुहिरो भित्रको काग बन्दै विद्यार्थी आन्दोलन

विद्यार्थी संगठनका खासगरी तीनवटा आधारभूत एजेन्डा हुनुपर्छ— विचार निर्माण र सम्प्रेषणको एजेन्डा, शैक्षिक सुधार तथा रूपान्तरणको एजेन्डा र सामाजिक समस्याहरूको एजेन्डा । जब देशमा सङ्कट देखापर्छ, मानिसहरू विद्यार्थी आन्दोलनको आवश्यकता...

छरिएका शैक्षिक भाष्यहरू बदल्ने उपाय

शिक्षक छैनन् भन्ने हो भने घुम्ती शिक्षकको व्यवस्था पो गर्ने कि ? रेडियो, टेलिभिजन, अनलाइन, युट्युब, फेसबुक, रेकर्डेड क्लास आदिको प्रयोग गरी देशभर एउटै तालिकाको प्रयोग गरी पढाउने कि ?...

‘राई’ किन जाति होइन र कुलुङ कसरी छुट्टै जाति हो ?

आजभोलि आम मानिसलाई ‘राई’ भन्नेबित्तिकै साँच्चै नेपालका एक जाति नै हो भन्ने भ्रम रहेको छ । २०२१ सालमा आएको भूमिसुधार ऐन लागु हुनुअघि निश्चित ठालु स्थानीय स्तरका शासक र सामन्तले...

‘खुला सरकार : नागरिक साझेदारी’ भनेको के हो ?

२०११ सेप्टेम्बर २० मा संयुक्त राष्ट्र संघको महासभाको साधारणसभाको क्रममा साइडलाइन वार्ताद्वारा स्थापना भएको एउटा अन्तर्राष्ट्रिय पहल हो, ‘खुला सरकार साझेदारी’ । यसको प्रधान कार्यालय वासिङ्टन डीसीमा रहेको छ ।...

प्रधानमन्त्रीलाई भेट्न जाँदा मन्त्री पद 'सरप्राइज'

२०५४ जेठ ४ गते म सिंहदरबारस्थित आवास तथा भौतिक योजना मन्त्रालयको कार्यकक्षामा व्यस्त थिएँ । प्रधानमन्त्रीज्यूले फोनमा कुरा गर्न खोजेको जानकारी निजी सचिवले दिए । मैले फोन उठाएँ ।...

माओवादीमा हलचल ल्याएको जनार्दन शर्माको प्रस्तावबारे

पुँजीवादी जनवादी क्रान्तिलाई आफ्नै मौलिकताका साथ सम्पन्न गरेको माओवादी पार्टीले अहिले इतिहासकै गम्भीर सङ्कटको सामना गरिरहेको छ। पार्टीका तमाम कार्यकर्ता जो यही पार्टीमार्फत देश,समाजको परिवर्तन र आफ्नो भविष्य खोजिरहेका छन् तिनीहरू...

कसरी बनाउन सकिएला निजामती सेवालाई महिलामैत्री ?

निजामती सेवामा सबै जाति, वर्ग, क्षेत्र र लिङ्गको प्रतिनिधित्व गराउनुपर्ने संवैधानिक व्यवस्था छ । राज्यको यही मूल उद्देश्यअनुरूप पछिल्लो समयमा निजामती सेवामा महिलाको उपस्थिति लोभलाग्दो देखिएको छ । हालको...

हास्यव्यङ्ग्य गाईजात्राको इतिहास र वर्तमान

छोराको निधनपछि शोकमा डुबेकी आफ्नी रानीलाई खुसी पार्न राजा प्रताप मल्लले अनेक जुक्ति लगाए । केही सीप नलागेपछि जसको घरमा मान्छे बितेका छन्, उनीहरूलाई रङ्गीचङ्गी कपडा लगाई गाई समेत लिएर...

आठ पर्वको सारथी रक्षाबन्धन

आजको दिन जनैपूर्णिमा, संस्कृत दिवस, ऋषितर्पणी, श्रावण स्नान, गुन्हुं पुन्ही, श्रीकृष्ण झुला, वेदजयन्ती, बौद्ध निष्काम पर्व गरी आठवटा पर्व मनाइन्छ । यहाँ यी सबै पर्वको संक्षिप्त चर्चा गरिनेछ । ब्राह्मणले...

सूचना, हक र सूचनाको हक

कुनै पनि प्रजातन्त्रिक, लोकतान्त्रिक वा गाणतान्त्रिक मुलुकले आफ्नो दिन मिल्ने जति सबै सूचना जनतालाई समयमै उपलब्ध गराउनुपर्छ । यसले गर्दा सरकार जनउत्तरदायी र जनताको प्रिय बन्छ, यसको आयु पनि लामो...

अन्योलमा पत्रकार महासंघको निर्वाचन

पटकपटक निर्वाचनको मिति सर्दै आएको नेपाल पत्रकार महासंघको निर्वाचन हुने छाँटकाँट छैन । आज मतदाता नामावली आउला र चुनावी कार्यतालिका पनि सँगै आउला भनेर पत्रकारले बाटो हेरेको महिनौँ भइसक्यो ।...

प्रदेश खारेज : संविधानलाई घाइते बनाउने माग

हामीकहाँ कतिपयले संघीयतालाई विदेशीले थोपरिदिएको व्यवस्था भनी आलोचना गरेको पाइन्छ । वास्तविकता भने यो होइन, हामीकहाँ २००८ सालमै तराई काङ्ग्रेस पार्टीले संघीयताको माग गरेको थियो । यस्तै, नेपाल कम्युनिस्ट...

युवाको दायित्व र जिम्मेवारी

आज अगस्ट १२ अर्थात् अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवस । प्रत्येक वर्ष १२ अगस्टमा मनाइने अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवसले युवा पुस्ताको भूमिका, चुनौतीहरू र भविष्यको सम्भावनालाई उजागर गर्न महत्त्वपूर्ण अवसर प्रदान गरिरहेको छ...

प्रत्यक्ष निर्वाचित राष्ट्रपति र पूर्ण समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली  किन ?

कुनै पनि राष्ट्रलाई सुशासन, सामाजिक न्यायसहित समृद्धिको दिशातर्फ उन्मुख गराउने हो भने स्थिर सरकार अनिवार्य आवश्यकता हो । तर, स्थिर सरकार निर्माण कसरी हुन्छ ? स्थिर सरकार बनाउन मौजुदा संविधानमा...

मानिस र सर्पबिच परोक्ष तर अभिन्न सम्बन्ध

मानिसले सर्पको चित्र र मूर्ति बनाएर पूजा गर्छ तर वास्तविक सर्प देखाप¥यो भने उसलाई खेद्छ कि आफैँ भाग्छ । सर्पसँग मानिसको भय र प्रीतिको सम्बन्धमा आस्था र विश्वास पनि जोडिएको...

सिर्जनात्मक विघटन र आर्थिक रूपान्तरण

सिर्जनात्मक विघटनको सिद्धान्तको प्रतिपादन २०औँ शताब्दीका प्रख्यात अस्ट्रियन मूलका अमेरिकी अर्थशास्त्री जोसेफ सम्पेटरले सन् १९४२ मा प्रकाशित आफ्नो पुस्तक ‘क्यापिटालिजम्, सोसियलिजम् एन्ड डेमोक्रेसी’द्वारा गरेका हुन् । पुस्तकमा सम्पेटरले क्यापिटालिजम्का...

चिया बगानको जग्गा ३३ वर्षपछि सरकारको स्वामित्वमा

मोटरसाइकल दुर्घटनामा परी तीन जनाको मृत्यु

अलैँचीको मूल्य उच्च विन्दुमा, किसान उत्साहित

ताप्लेजुङको पाथीभरा क्षेत्रमा हिमपात

भ्रष्टाचार विरोधी आन्दोलन मधेसबाट सुरु भयो : आजपा

बहुदरमाई नगरपालिकाका कर्मचारी र जनप्रतिनिधिले चार महिनादेखि तलबभत्ता पाएनन्

पर्साका सरकारी कार्यालयको पुँजीगत खर्च छ प्रतिशतमा सीमित

वीरगन्जलाई आर्थिक राजधानी घोषणा गर्न प्रभु साहको माग

सहकारी ठगी : पूर्वडीआईजी छविलाल जोशीलाई काठमाडौं ल्याएर दिनभर लिइयो बयान, अब पालो रविको

मदन भण्डारी स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान ऐन संशोधन विधेयक फिर्ता

बागमती सरकारद्वारा एक सचिवको पदस्थापन, २ जनाको सरुवा

सडक र खोला मापदण्ड खारेजको माग राख्दै खबरदारी (तस्बिरहरू)

विकास परियोजनाको नाममा कालीगण्डकी नदीको अस्तित्व मेटिने चिन्ता

तिहार मनाउने खर्चको जोहो गर्न राउटे पोखरामा

पोखरेबगर–चित्रे सडक मर्मत नहुँदा पर्यटकलाई सास्ती

गोरखाको धार्चेमा आधारभूत अस्पताल भवन निर्माण

निर्धक्क भएर व्यवसायमा लगानी गर्न मुख्यमन्त्री आचार्यको आग्रह

पुथा उत्तरगंगा–२ मा माओवादी केन्द्रका उम्मेदवार निर्विरोध भएको औपचारिक घोषणा

‘भैरहवामा अन्तर्राष्ट्रिय हवाई उडानले तराईमा पर्यटन विकासको ढोका खुल्यो’

आर्थिक विकासका लागि लगानी खोज्दै लुम्बिनी सरकार

भाइले गरे ५६ वर्षीय पुरुषको हँसिया प्रहार गरी हत्या

रारा–गमगढी सडक सरकारको प्राथमिकतामा : मुख्यमन्त्री कँडेल

मध्यपश्चिम विश्वविद्यालयका सबै प्रश्नपत्रहरु अंग्रेजी र नेपाली दुवै भाषामा छाप्न माग

सुध्रिएन कर्णालीको विकास बजेट कार्यान्वयन, चार महिनामा जम्मा ४ प्रतिशत खर्च

जिल्ला समन्वय समिति कैलालीको प्रमुखमा कांग्रेसकी चौधरी निर्विरोध निर्वाचित

सुदूरपश्चिमको मलको कोटा सकियो, समस्यामा किसान

डडेल्धुरामा जीप दुर्घटना : दुईको मृत्यु, सात घाइते

मेचीबाट सुरु भएको ‘युवा संकल्प यात्रा’ महेन्द्रनगर पुगेर सम्पन्न

जर्मनीको वायर्नम्युनिख क्वार्टर फाइनलमा

खदीजा चम्किएपछि म्यान्चेस्टर सिटी दुई खेलअघिनै क्वार्टरफाइनल प्रवेश

रुसले युक्रेनमा हाइपरसोनिक प्रणालीको क्षेप्यास्त्र प्रहार गरेको दाबी